baren Haf›z Mustafa adl› âyan›n nüfuzu
alt›na girdi ve kentte baz› kar›fl›kl›klar
yafland›. Çanakkale muharebeleri s›ra-
s›nda Müttefik kuvvetlerin ç›karma ha-
rekât› esnas›nda bombaland› ve yer yer
tahribata u¤rad›. Ard›ndan 4 A¤ustos
1920’de iflgale u¤rad›ysa da 3 Ekim
1922’de Yunanl›lar flehri terk etmek zo-
runda kald›lar. Cumhuriyet dönemi bafl-
lar›nda (1923) il merkezi, 1926 y›l›nda
877 say›l› yasayla ilçe merkezi oldu.
Gençlik Marfl›
Atatürk’ün Samsun’a ç›kt›¤›nda arka-
dafllar›yla birlikte söyledi¤i marfl. “Da¤
bafl›n› duman alm›fl” diye bafllayan mar-
fl›n güftesi Ali Ulvi Elöve’ye; bestesi
ise, Felix Korlig’e aittir.
Gençlik ve Spor Bayram›
bk.
Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor
Bayram›
Gençtürk, Abdülhak Tevfik
1885 Hozat
7 Mart 1966 Hozat
Birinci TBMMDersim (Tunceli) millet-
vekili, hukukçu. ‹lk ve ortaö¤renimini
Hozat’ta tamamlad›ktan sonra Ovac›k
ilçesi Tahrirat Kalemi’ne kâtip olarak
girdi (1904). S›navla “Sorgu Hâkimi”
olma hakk›n› kazanarak Tunceli Sorgu
Hâkimi oldu (1917). Birinci TBMM’ye
Dersim milletvekili seçildi (1920). Mil-
letvekilli¤i sona erince Tunceli Savc›l›-
¤›na atand›. 6 Kas›m 1923’te atand›¤›
Mazgirt Savc›l›¤› s›ras›nda Kürtçülük
hareketi içinde yer ald›¤› gerekçesiyle
Do¤u ‹stiklâl Mahkemesi’nce görevden
al›nd› ve tutuklanarak Diyarbak›r’a gön-
derildi (1925). Yarg›lama sonras› sekiz
ay hapse ve iki y›l Mersin’de gözetim
alt›nda tutulmas›na karar verildi. Ceza-
s›n› tamamlad›ktan sonra yeniden me-
muriyete dönmek istediyse de kabul
edilmedi.
Genelkurmay Baflkanl›¤›
Türk Silâhl› Kuvvetleri’ni organize
eden en üst düzeydeki askerî kurulufl.
Cumhuriyet’in ilk y›llar› Erkân-› Harbi-
ye-i Umumiye Reisli¤i ad›yla an›ld›.
Kurulufl, ayn› zamanda savafltaki Bafl-
komutanl›k Karargâh›’n›n da çekirde¤i-
ni oluflturur. Genelkurmay’da görevler,
ana görevler ve özel görevler olmak
üzere iki bölümdür. Ana görevler: Per-
sonel Baflkanl›¤›, Haber Alma Baflkanl›-
¤›, Harekât Baflkanl›¤›, Lojistik Baflkan-
l›¤› bünyesinde toplanm›flt›r. Özel gö-
revler: Tarih Baflkan›, Merkez Dairesi,
‹stihkâm, ‹nflaat, Muhasebe Grubu,
Ulaflt›rma, Z›rhl› Birlik, Ordudonat›m,
Sa¤l›k ve Veteriner Daireleri, Levaz›m
Grubu, Maliye ve Bütçe Dairesi, Hukuk
‹flleri, Teftifl ‹flleri ve Yarg›lama bölüm-
lerinde yürütülen ifllerdir. 1924-1944
aras›nda Cumhurbaflkanl›¤›’na, 1944-
1949 aras›nda Baflbakanl›¤a, 1949-1961
aras›nda Millî Savunma Bakanl›¤›’na
ba¤lanan Genelkurmay Baflkanl›¤›;
1961 Anayasas› ile yeni bir yap›ya ka-
vufltu. 29 Temmuz 1983’te kabul edilen
yasayla Türk Silâhl› Kuvvetleri Perso-
nel Kanunu’nun baz› maddeleri de¤iflti-
rilerek Genelkurmay Baflkanl›¤›na ata-
nan orgeneral-oramirallerde yafl s›n›r›
67’ye ç›kar›ld› ve görev süresi dört y›l
olarak belirlendi. Buna göre; Genelkur-
may Baflkan›, bar›flta silâhl› kuvvetlerin
en büyük komutan› olup bakanlar kuru-
lunun önerisiyle cumhurbaflkan› taraf›n-
dan atan›r; görev ve yetkilerini özel ya-
saya göre yürütür; bu görev ve yetkiler-
den, ancak baflbakana karfl› sorumludur.
