Çakmak, Mustafa
1909 Zara/Sivas
?
Atatürk döneminde befl kez Balkan
fiampiyonu olan millî güreflçi. “Koca
Mustafa” ad›yla ün yapt›. Kumkap› Ku-
lübü’nde gürefle bafllad›. 1932’de Türk
Gürefl Millî Tak›m›’na seçildi ve ayn›
y›l yap›lan Balkan fiampiyonas›’nda 87
kiloda birinci oldu. Daha sonra 1934,
1935, 1937 ve 1940 y›llar›nda yap›lan
Balkan fiampiyonas›’nda da bu birincili-
¤ini korudu. Türk Millî Gürefl Tak›-
m›’n›n 1933 ve 1936 y›llar›ndaki Rusya
gezisi s›ras›nda çeflitli kentlerde yap›lan
tüm karfl›laflmalar› kazand›. 1936 Berlin
Olimpiyat›’na kat›ld›. 1939’da 39 yafl›n-
dayken Millî Tak›m’a ça¤r›larak Londra
Olimpiyat Oyunlar›’nda son kez millî
formay› giydi. 1939’da gürefli b›rakt›,
bir süre antrenörlük yapt›.
Çalda¤ Muharebesi
Sakarya Meydan Savafl› s›ras›nda Çal-
da¤ civar›nda geçen kanl› çat›flma. 1 Ey-
lül 1921’de Yunan ordusunun Polatl›
yönüne do¤ru yapt›¤› fliddetli sald›r› so-
nucu bölgenin 28 km güneydo¤usunda-
ki Çalda¤, 2 Eylül’de düflman eline ge-
çince Türk cephesinde önemli bir gedik
aç›ld›. Çok kanl› ve çetin geçen çarp›fl-
malarda Çalda¤ üç kez el de¤ifltirdi. Sa-
karya Meydan Muharebesi’nin kazan›l-
mas›yla 13 Eylül 1921’de geri al›nd›.
Çalgüner, Mustafa Hulûsi
1872 Çal/Denizli
25 A¤ustos 1938 Çivril/Denizli
Birinci TBMMKarahisar›sahip (Afyon-
karahisar) milletvekili. Medrese ö¤reni-
mi gördü. 1904’te Çal ‹lçesi Müftülü-
¤ü’ne atand›. Son Osmanl› Meclis-i Me-
busan›’na Afyonkarahisar milletvekili
seçildi. ‹stanbul’un iflgali ve Meclis-i
Mebusan’›n da¤›lmas› üzerine Anka-
ra’ya geldi. Birinci TBMM’ye Afyon-
karahisar milletvekili olarak kat›ld› (18
A¤ustos 1920). Milletvekilli¤i sona
erince Çal’da vaizlik yapt›. 1928’de
emekliye ayr›ld›.
Çal›ka, Ahmet Rifat
1888 Kayseri
1963 Kayseri
Birinci TBMM Kayseri milletvekili. ‹s-
tanbul Hukuk Mektebi’ni bitirdi (1911).
Maydos (Eceabat) Bidayet Mahkemesi
Savc›s›yken Kayseri belediye baflkanl›-
¤›na seçildi (1914). Osmanl› Meclis-i
Mebusan›’nda iki dönem Kayseri mil-
letvekili olarak yer ald›. Meclis-i Mebu-
san’›n da¤›lmas› üzerine Ankara’ya ge-
lerek Birinci TBMM’ye Kayseri millet-
vekili olarak kat›ld›. Rauf Orbay ve Fet-
hi Okyar baflkanl›¤›ndaki hükûmetlerde
Adliye Ve-
killi¤i yapt›
(16 A¤ustos
1 9 2 2 - 1 8
A ¤ u s t o s
1 9 2 3 ) .
Milletve-
killi¤inin
sona er-
m e s i
üzerine
memleketine dönerek üçüncü kez Kay-
seri belediye baflkan› seçildi. 1927’de
baflkanl›ktan ayr›ld›ktan sonra bölgede-
ki baz› sanayi kurulufllar›n›n yönetim
kurulunda görev ald›.
Çal›kuflu
Reflat Nuri Güntekin’in, I.Dünya Savafl›
y›llar›nda, yaflam›n› Anadolu insan›na
adayan bir genç k›z›n serüvenini konu
alan roman› (1922). Yazar, romanda Fe-
ride’nin kiflili¤inde salt düfl k›r›kl›¤›na
u¤ram›fl bir genç k›z› anlatmakla kalma-
y›p yaflam›n›, ülkesinin ve halk›n›n geri
kalm›fll›ktan kurtulmas›na adam›fl ide-
alist bir tip de çizer. Feride’nin günlü¤ü
biçiminde yaz›lan ve birçok yabanc› di-
le çevrilen roman, Mütareke ‹stanbulun-
da ve Cumhuriyet y›llar›nda Anado-
lu’da büyük ilgi gördü ve tiraj› 20 bini
aflt›. Bu nedenle “Çal›kuflu”, Türk roma-
n›n›n, ‹stanbul’la s›n›rl› kalmay›p tüm
yurda yay›l›fl›n›n bafllang›c› kabul edilir.
Necati Cumal› taraf›ndan oyunlaflt›r›la-
rak sahnelendi (1962) ve Osman Seden
taraf›ndan sinemaya uyarland› (1965).
Ayr›ca 1986’da televizyon dizisi olarak
da yay›mland›. Roman›n özeti k›saca
flöyledir:
«Anne ve babas›n› küçük yaflta yitiren
roman›n kahraman› Feride, bir yat›l›
okulda okumakta ve yaz tatillerini tey-
zesinin yan›nda geçirmektedir. Bu s›ra-
da teyzesinin o¤lu Kâmuran’la aralar›n-
da geliflen sevgi, niflanla sonuçlan›r. Dü-
¤ün günü Kâmuran’›n bir baflkas›yla
iliflkisini ö¤renen Feride büyük bir
üzüntüye kap›l›r; çevreden uzaklaflmak
ve ac›s›n› hafifletmek için, ö¤retmen
olarak Anadolu’nun çeflitli yerlerinde
görev yapar. Bu arada Kâmuran’la yeni-
den birleflinceye dek bafl›ndan çeflitli
olaylar geçer.»
Reflat Nuri Güntekin’in ad›n› yayg›nlafl-
t›ran Çal›kuflu roman›, Mustafa Kemal’i
de etkiledi. Bu durumu yazar›n efli Hadi-
ye Güntekin, ulu önder Atatürk’le ilgili
an›lar›na gazeteci Önay Y›lmaz’a anla-
t›rken flöyle dile getirdi: “Atatürk, Kur-
tulufl Savafl› s›ras›nda attan düfltü¤ünde
yaral› olarak dinlenirken Reflat Nuri’nin
ünlü eseri Çal›kuflu roman›n› okumufl.
252
Çakmak, Mustafa
Mustafa Hulûsi Çalgüner
Ahmet Rifat Çal›ka
Osman F. Seden’in yönetti¤i, Türkân fioray (solda) ve Kartal Tibet’in (ortada) baflrollerini
oynad›¤› “Çal›kuflu” filminden bir sahne (1966).
Çal›kuflu roman›n›n kapa¤›.
