519
(Kasap) Osman’›n takviyeli alay›n›,
12.Kolordu’dan daha önce gönderilen
kuvvetlere ek olarak Binbafl› Hac› fiük-
rü Bey ve Demirci Mehmet Efe kuman-
das›ndaki iki müfrezeyi ayaklanma böl-
gesine gönderdi. Harekât› yöneten Refet
Bey, Elmasun-Dinar hatt›n› tuttu ve bu
bölgedeki asileri da¤›tt›. Asilerin eleba-
fl›lar›ndan Had›ml› Topal Emin öldürül-
dü. Da¤›lan asiler Alada¤ ve Bozk›r yö-
nüne kaçt›lar. Bozk›r’a giren asiler,
Kaymakam Asaf Bey’i, askerlik flubesi
baflkan›n› ve jandarma komutan›n› öl-
dürdüler. Seydiflehir’i asilerden kurtaran
Refet Bey, bunlardan 20 kadar›n› idam
ettirdi. Refet Bey ve Dervifl Bey emrin-
deki kuvvetler çarp›fla çarp›fla Beyflehir,
Ç›¤›l, Konya, Akflehir, Ilg›n, Yalvaç, Is-
parta, E¤irdir, Akseki, Bozk›r, Karaman
ve fiarkikaraa¤aç yöresindeki asileri da-
¤›tt›lar. Bast›rma harekât› bir aydan faz-
la sürdü ve asilerden ço¤u mahkeme ka-
rar›yla idam edildi. Delibafl Mehmed,
önce Mersin’e, oradan da vapurla ‹stan-
bul’a kaçt›. Bir süre sonra ‹zmir’e gelen
Delibafl Mehmed, Yunanl›lar›n yard›-
m›yla Konya dolaylar›na yeniden geldi-
¤inde ordu birliklerinin takibi sonucu s›-
k›flt›r›l›nca, adamlar›ndan ikisi, ba¤›fl-
lanmak umuduyla Delibafl Mehmed’i
öldürdüler ve kafas›n› keserek yetkilile-
re teslim ettiler.
Kooperatif
Cumhuriyet’in ilân› sonras› yayg›nl›k
kazanan, ortaklar›n›n ekonomik ç›karla-
r›n› gözetmek amac›yla oluflturulan tica-
rî örgüt. Türkiye’de kooperatifçilik
1863’te Mithat Pafla taraf›ndan kurulan
Memleket Sand›klar› ile bafllad›. Bu at›-
l›m, günümüzdeki tar›m kredi koopera-
tiflerinin çekirde¤ini oluflturdu. Tar›m
alan›nda ilk kooperatif 1914’te Ay-
d›n’da kurulan Ayd›n ‹ncir Müstahsille-
ri ortakl›¤›d›r. 1924’te ‹tibar-› Ziraat
Birlikleri Yasas› ç›kar›l›p buna uygun
örgütlenmelere gidildiyse de baflar› sa¤-
lanamad›. Ancak kooperatifçilik hareke-
ti Cumhuriyet’ten sonra yayg›nl›k ka-
zand›. 1931’de kooperatifçilik konusun-
da araflt›rmalar yapmak ve kurulan ko-
operatiflere destek sa¤lamak amac›yla
Türk Kooperatifçilik Kurumu oluflturul-
du. 1935’te kabul edilen 1834 say›l› Ta-
r›m Sat›fl Kooperatifleri yasas›na daya-
n›larak 1937’den sonra ilk geliflmifl ta-
r›m sat›fl kooperatifleri kurulmaya bafl-
land›. Bu dönemde 19 tar›m sat›fl koope-
ratifi kuruldu. 24 Nisan 1969 tarih ve
1163 say›l› Kooperatifler Kanunu’nun
yürürlü¤e girmesiyle Türk Ticaret Ka-
nunu’nun kooperatiflere iliflkin kurallar›
yürürlükten kalkt›. 1981’de tar›m sat›fl
kooperatiflerinin say›s› 963’e, koopera-
tif üyelerinin say›s› ise 528.000’e ulaflt›.
Küçük sanatkâr ve esnaf kooperatifleri
ile tüketim kooperatifleri ve tar›md›fl›
üretim ile sigorta alanlar›ndaki koopera-
tifler, Türkiye’de büyük bir geliflme or-
tam› bulamad›. Yap› kooperatifleri, ka-
mu kurulufllar›n›n konut kredisi verme-
ye bafllamas›yla h›zla geliflti.