Millî Savunma Bakanl›¤›’yla iliflkileri
yasayla düzenlenir. Genelkurmay Bafl-
kan› kara, deniz ya da hava kuvvetleri
komutanl›¤› yapm›fl general ya da ami-
raller aras›ndan atan›r; göreve atanma ve
emeklilik ifllemlerinde de bakanlar ku-
rulunun önerisi ve cumhurbaflkan›n›n
onay› gerekir. Genelkurmay Baflkanl›-
¤›’n›n boflalmas› durumunda en geç 45
gün içinde bir atama yap›lmas› zorunlu-
dur. TBMM’nin kuruluflundan Günü-
müze dek Genelkurmay Baflkanl›¤› ya-
pan komutanlar: Orgeneral ‹smet ‹nönü
(3 May›s 1920), Mareflal Fevzi Çakmak
(12 Temmuz 1922), Orgeneral Kâz›m
Orbay (12 Ocak 1944), Orgeneral Salih
Omurtak (1 A¤ustos 1946), Orgeneral
Abdurrahman Nafiz Gürman (10 Hazi-
ran 1949), Orgeneral Nuri Yamut (5 Ha-
ziran 1950), Orgeneral Nurettin Baran-
sel (28 May›s 1954); Orgeneral ‹smail
Hakk› Tunaboylu (25 A¤ustos 1955),
Orgeneral Fevzi Mengüç (11 Ekim
1957), Orgeneral Rüfltü Erdelhun (23
A¤ustos 1958), Orgeneral Rag›p Gü-
müflpala (3 Haziran 1960), Orgeneral
Cevdet Sunay (4 A¤ustos 1960), Orge-
neral Cemal Tural (16 Mart 1966), Or-
general Memduh Ta¤maç (16 Mart
1969), Orgeneral Faruk Gürler (26
A¤ustos 1972), Orgeneral Semih Sancar
(6 Mart 1973), Orgeneral Kenan Evren
(7 Mart 1978), Orgeneral Nurettin Ersin
(1 Temmuz 1983), Orgeneral Necdet
Üru¤ (6 Aral›k 1983), Orgeneral Necip
Torumtay (24 Temmuz 1987), Orgene-
ral Do¤an Gürefl (6 Aral›k 1990), Orge-
neral ‹smail Hakk› Karaday› (30 A¤us-
tos 1994), Orgeneral Hüseyin K›vr›ko¤-
lu (30 A¤ustos 1998), Orgeneral Hilmi
Özkök (28 A¤ustos 2002).
General Harbord
bk.
Harbord, James Guthrie
General Pelle
bk.
Pelle, Maurice Cesar Joseph
(General Pelle)
Geometri
Atatürk’ün, geometri terimlerinin Türk-
çe karfl›l›klar›n› vermek amac›yla Üçün-
cü Türk Dil Kurultay›’ndan hemen son-
ra 1936-1937 y›l› k›fl aylar›nda Dolma-
bahçe Saray›’nda yazd›¤› kitap. Ö¤ret-
men Hasan Fehmi’nin kitab›ndan yarar-
368
Abdülhak Tevfik Bey
Ankara’n›n Bakanl›klar semtindeki Genelkurmay Baflkanl›¤› binas› (1930).
Atatürk’ün yazd›¤› “Geometri” kitab›n›n ka-
pa¤›.
Gençlik Marfl›
