239
Anafartalar Grup Komutanl›¤›’na ata-
nan Mustafa Kemal, 9 A¤ustos’ta Kü-
çük ve Büyük Anafartalar yönünde
ilerleyen ‹tilâf Kuvvetlerini güçlü bir
karfl› taarruzla ovaya do¤ru sürerek 10
A¤ustos sabah›, yak›ndan yönetti¤i bir
süngü hücumuyla Conkbay›r›’ndaki
‹ngiliz kuvvetlerini geri att›. Bu s›rada
Mustafa Kemal, gö¤süne isabet eden
ve saatini parçalayan bir flarapnel par-
ças› nedeniyle hafif yaraland›.
Conker, (Mehmed) Nuri
30 Eylül 1881 Selânik
11 Ocak 1937 Ankara
Mustafa Kemal’in çocukluk arkadafl›,
‹kinci TBMM Kütahya milletvekili.
Selânik Askerî Rüfltiyesi ve Manast›r
Askerî ‹dadîsi’nde okudu. Harp Oku-
lu’nu (1902) ve Harp Akademisi’ni
(1905) bitirdi. Hareket Ordusu’na gö-
nüllü olarak kat›ld›. 1911’de kurmay
oldu. Trablusgarp Savafl›’nda Binga-
zi’deki kuvvetlerin kurmay baflkanl›¤›-
n› yapt›. Balkan Savafl› s›ras›nda Bola-
y›r Cephesi’nde yaralan›p tedavi için
Almanya’ya gönderildi. I.Dünya Sava-
fl›’nda Çanakkale’de 24.Alay’a komuta
etti. 8.Tümen komutan› olarak Lahey
ataflemiliterli¤ine atand› (1917). Kurtu-
lufl Savafl› bafllar›nda yurda döndü; 13
Haziran 1920’de Anadolu’ya geçti.
Matbuat ve ‹stihbarat Umum Müdürlü-
¤ü, Ankara kumandan ve vali vekilli¤i
yapt›. 1921’de TBMM Hükûmeti’nin
siyasî temsilcisi olarak Berlin’e gönde-
rildi. Kütahya (1923-1931) ve Gazian-
tep milletvekili olarak parlamentoda
görev yapt›. 1927’de kendi iste¤iyle
emekliye ayr›l›p Serbest Cumhuri-
yet
F›rka-
s›’n›n
k u r u -
c u l a r ›
aras›nda
yer ald›
ve f›rka-
n›n genel
sekreterli-
¤ine seçildi.
“Zabit ve
Kumandan”
(1914) adl› bir
kitab› vard›r.
Atatürk, “Zabit ve Kumandan ile Has-
b›hal” adl› küçük kitab›n› 1914’te bu
kitaba cevap olarak yazd›; eser ancak
1918’de yay›mlanabildi. Ankara Cebe-
ci fiehitli¤i’ndeki mezar›, 1988’de An-
kara’daki Devlet Mezarl›¤›’na nakle-
dildi.
Cuma Selâml›¤›
Osmanl› Devleti’nde padiflahlar›n Cuma
namaz›n› k›lmak için camiye gidip ge-
lirken yap›lan tören. Osmanl› Devle-
ti’nde önemli bir yeri olan törenden ön-
ce, padiflah hangi camiye gidecekse yo-
la iki s›ra yeniçeri dizilir, padiflah›n sec-
cadesi Hazinedar A¤a taraf›ndan cami-
deki hünkâr mahfiline serilir ve Özengi
A¤alar›n›n eflli¤inde orta kap›da sadra-
zam taraf›ndan karfl›lan›rd›. Bu s›rada
Alk›fl A¤alar›, “Ma¤rur olma padiflah›m
senden büyük Allah var” tekerlemesiyle
birlikte alk›fl tutarlard›. Çizmeleri Yeni-
çeri A¤as› taraf›ndan ç›kar›lan padiflah,
aya¤›na terlik giyer, namaz›n› hünkâr
mahfilinde k›lard›. 17.yüzy›lda çeflitli
nedenlerden ötürü cuma selâml›¤› töreni
basitlefltirilip sadrazam›n ve devlet
adamlar›n›n törene kat›lma zorunlulu¤u
kald›r›ld›. 19.yüzy›lda ise Yeniçeri A¤a-
s›n›n yerini Serasker ald›. Halifeli¤in
kald›r›lmas›yla birlikte bu tören tarihe
kar›flt› (3 Mart 1924).
Cumal› Ordugâh›
Mustafa Kemal’in Selânik’te Üçüncü
Ordu Kurmayl›¤›nda genç bir subayken,
Yugoslavya ‹fltip dolaylar›ndaki Cumal›
Cumal› Ordugâh›
Atatürk, Ankara’ya gitmek üzere ‹stanbul Haydarpafla Gar›’nda. Solunda k›z kardefli Makbu-
le Atadan, sa¤›nda Nuri Conker (28 Temmuz 1936).
Nuri Conker
