Çakmak, (Mustafa) Fevzi
12 Ocak 1876 ‹stanbul
10 Nisan 1950 ‹stanbul
Kurtulufl Savafl› komutanlar›ndan,
Cumhuriyet döneminin Millî Müdafaa
Vekili ve Genelkurmay Baflkan›. ‹lkö¤-
renimini Rumelikava¤› Mahalle Mekte-
bi’nde yapt›. So¤ukçeflme Askerî Rüflti-
yesi’nde ve Kuleli Askerî ‹dadîsi’nde
okudu. 1896’da Harp Okulu’nu,
1898’de Harp Akademisi’ni kurmay
yüzbafl› olarak bitirdi. Harp Akademi-
si’nde ve daha sonra Metroviçe tümeni
kurmay heyetinde görev ald› (1899).
1907’de Tafll›ca (S›rbistan) mutasarr›fl›-
¤›na atand›. 1910’da Tafll›ca mutasarr›f-
l›¤› kendinde kalmak üzere, Kosova
Kolordusu kurmay heyetinde görevlen-
dirildi. 1911’de Bat› Rumeli’yi ‹talyan-
lara karfl› savunmak amac›yla oluflturu-
lan Garp Kolordusu kurmay baflkanl›¤›
emrine ve 6 Ekim 1911’de ‹pek sanca¤›
mutasarr›fl›¤›na atand›. Arnavutluk ve
Rumeli vilâyetleriyle ilgili ›slâhat karar-
lar›n› uygulamakla görevli heyet içinde
yer ald› (1912). Balkan Savafl› bafllad›-
¤›nda Yakova’daki 21.Tümen Komutan
Vekilli¤ine, daha sonra Vardar Ordusu
Komutanl›¤› Harekât fiubesi Müdürlü-
¤üne atand›. 1915’te rütbesi mirlival›¤a
(tümgeneral) yükseltildi. Çanakkale
Cephesi’nde Anafartalar Grup Komuta-
n› Mustafa Kemal Pafla’n›n, düflman
kuvvetlerini püskürttükten sonra hasta-
lanmas› üzerine Anafartalar Grubu Ko-
mutan Vekilli¤ine getirildi. Çanakkale
savafllar› sonras› Do¤u Cephesi’nde
2.Kafkas Kolordusu Komutan› (7 Eylül
1916), bir y›l sonra Diyarbak›r’daki
‹kinci Ordu ve ard›ndan Filistin’deki
Yedinci Ordu Komutan› oldu. 1918’de
rütbesi ferikli¤e (korgeneral) yükseltilip
Erkân-› Harbiye reisli¤ine atand›.
1919’da Birinci Ordu müfettiflli¤ine ge-
tirildi. ‹stanbul Hükûmeti’nin Anado-
lu’ya gönderdi¤i nasihat heyetinde yer
ald› ve Sivas’a kadar gitti (Kas›m 1919).
‹stanbul’a dönüflünde Askerî fiûra üyeli-
¤ine atand›. Ali R›za Pafla ve Salih Pafla
hükûmetlerinde Harbiye Nâz›rl›¤› yapt›.
16 Mart 1920’de ‹stanbul’un iflgali s›ra-
s›nda, ‹ngiliz askerleri taraf›ndan Harbi-
ye Nâz›rl›¤› binas›ndan süngü zoruyla
ç›kart›ld›.
Bafllang›çta Millî Mücadele’ye fazla
sempati duymamas›na ra¤men Anado-
lu’ya geçme karar›n› nas›l verdi¤ini,
Ankara’ya geldi¤i gün TBMM’de yap-
t›¤› konuflmada flöyle aç›klad›: “O s›ra-
da ‹ngilizler, Harbiye Nezareti’ni iflgal
ederek benim odama kadar süngülü ne-
ferlerini soktular ve lâz›m gelen emirle-
ri vermekli¤imi tebli¤ ettiler. Zaten ev-
velce emirler verildi¤i için ben kendile-
rini kemal-i sükûnetle karfl›lad›m. An-
cak gö¤süne düflman süngüleri dayan-
m›fl bir Harbiye Nâz›r›, ‹stanbul’un art›k
hür ve makam-› hilâfet olmak meziyeti-
ni kaybetti¤ini görmüfl bir Harbiye Nâ-
z›r› s›fat›y-
la pek me-
yus bulu-
nuyordum.
O
s›rada
dört
yüzü
mütecaviz iki
s›ra dizilmifl
süngülü ‹ngi-
liz efrad› ara-
s›ndan geçerek,
kap›lara birik-
mifl birtak›m Er-
meni, Rum aha-
linin tahkir edici
nazarlar› aras›ndan geçerek sekinetle
(sakin bir flekilde) Bab›âli’ye gittim.”
8 Nisan 1920’de gizlice Bey-
koz’dan hareketle, ‹zmit üzerin-
d e n ,
Lefke
B o ¤ a -
z › ’ n d a
Ali Fuat
Pafla’n›n
karargâ-
h›na ula-
flan Fevzi
P a fl a ’ n › n
gelifli Ali
Fuat Pafla
taraf›ndan
An k a r a ’ y a
250
Çakmak, (Mustafa) Fevzi
Fevzi Çakmak
Mareflal Fevzi Çakmak, Mustafa Kemal Atatürk’le birlikte (1933).
Fevzi Çakmak (M.Kemal’in solunda üniformal›), k›z› Muazzez Han›m’›n dü¤ün töreninde
Atatürk ile birlikte (1931).
Mareflal
Fevzi Çakmak