Koperler, Tevfik Kâmil
15 Kas›m 1889 Selânik
18 Aral›k 1964 ‹stanbul
‹kinci TBMM ‹stanbul milletvekili.
1908’de Mülkiye Mektebi’nden mezun
oldu. Paris’te hukuk ö¤renimi gördü.
Hariciye Vekâleti’nde çeflitli görevler
üstlendi. Millî Mücadele’ye kat›lmak
amac›yla 26 Aral›k 1921’de Anadolu’ya
geçti. Hariciye Vekâleti’nde siyasî mü-
flavirlik yapt›. 16 Eylül 1923’te Hariciye
Vekâleti müsteflarl›¤›na, 26 Kas›m
1923’te Hariciye Vekâleti ‹dari ‹fller
Müdürlü¤ü’ne getirildi. II.Lozan Konfe-
rans›’na kat›lan Türk delegasyonunda
kâtib-i umumilik yapt›. ‹kinci TBMM
araseçimlerinde 12 Kas›m 1925’te ‹s-
tanbul milletvekili oldu ve üçüncü dö-
nemde de parlamentodaki yerini koru-
du. Türk-Yunan Ahalisi Karma Komis-
yonu Türk Delegasyonu baflkanl›¤› yap-
t›. Çeflitli tarihlerde ‹sviçre, Almanya,
Bulgaristan, Hollanda, Çekoslovakya,
Danimarka, ‹spanya ve S›rp-H›rvat-Slo-
ven devletleriyle dostluk antlaflmas›
yapmakla görevlendirildi. 1931’de Sof-
ya, 1934’te Madrid, 1939’da Belgrad
büyükelçili¤i yapt›. 1949’da emekli ol-
du.
Koptagel, Osman Nuri
1874 Erzincan
22 Kas›m 1942 Ankara
Kurtulufl Savafl› komutanlar›ndan.
1895’te Harp Okulu’ndan mezun oldu.
Askerî ö¤retmenlik yapt›. Osmanl› Or-
dusu’nun de¤iflik kademelerinde görev
ald›. Balkan ve I.Dünya Savafllar›’nda
çeflitli cephelerde savaflt›. Kurtulufl Sa-
vafl›’nda 12.Tümen Komutan› olarak
Kars’›n düflman iflgalinden kurtar›lma-
s›nda önemli rol oynad› (1919). 1921’de
tümeniyle birlikte Bat› Cephesi’nde yer
ald› ve Büyük Taarruz’da ayn› tümene
komuta etti. 1925’te fieyh Said Ayak-
lanmas›’n›n bast›r›lmas›yla görevlendi-
rildi. 1932’de Askerî Yarg›tay üyeli¤ine
getirildi. 1934’te emekli olduktan sonra
iki dönem Malatya milletvekili olarak
parlamentoda yer ald› (1935-1942).
Kurtulufl Savafl›’ndaki baflar›lar› nede-
niyle TBMM taraf›ndan ‹stiklâl Madal-
yas›yla ödüllendirildi. 1988’de Ankara
Cebeci Asrî Mezarl›¤›’ndaki mezar›,
Ankara’daki Devlet Mezarl›¤›’na nakle-
dildi.
Koral, Mehmed Emin
1881 ‹stanbul
12 A¤ustos 1959 ‹stanbul
Kurtulufl Savafl› komutanlar›ndan. Mü-
hendishane-i Berrî-i Hümayun’u bitirdi.
1905’te Harp Akademisi’nden mezun
olduktan sonra Üçüncü Ordu emrine ve-
rildi. 1909’da Mühendishane-i Berrî-i
Hümayun’da Posselt’in yard›mc›l›¤›na
getirildi; Kaleler dersi ö¤retmenli¤i yap-
t›. 1916’da Tümen komutanl›¤›na atan-
d›. Millî Mücadele’nin bafllamas›ndan
sonra 11 Ocak 1922’de ‹nebolu’ya gele-
rek Kurtulufl Savafl›’na kat›ld›. Baflko-
mutanl›k Meydan Savafl›’nda Birinci
Koral, Mehmed Emin
Silifke Tekir Çiftli¤i Tar›m Kredi Kooperatifi’nin ana sözleflmesinde, kuruculardan 1 nolu
ortak Mustafa Kemal ve di¤er befl orta¤›n foto¤raflar›.
Tevfik Kâmil Koperler
Osman Nuri Koptagel
