407
1939 y›l›na kadar sürecek bir anlaflmaz-
l›k belirdi. Türk D›fliflleri Bakan› Tevfik
Rüfltü Aras, Milletler Cemiyeti’nin 26
Eylül 1936 tarihli toplant›s›nda iki dev-
let aras›nda bu konuda görüflmeler ya-
p›lmas›n› önerdi. 1 Kas›m 1936’da
Mustafa Kemal Atatürk, Meclis’i aç›fl
konuflmas›nda ayn› konuya de¤indi. So-
run, 14-16 Aral›k 1936’da Milletler Ce-
miyeti’nde görüflüldü. Cemiyet, 14 Ara-
l›k’ta ‹sveç temsilcisi Sandler’i ‹skende-
run meselesiyle ilgili bir rapor haz›rla-
makla görevlendirdi. 22 Aral›k’ta Hol-
landa, Norveç ve ‹sviçre uyruklu üç ki-
flilik bir gözlemci kurulu, ‹skenderun
Bölgesi’ne gönderildi 2 Ocak 1937’de
‹ngiltere D›fliflleri Bakan› Eden, arabulu-
cu olarak temaslar›n› sürdürdükten son-
ra Türkiye ile Fransa aras›nda, ‹skende-
run konusunda bir ilke antlaflmas›na va-
r›ld›. Buna göre, ‹skenderun ve Antak-
ya, iç ifllerinde tam ba¤›ms›z olacak, fa-
kat Suriye ile gümrük birli¤i hâlinde bir
statü ve bir anayasayla idare edilen ayr›
bir varl›k oluflturacakt›. Bölgenin d›flifl-
leri, Suriye taraf›ndan idare edilecek ve
Türkçe, resmî dil olacakt›. Milletler Ce-
miyeti, ‹skenderun ve Antakya bölgesi
için bir statü ve anayasa haz›rlamakla
görevli bir komite oluflturdu. Komite,
çal›flmalar›n› sürdürürken Türkiye ile
Fransa aras›nda bu konuda görüflmeler
yap›l›yordu. 29 May›s 1937’de ‹skende-
run-Antakya bölgesinin bütünlü¤ünü
güvence alt›na alan bir antlaflma imza-
land›ysa da sorun çözümlenemedi. Ha-
ziran 1938’de Türkiye ile Fransa aras›n-
da görüflmeler Paris’te yeniden bafllad›.
3 Temmuz’da ‹skenderun-Antakya böl-
gesiyle ilgili bir antlaflma yap›larak, böl-
gede 6.000 kiflilik bir askerî kuvvet bu-
lundurulmas›, bunun 1.000 kadar›n›n
bölge halk›ndan, geri kalan›n›n ise yar›
yar›ya Türkiye ile Fransa taraf›ndan sa¤-
lanmas› kararlaflt›r›ld›. Bu arada bölgede
yap›lan seçimler sonucu 40 milletvekil-
li¤inden 22’sini Türkler kazand›. Meclis
ilk toplant›s›nda bölgede Hatay Cumhu-
riyeti ad›yla ba¤›ms›z bir devlet
kurulmas›na ve burada Türkçenin resmî
dil olmas›na karar verdi (2 Eylül 1938).
Ayr›ca meclis bu ilk toplant›s›nda Tür-
kiye’ye kat›lma iste¤ini de belirtti. Soru-
na kesin bir çözüm getirmek için Türki-
ye ile Fransa aras›nda 23 Haziran
1939’da görüflmeler bafllad›. Bu görüfl-
meler sonunda Ankara’da Türkiye D›-
fliflleri Bakan› fiükrü Saraço¤lu ile Fran-
sa Büyükelçisi Rene Massigli aras›nda
Hatay’›n Türkiye’ye kat›lmas›n›n Fran-
sa taraf›ndan da kabulüyle ilgili bir ant-
laflma imzaland›. 11 madde, 1 protokol,
2 ek ve 1 tutanaktan oluflan bu antlafl-
mayla Fransa, Hatay’›n Türkiye’ye ka-
t›lmas›n› kabul etti; buna karfl›l›k da
Türkiye, Suriye’nin toprak bütünlü¤ü ve
ba¤›ms›zl›¤› konusunda garanti verdi.
Bu antlaflman›n imzalanmas›ndan sonra
Hatay Cumhuriyeti Meclisi, 29 Haziran
1939’da yapt›¤› son toplant›s›nda Türki-
ye’ye kat›lma karar› ald›.
Hatipo¤lu, Ahmet Ziya
1883 Çorum
1962 Çorum
‹kinci TBMM Çorum milletvekili. ‹lk
ve ortaö¤renimini Çorum’da tamamla-
d›ktan sonra Hendese-i Mülkiye Yüksek
Okulu’ndan mühendis olarak mezun ol-
du. Hicaz Demiryollar› Mühendisli-
¤i’nde çal›flmaya bafllad›. 21 Haziran
1920’de Naf›a Vekâleti Fen Müflaviri
oldu. 14 Mart 1921’de Devlet Demir-
yollar› Genel Müdürlü¤ü görevine atan-
d›. 1921-1923 aras› görevine ek olarak
Turuku Maabir (Yollar ve Geçitler) Ge-
nel Müdürlü¤ü görevini vekâleten üst-
lendi. Bay›nd›rl›k fiirketleriyle hükûmet
aras›ndaki sorunlar› çözmekte yard›mc›
oldu. 1923’te enerji ile ilgili Paris’te ya-
p›lan Milletleraras› Elektrik Gücü Nakli
Hatipo¤lu, Ahmet Ziya
5 Temmuz 1938 tarihli Tan gazetesinin birin-
ci sayfas›.
Hatay Devletince yay›mlanan Resmî Gaze-
te’de, Türkiye Cumhuriyeti kanunlar›n›n ay-
nen kullan›laca¤›na iliflkin kanun metni.
1938’de kurulan Hatay Cumhuriyeti’nin resmî bayra¤›.
Ahmet Ziya Hatipo¤lu
Türk askerinin Hatay’a girifli s›ras›nda yol
üzerinde yüzlerce kurban kesildi.
