len kent, 1517’de Osmanl›lar›n, 1799’da
Napolyon Bonapart’›n, 1831’de de M›-
s›r H›divi Mehmed Ali Pafla ile o¤lu ‹b-
rahim Pafla’n›n yönetimi alt›na girdi.
1840’ta yeniden Osmanl› Devleti’ne ka-
t›ld›. I. Dünya Savafl› boyunca çeflitli sa-
vafllara sahne oldu. 1917’de Osmanl›la-
r›n boflaltmas› üzerine ‹ngilizlerin eline
geçti ve Filistin üzerindeki ‹ngiliz man-
das›na ba¤l› olarak Gazze bölgesinin
yönetimmerkezi oldu. BMGenel Kuru-
lu’nun 1947’de Filistin topraklar›n›n
paylafl›lmas›na iliflkin karar› uyar›nca
1949’dan sonra M›s›r’›n denetimine
geçti; 1956 ve 1967’de iki kez ‹srail ta-
raf›ndan iflgal edildi.
Gazze Savafllar›
I.Dünya Savafl› s›ras›nda Filistin’de Os-
manl› ordular›yla ‹ngilizler aras›nda ya-
p›lan üç savafl (1917). 1916 sonbahar›n-
da Osmanl› ordusu Tih Çölü’nü kade-
meli olarak boflaltmaya bafllad›. ‹ngiliz
Ordusu da, ard›nda demiryollar› ve su
borular› döfleyerek yavafl yavafl ilerleye-
rek 1916 sonlar›nda El-Arifl’e girdi.
1917 bafllar›nda Osmanl› ordusu, Han-
yunus’tan geçen fielale çizgisinde top-
land›; orada güvenlik içinde olmad›¤›n-
dan Mart 1917 bafllar›nda daha geriye
Gazze-Birüssebi hatt›na çekildi. 26Mart
1917’de ‹ngiliz ordusu sald›r›ya geçtiy-
se de a¤›r kay›plara u¤rayarak geri çe-
kildi (I. Gazze Savafl›). Yeni güçlerin
M›s›r’daki ordunun emrine verilmesi ve
Kudüs’ün al›nmas› talimat› üzerine ‹n-
giliz ordusu 17 Nisan 1917’de yeniden
sald›r›ya geçti ve yine a¤›r kay›plar ve-
rerek geri çekilmek zorunda kald› (II.
Gazze Savafl›). ‹ngiliz ordusu, I.Gazze
Savafl›’na, Osmanl› ordusunu M›s›r ve
Süveyfl su yolundan uzaklaflt›rmak;
ikincisine ise, Filistin’i ele geçirmek için
giriflmiflti. 1917 Ekim sonlar›na dek iki
ordu aras›nda ciddî bir çat›flma olmad›.
Bu arada Halil Pafla komutas›ndaki Al-
t›nc› Ordu ile Mustafa Kemal Pafla ko-
mutas›ndaki Yedinci Ordu birlefltirile-
rek Alman Generali Falkenhayn emrine
verildi. Mustafa Kemal Pafla, izlenen
politikay› benimsemedi¤inden Ekim
1917 bafllar›nda Yedinci Ordu komutan-
l›¤›ndan ayr›lm›fl, yerine Fevzi Pafla
(Çakmak) getirilmiflti. Bu arada ‹ngiliz
ordular› komutanl›¤›na General Allenby
atand›. Nihayet 31 Ekim 1917’de ‹ngiliz
ordular› önce Birüssebi’ye yüklenerek
ele geçirdi. 1-2 Kas›m 1917’de top ate-
fliyle birlikte Gazze’ye taarruzu bafllatt›-
lar. 8 Kas›m’da Osmanl› ordusunun tü-
müyle çekilmesi ve 9 Kas›m’da Ku-
düs’ün boflalt›lmas› (III.Gazze Savafl›)
üzerine Gazze Savafllar› sona erdi.
Geçici ‹cra Vekilleri Heyeti (Geçici
Yürütme Kurulu)
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Ankara’da
toplanan TBMM’nin ilk Bakanlar Kuru-
lu’na verilen ad. Mustafa Kemal, Celâ-
leddin Arif, Cami, Fevzi, ‹smet, Ham-
dullah Suphi ve Hakk› Behiç beylerden
oluflan kurul, 2 May›s 1920’de görevini,
yeni seçilen ‹cra Vekilleri Heyeti’ne
devretti.
Gedik, Süleyman S›rr›
1862 Of/Trabzon
20 May›s 1939 ‹stanbul
‹kinci TBMM Trabzon milletvekili. ‹l-
kö¤renimini Of’ta tamamlad›ktan sonra
Erzincan ve ‹stanbul’da medrese ö¤reni-
mi gördü. 1892’de Mekteb-i Kuzat’›
(kad› okulu) bitirdi. Çeflitli yerlerde ka-
d›l›k yapt›. 1923’te Ankara Merkez Ka-
d›l›¤›na atand›. ‹kinci TBMM’ye Trab-
zon’dan milletvekili seçildi ve yaflam›-
n›n sonuna dek parlamentoda yer ald›.
‹ki kez Naf›a Vekilli¤i yapt›.
Gediz Savafl›
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Bat› Cephe-
si’nde Yunanl›larla yap›lan savafllar-
dan biri. Bat› Anadolu’da ilerleyen
Yunanl›lar, Uflak’› ele geçirdikten
sonra, kuzey yanlar›n› korumak için
Gediz’de bir tümen gücünde askerî
kuvvet bulunduruyordu. Bat› Cephesi
Komutan› Ali Fuat Pafla (Cebesoy),
Yunan tümenine bir bask›n düzenle-
mek istediyse de Genelkurmay Baflka-
n› ‹smet Bey (‹nönü), ordunun henüz
böyle bir taarruzu gerçeklefltirmeye
haz›r olmad›¤›n› ileri sürerek harekâta
karfl› ç›kt›. Genelkurmay›n uyar›s›n›
dikkate almayan Ali Fuat Pafla, emrin-
deki 11. ve 61. tümenler, Çerkez Et-
hem kuvvetleri ve Emet taburuyla 24
Ekim 1920’de taarruza geçti. Yunan
kuvvetleri, ertesi gün bafllatt›¤› karfl›
sald›r›yla Türk birliklerini geri püs-
kürtüp Yeniflehir ve ‹negöl’ü ele ge-
çirdi. Yenilgiden sorumlu tutulan Ali
Fuat Pafla, Bat› Cephesi Komutanl›-
¤›’ndan al›narak Moskova elçili¤ine
atand›. ‹smet Bey, Genelkurmay Bafl-
kanl›¤› yan› s›ra Bat› Cephesi Komu-
tanl›¤›’n› da üstlendi (9 Kas›m 1920).
366
Gazze Savafllar›
Gediz Savafl›’nda, tüm cephelerde genel bir yenilgiye u¤rad›k. Tablo: Üsküdarl› Cevat
Osmanl› ordusunun tümüyle çekilmesi ve ard›ndan Kudüs’ün boflalt›lmas›yla sona eren Gazze Savafllar› s›ras›nda Türk askerleri, verilen bir molada.
