253
Atatürk bunu Reflat Nuri’ye anlat›rken
flöyle demifl: “Çok a¤r›m vard›. Senin
Çal›kuflu’nu okurken a¤r›m s›z›m hafif-
ledi” (Milliyet, 29.10.1997. Mustafa
Kemal’in bu sözleri hem büyük bir öv-
güyü, onurland›rmay›, hem de bir gerçe-
¤i sapt›yordu. Cevat Dursuno¤lu’nun
dedi¤i gibi de, “Cepheye giden her su-
bay›n manevra sand›¤›nda bir Çal›kuflu
vard›.” Çünkü dönemin Millî E¤itim
Bakan› Hasan Âli Yücel, bu duyarl›¤›
flöyle dile getirecekti: “Çal›kuflu köydü,
Çal›kuflu idealdi. Ayd›nla halk karfl› kar-
fl›ya gelmiflti... Feride’de halka hizmeti,
halka muhabbeti sevdik.” Bu tutku, sa-
vafl bittikten sonra da sürdü. Roman›n
savundu¤u etik de¤erler, Reflat Nuri’nin
romanlar› gibi tüm Anadolu’ya yay›ld›.
Çal›fllar, ‹zzettin
Ocak 1882 Yanya
19 A¤ustos 1951 ‹stanbul
Kurtulufl Savafl› komutanlar›ndan, ‹kin-
ci TBMM Ayd›n milletvekili. 1903’te
Mühendishane-i Berrî-i Hümayun’u ve
ard›ndan 1906’da Harp Akademisi’ni
bitirdikten sonra kurmay yüzbafl› rütbe-
siyle orduya kat›ld› (1906). 31 Mart
Olay›’n› bast›rmakla görevlendirilen
Hareket Ordusu’nda görev ald›. Balkan
ve I.Dünya Savafllar›na kat›ld›. Çanak-
kale Cephesi’nde Mustafa Kemal ko-
mutas›ndaki 19.Tümen’in ve ayn› y›l
Anafartalar Grubu’nun kurmay baflkan-
l›¤›n› yapt›. 16.Kolordu ve ‹kinci Ordu
kurmay baflkanl›¤› görevlerinde bulun-
du. Mütareke y›llar›nda, Erkân-› Harbi-
ye’de flube müdürüyken 1 Temmuz
1920’de Millî Ordu’ya kat›ld›. I. ve II.
‹nönü Savafllar›nda tümen komutan›,
Sakarya Meydan Savafl›’nda Birinci
Grup Komutan›, Büyük Taarruz ve Bafl-
komutan Meydan Savafl›’nda 1.Kolordu
Komutan› olarak görev yapt›. 1922-
1924 aras› ‹zmir askerî valili¤i görevine
getirildi. 1928’de ‹kinci TBMM’ye Ay-
d›n milletvekili olarak kat›ld›ysa da Ga-
zi Mustafa Kemal Pafla’n›n iste¤i üzeri-
ne milletvekilli¤inden ayr›l›p yeniden
ordu saflar›nda yer ald›. Orgeneral rüt-
besiyle önce Üçüncü Ordu Müfettifli
(1926-1933), ard›ndan ‹kinci Ordu Ko-
mutan› oldu (1933-1939). Emekli olun-
ca Mu¤la (1939-1946), Bal›kesir (1946-
1950) milletvekili olarak TBMM’de gö-
rev yapt›. ‹stanbul Edirnekap›’daki me-
zar›, 1988’de Ankara’daki Devlet Me-
zarl›¤›’na nakledildi.
Çall›, ‹brahim
13 Temmuz 1882 Çal/Denizli
22 May›s 1960 ‹stanbul
Ça¤dafl Türk resminin kurucular›ndan,
‹zlenimci anlay›flta eserler veren 1914
Kufla¤›’n›n (Çall› Kufla¤›) en önemli
temsilcisi, ressam. Sanayi-i Nefise Mek-
tebi’nin (daha sonra Güzel Sanatlar
Akademisi) Resim Bölümü’nü birinci-
likle bitirdi. Kendi kufla¤›ndan bir grup
ressamla birlikte Fransa’da ö¤renim
gördü. I.Dünya Savafl› y›llar›nda Harbi-
ye Nâz›r› Enver Pafla’n›n görevlendir-
mesiyle bir grup arkadafl›yla birlikte sa-
vafl resimleri yapt›. Dönüflünde Güzel
Sanatlar Akademisi’nde ö¤retmen oldu.
Türkiye’deki resim anlay›fl›na yeni bir
boyut kazand›rd›; natürmort, peyzaj,
portre ve kompozisyon üzerinde çal›fla-
rak de¤erli yap›tlar verdi. ‹lk sergisini
1914’te açt›. 1920’de Almanya’ya yap-
t›¤› inceleme gezisi sonucu resim anla-
y›fl›nda de¤iflmeler oldu ve soyuta yö-
neldi. Türk resmine yeni bir soluk getir-
di ve kendini izleyen ressamlar kufla¤›n›
büyük ölçüde etkiledi. Çanakkale ve
Kurtulufl Savafl›’yla ilgili tablolar› yan›
s›ra Atatürk ve ‹nönü’nün portrelerini
yapt›.
Bafll›ca eserleri:
Lüksemburg
Bahçesi
(1911),
Mevleviler Dizisi
(1922),
Türk Topçular›n›n Mevziye Gi-
rifli, Alaflehir’de Zeybekler, Yunan Esir-
lerinin Millet Meclisi Önünden Geçirili-
fli
(1923),
Ç›plak, Manolyalar, Atatürk,
‹nönü ve Yahya Kemal portreleri.
Çall›, ‹brahim
‹zzettin Çal›fllar
‹brahim Çall›, atölyesinde, Atatürk portresi üzerinde çal›fl›rken (12 Haziran 1933).
‹brahim Çall› bir tablosu bafl›nda çal›fl›rken. (Hayat Tarih Mecmuas›, No:1, fiubat 1967).
Çal›kuflu roman›n›n yenilenmifl biçimiyle
Yedigün dergisinde tefrika edilen bölümle-
rinden biri.
