409
Havza
Karadeniz Bölgesi’nin orta kesiminde
Samsun iline ba¤l› ilçe. Yeflil›rmak’›n
kollar›ndan Tersakan Çay›’na kar›flan
küçük bir derenin vadi yamaçlar›nda ku-
rulmufl olup kapl›calar›yla ünlüdür. Si-
vas-Samsun demiryolu üzerinde istas-
yonu vard›r. 1418’de Osmanl› toprakla-
r›na kat›lan Havza, Rum (Sivas) vilâye-
tinin Amasya sanca¤›na ba¤l› bir kazay-
d›. Kurtulufl Savafl›’n›n bafllar›nda karar-
gâh›n› Samsun’dan sonra k›sa bir süre
için Havza’ya tafl›yan Mustafa Ke-
mal’in buradan 28 May›s 1919’da resmî
kurulufllara ve yetkililere gönderdi¤i bil-
diri, Havza Genelgesi ad›yla an›l›r.
Havza Atatürk Evi
Atatürk’ün, Samsun’a ç›kt›ktan alt› gün
sonra, Dokuzuncu Ordu Müfettiflli¤i
Karargâh›’n› nakletti¤i Havza’da, iki
gün kald›¤›, 1985’te müze hâline getiri-
len Mesudiye Oteli binas›. Daha sonra
Belediye Dairesi olarak kullan›lan bina-
n›n ikinci kat› 1983’te “Atatürk Odas›”
olarak düzenlenip ziyarete aç›ld›. Oda-
da, Atatürk’ün çal›flma masas› ve koltu-
¤u, ilk cumhurbaflkanl›¤› forsu ve oda-
n›n duvar›na as›l› panoda “Atatürk’ün
Havzal›lara Hitabesi” yer almaktad›r.
Havza Genelgesi
Kurtulufl Savafl› bafllar›nda Havza’da
Mustafa Kemal taraf›ndan haz›rlanarak
mülkî ve askerî erkâna gönderilen 28
May›s 1919 tarihli genelge. Mustafa
Kemal, 19 May›s 1919’da Samsun’a
ç›kt›ktan sonra 25 May›s 1919’da Hav-
za’ya geçti. 28 May›s’ta buradan askerî
ve mülkî erkâna gönderdi¤i bir genel-
geyle yurdun iflgal alt›nda oldu¤unu ve
direnifle geçilmesi gerekti¤ini aç›klad›.
‹zmir’in ard›ndan Manisa ve Ayd›n’›n
da iflgal edilmesinin, gelecekteki tehli-
keyi aç›kça ortaya koydu¤u vurgulanan
genelgede, halka dayal› milis kuvvetler
oluflturulmas›, düzenli ordular›n dikkat-
le kullan›lmas›, ‹stanbul Hükûmeti’ne
Havza Genelgesi
Samsun’a ba¤l› Havza’dan bir görünüm.
Havza ‹stasyonu (1933).
Havza Atatürk Evi
HAVZA GENELGES‹
‹stihbarat
28.5.35
Kifliye Özel
(28 May›s 1919)
fiifre
‹stihbarat
104
Valilere ve Ba¤›ms›z Mutasarr›flara (*)
Trabzon, Sivas, Erzurum, Van, Diyarbekir, Bitlis, Mamu-
retülaziz, Ankara, Kastamonu Vilayetlerine;
Canik, Erzincan, Kayseri Ba¤›ms›z Mutasarr›fl›klar›na.
‹zmir’in ve maalesef bunu takip eden Manisa’n›n iflgali, gele-
cekteki tehlikeyi daha aç›k göstermifltir. Ülke bütünlü¤ümüzün ko-
runmas› için millî gösterilerimizin daha canl› olarak yap›lmas› ve
sürdürülmesi lâz›md›r. Hayat›m›z› ve millî ba¤›ms›zl›¤›m›z› yarala-
yan iflgal ve ilhak gibi hâdiseler bütün milletin içini kan a¤latmak-
tad›r. Üzüntüler zaptedilemiyor; sindirilemez ve tahammül edile-
mez ve bu ahvalin derhal yok edilip giderilmesini bütün medenî
milletlerle büyük devletlerin adil ve tesirinden sab›rs›zl›kla bekle-
mek zemininde önümüzdeki hafta boyunca ve çeflitli vilâyetlere
göre pazartesi bafllay›p çarflamba günü müracaat›n arkas› al›nmak
üzere büyük ve heyecanl› mitingler yaparak millî gösterilerde bu-
lunulmas› ve bunun ba¤lant›l› olunan tüm yerlere de yay›lmas› ve
bütün büyük devlet temsilcileriyle Bab›âli’ye etkili telgraflar veril-
mesi ve yabanc› olan yerlerde yabanc›lara da hakl› etkiler yap›l-
makla beraber millî gösterilerde adap ve sükûnetin fevkalâde ko-
runmas› ve Hristiyan halka karfl› sataflma, gösteri ve düflmanl›k gi-
bi tav›rlar al›nmamas› elzemdir.
Zat›âlilerinin bu fikirler etraf›nda hassas ve etkili bulunmalar›
bak›m›ndan iflin iyi yönetilmesi ve baflar›s›nda bende tam bir inanç
mevcuttur. Neticenin bildirilmesini rica ederim.
M. Kemal
(*) Askerî Tarih Belgeleri Dergisi, Gnkur. Bas›mevi, Ankara,
May›s 1981, Say›:79, Belge No:1731.
