Çanakkale Savafllar›
I.Dünya Savafl› s›ras›nda bo¤az› geçmek
isteyen ‹tilâf Devletleri’yle Osmanl›
Devleti aras›nda Çanakkale Bo¤az› ve
çevresinde yap›lan kara ve deniz savafl-
lar›. ‹tilâf Devletleri’nden Çarl›k Rusya,
zengin do¤al kaynaklara ve insan gücü-
ne sahip olmakla birlikte bunlar› de¤er-
lendirecek sanayiden yoksun oldu¤un-
dan müttefikleri ‹ngiltere ve Fransa’n›n
savafl araç-gereçleri ve di¤er sanayi
ürünleri yard›m›na ihtiyaç duyuyordu.
Aksi halde Alman ordular› karfl›s›nda
bir varl›k göstermesi olanaks›zd›. ‹ngil-
tere ve Fransa, bu nedenle Çarl›k Rus-
ya’ya yard›m yap›lmas›n› kararlaflt›rd›.
Çarl›k Rusya’y› ‹ngiltere ve Fransa’ya
ba¤layan en k›sa yol, Çanakkale-‹stan-
bul bo¤azlar› ve Kuzey Karadeniz li-
manlar› yoluydu. Bu yolun aç›lmas› için
de, ilk önce Çanakkale Bo¤az›’n›n ele
geçirilmesi gerekiyordu. ‹ngiltere ve
Fransa bu amaçla “Gelibolu Seferi”ne
karar verdi; Çanakkale Bo¤az›’n› ele ge-
çirmek için karadan ve denizden çok
kanl› savafllar› göze ald›larsa da baflar›l›
olamad›lar. Çanakkale Bo¤az›’na ilk ‹n-
giliz ve Frans›z sald›r›s›, denizden oldu.
3 Kas›m 1914’ten 18 Mart 1915’e dek
süren deniz savafllar›nda ‹ngiliz-Frans›z
donanmas› bo¤az› geçemedi. U¤ran›lan
a¤›r kay›plar karfl›s›nda amiraller mecli-
since “Çanakkale geçilemeyecektir. Ye-
niden bir deneme ç›lg›nl›kt›r. Denizden
ilerlemeye son verilmelidir” görüflü ileri
sürülerek Bo¤az’›n karadan ele geçiril-
mesine karar verildi. Bo¤az’›n korun-
mas› görevini baflar›yla sürdüren Müs-
tahkemMevki Komutan› Miralay Cevat
(Çobanl›) bu nedenle “18 Mart Kahra-
man›” olarak an›ld›. Osmanl› Devleti,
olaylar›n geliflmesinden, bo¤az›n kara-
dan zorlanaca¤›n› anlam›fl, bo¤az› kara-
dan savunmak için yeni bir ordu (Beflin-
ci Ordu) kurmufl ve bu ordunun bafl›na
da Alman Generali Liman von Sanders
getirilmiflti. Deniz savafllar›nda u¤rad›k-
lar› baflar›s›zl›k üzerine ‹ngiltere ve
Fransa, Çanakkale’yi karadan zorlaya-
cak, ‹ngiliz, Frans›z ve Anzac’lardan
(Avustralya ve Yeni Zelanda Askerî
Kuvvetleri/Australian and New Zealand
Army Corps) 70.000 kiflilik yeni bir or-
du oluflturarak genel karargâh› Limni
Adas›’n›n Mondros Liman›’na tafl›d›. 25
Nisan 1915’te bafllayan kara savafllar›-
n›n en fliddetlisi burada oldu ve ilk ç›kar-
ma Gelibolu Yar›madas›’ndaki Seddül-
bahir’den yap›ld›. Çok kanl› savafllardan
sonra ‹ngiliz-Frans›z güçleri ancak k›y›
bölgesinde tutunabildiler. ‹ngiliz-Fran-
s›z donanmas›, Ar›burnu Ç›karmas›’na
24-25 Nisan 1915 gecesi bafllad›. Amaç-
lar›, Kocaçimen Tepesi’ni ele geçirmek-
ti. Bu tepe, yar›madan›n en yüksek nok-
tas›yd›. E¤er bu tepe ele geçirilirse kuv-
vetlerin tümü yar›madaya egemen ola-
bilirlerdi. Oysa tepedeki kuvvetler, an-
cak bir bölük gücündeydi ve cephanele-
ri bitti¤inden k›sa bir süre sonra geri çe-
kilmeye bafllam›fllard›. Bu çok güç du-
rum, yedekte bulunan 19.Tümen Komu-
256
Çanakkale Savafllar›
Çanakkale Savafllar›nda fliddetli çarp›flmalara sahne olan (kare içinde) bölgenin haritas›.
‹ngilizlerin Seddülbahir’e yapt›¤› ç›karma plan›.
Topçular›m›z, Çanakkale Cephesi’nde.
Mustafa Kemal, Gelibolu’da harekât› izlerken.
‹mroz
Bozcaada
Kumkale
Kabatepe
Anafartalar
Conkbay›r›
Gelibolu
Bolay›r
Saros
Maydos
Kilitbahir
Çanakkale
Erenköy
Seddülbahir
Ar›burnu
Kepez Burnu
Çanakkale Bo¤az›
Marmara Denizi
S a r o s K ö r f e z i
Gelibolu Yar›madas›
216 m
