s› bugünkü ad›n› ald›. Mondros Mütare-
kesi imzaland›¤›nda Kastamonu vilâye-
tine ba¤l› bir sancakt›. Millî Mücadele
döneminde, savafl›n do¤rudan etkilerini
yaflamad›¤›ndan önemli bir y›k›ma u¤-
ramad›. Do¤rudan iflgal görmedi¤inden
iflgale karfl› teflkilâtlanmalar, May›s
1920’den sonra bafllad›. Yörede, 5 Ma-
y›s 1920’de Çank›r›l› Gençler Mahfeli
ve 12 Temmuz 1920’de Çerkefl’teki
Çerkefl Gençler Mahfeli adl› iki örgüt
kuruldu. Bu dönemde ‹stanbul’dan de-
nizyoluyla ‹nebolu’ya gelen asker, önce
Kastamonu’ya, oradan da Çank›r› yo-
luyla Ankara’ya, Bat› Cephesi’ne gön-
deriliyordu. ‹stanbul’dan Kuvâ-yi Milli-
ye teflkilât›nca gönderilen silâh ve cep-
hanelerin tafl›ma ifli de ayn› yolla yap›l›-
yordu. 2 fiubat 1921’de Çank›r›’da bir
Menzil Nokta Komutanl›¤› kurularak
ulaflt›rma ve tafl›ma iflleri bu komutanl›k
arac›l›¤›yla yürütülmeye baflland›.
Çantay, Hasan Basri
1887 Bal›kesir
3 Aral›k 1964 ‹stanbul
Birinci TBMMKaresi (Bal›kesir) millet-
vekili, din bilgini, yazar. Bal›kesir ‹dadî-
si’ni bitirdikten sonra medrese ö¤renimi
gördü. Liva Tahrirat Kaleminde kâtip
olarak devlet hizmetine girdi (1907). Na-
sihat ve Bal›kesir gazetelerinde yaz›lar
yazd›. ‹ttihat ve Terakki’nin Bal›ke-
sir’deki yay›n organ› olan Y›ld›r›m Ga-
zetesi’ni ve 1918’de Ses gazetesini ç›-
kard›. ‹stanbul Hükûmeti’ne karfl› yazd›-
¤› yaz›larla dikkati çekti. Damat Ferit
Hükûmeti taraf›ndan tutuklanaca¤›n› an-
lay›nca Bal›kesir’den ayr›ld›. Yörede
yapt›¤› gezilerde ulusal direnifle destek
verilmesi için halk› bilinçlendirmeye ça-
l›flt›. ‹zmir Müdafaa-i Hukuk Cemiye-
ti’nin düzenledi¤i kongreye kat›ld›. Bi-
rinci TBMM’ye Karesi milletvekili se-
çildi (1920-1923). Meclis’te Anadolu ve
Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu’nun
kurulmas› sonras› muhalif ‹kinci Grup
içinde yer ald›. Milletvekilli¤i sona erin-
ce Bal›kesir’e döndü. Ö¤retmenlik ve
yazarl›k yapt›. 1928’de emekliye ayr›ld›.
Bafll›ca eserleri:
Mektepli Yavrular›ma
(1922),
Müslümanl›kta Hikâye-i Etfal
(1922),
Ülkü Edebiyat›
(1939),
Zekâ De-
metleri
(1962),
Karagünler ve ‹bret Lev-
halar›
(1964),
Babam›n fiiirleri
(1964),
Kur’an-› Kerim ve Meâli
(1965).
Çapano¤lu Ayaklanmas›
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Çapano¤ullar›
ailesinin Türkiye Büyük Millet Meclisi
Hükûmeti’ne karfl› Yozgat’ta bafllatt›¤›
ayaklanma (13-27 Haziran 1920). Os-
manl› Devleti’nin son dönemlerinde,
Yozgat ve yöresinde etkili bir aile olan
Çapano¤ullar›, Kurtulufl Savafl› s›ras›n-
da TBMM Hükûmeti’ne karfl› tav›r ald›.
Ailenin önderleri Celâl Bey ve Edip
Bey, Kuvâ-yi Milliye’ye kat›lmay› red-
dettiler. TBMM Hükûmeti’nin, ailenin
önde gelenlerinin tutuklanmas› karar›
üzerine Çapano¤ullar›, 13 Haziran 1920
günü Sorgun kasabas›n› iflgal ederek
ayaklanmay› bafllatt›lar ve 14 Haziran
1920’de Yozgat’› ele geçirip padiflah
ad›na kenti yönetmeye bafllad›klar›n›
ilân ettiler. Ayaklanmay› bast›rmakla
görevlendirilen Çerkez Ethem, Kuvâ-y›
Tedibiye Umum Kumandan› s›fat›yla
Yozgat’a gitmek üzere, emrinde 80 su-
bay, 2100 piyade ile 20 Haziran 1920’de
Ankara’dan yola ç›kt›. 23 Haziran 1920
günü sabahtan ö¤leye kadar süren çar-
p›flma sonras› kent geri al›nd›. 27 Hazi-
ran 1920’de, Yozgat ile Alaca aras›nda-
ki Arapseyf Bo¤az›’nda gizlenmifl olan
asilere a¤›r bir darbe indirilerek ayak-
lanmaya son verildi.
Çar›kl›, HacimMuhiddin
10 Ekim 1881 Uflak
5 Aral›k 1965 ‹zmir
Birinci TBMM Karesi (Bal›kesir) mil-
letvekili. ‹zmir ‹dadîsi’ni ve Mülkiye
Mektebi’ni (1904) bitirdi. Çeflitli yerler-
de kaymakaml›k yapt›. ‹zmir polis mü-
dürlü¤ünde bulundu. I.Dünya Savafl› s›-
ras›nda Havran mutasarr›fl›¤›na atand›.
Buran›n iflgali üzerine ‹stanbul’a döndü.
Ekim 1918’de Karesi (Bal›kesir) muta-
sarr›f› oldu. ‹zmir’in Yunanl›lar taraf›n-
dan iflgali üzerine “Ayd›n Vilâyeti Mu-
avenet-i Hayriye Cemiyeti” ad›yla bir
örgüt kurdu. Daha sonra Ege Bölge-
si’nde direnifl harekât›n› bafllatmak ama-
c›yla Bal›kesir ve Alaflehir kongrelerini
toplad› ve bu kongrelerin baflkanl›¤›n›
yapt›. Bu kongreler sonucu Bat› Anado-
lu’da ilk Kuvâ-yi Milliye örgütü kurul-
du. Bal›kesir ve Alaflehir kongrelerinden
sonra son Osmanl› Meclis-i Mebusa-
n›’na Karesi milletvekili seçildi. Meclis-
i Mebusan’›n ‹ngilizler taraf›ndan da¤›-
t›lmas› üzerine Ankara’ya geçerek Ka-
resi milletvekili olarak Birinci
TBMM’ye kat›ld›. Milletvekilli¤i göre-
vi yan› s›ra ola¤anüstü yetkiyle Bursa
valili¤ine atand›. Bursa’n›n Yun
taraf›ndan iflgali üzerine y
TBMM’deki görevine döndü; bu
‹stiklâl Mahkemesi üyeli¤i yap
May›s 1950’ye dek TBMM’de G
milletvekili olarak yer ald›. 1950
yasetten ayr›larak ‹zmir’e yerleflti
lar›, “Bal›kesir ve Alaflehir Kon
ve Hacim Muhiddin Çar›kl›’n›n
yi Milliye Hat›ralar› (1919-1920)
la Türk ‹nk›lâp Tarihi Enstitüsü t
dan 1967’de yay›mland›.
Çavdaro¤lu, (Damat) Mehme
fierif Pafla
1873 ‹stanbul
1958 ‹stanbul
Kurtulufl Savafl› muhaliflerinde
manl› Dahiliye Nâz›r›. 1894’te M
Mektebi’ni bitirdikten sonra D
Nezareti’nde görev ald›. 1901’de
Çavdaro¤lu, (Damat) Mehmed fie
Çank›r›’dan bir görünüm.
Hasan Basri Çantay
Hacim Muhiddin Çar›kl›
Hacim Muhiddin Çar›kl› (solda), arkadafllar›yla birlikte. (Soldan sa¤a) Hacim Muhiddin
Yunus Nadi Abal›o¤lu, Denizli Milletvekili Yusuf Baflkaya ve Esat Mahmut Bozkurt.
