Kumru, Halil S›tk›
1863 Fatsa
25 May›s 1926 Fatsa
‹kinci TBMM Ordu milletvekili. ‹stan-
bul’da alt› y›l medrese ö¤renimi gördü.
Daha sonra Fatsa’ya dönerek Kutay
Medresesi’nde ö¤renimine devam etti.
‹l Genel Meclis üyeli¤i yapt›. Çiftçilikle
u¤raflt›. ‹kinci TBMM’ye 8 Eylül
1923’te Ordu milletvekili seçildi ve
üçüncü dönemde de yerini korudu.
Kunduh, Bekir Sami
bk.
Bekir Sami (Kunduh)
Kuran, Ahmed Bedevî
1884 Trabzon
1966 ‹stanbul
Millî Mücadele yanl›s› Osmanl› devlet
adam›, yazar. Harbiye’de tamamlad›¤›
ö¤renimi s›ras›nda II.Abdülhamid’in is-
tibdat yönetimine karfl› gizli çal›flmalara
kat›ld›¤›ndan tutukland›. 1908’de
II.Meflrutiyet’in ilân› üzerine serbest b›-
rak›ld›. Bu arada Harbiye’deki ö¤reni-
mine devam etti. 31 Mart Olay›’ndan
sonra yeniden tutuklan›p sürgüne gön-
derildi. M›s›r’a kaçt› ve burada eski Jön
Türk önderleriyle tan›flt›. Daha sonra
Paris’e giderek Prens Sabahattin çevre-
sinde yer ald›. ‹ttihat ve Terakki yanl›la-
r›n›n iktidardan uzaklaflt›r›lmas› üzerine
‹stanbul’a döndü (1912). Bab›âli Bask›-
n›’n›n (13 Ocak 1913) ertesi günü tutuk-
land›. Sürgüne gönderildi¤i Sinop’tan
Sivastopol’a ve oradan da Paris’e gitti.
I.Dünya Savafl›’n›n bitiminde ‹stanbul’a
döndü, Gebze kaymakaml›¤›na atand›
(1919). Bu dönemde Anadolu’daki Kur-
tulufl hareketine kat›lmak isteyen güçle-
re yard›mc› oldu¤undan Damat Ferit
Hükûmetince görevden al›nd›. Kurtulufl
Savafl›’ndan sonra siyasî yaflamdan
uzak kald›; an›lar› ve yak›n dönem Tür-
kiye tarihine iliflkin görüfllerini kitaplafl-
t›rd›.
Bafll›ca eserleri:
‹nk›lâp Tarihimiz
ve Jön Türkler
(1945),
‹nk›lâp Tarihimiz
ve ‹ttihat ve Terakki
(1948),
Osmanl›
‹mparatorlu¤u’nda ‹nk›lâp Hareketleri
ve Millî Mücadele
(1956),
Harbiye
Mektebi’nde Hürriyet Mücadelesi
(1957).
Kurdo¤lu, Ahmed Faik
1892 Kayseri
1981 ‹stanbul
Atatürk döneminde Ziraat Vekilli¤ine
getirilen siyaset adam›. Mülkiye Mekte-
bi’ni (1914), Dârülfünun Hukuk Bölü-
mü’nü ve Brüksel Üniversitesi Siyasî ve
‹ktisadî ‹limler Okulu’nu bitirdi. Gaze-
tecilik, avukatl›k, Ticaret Vekâleti müs-
teflarl›¤› yapt›. 1935’te Manisa milletve-
killi seçilerek parlamentoya girdi. 1 Ka-
s›m 1937-11 Kas›m 1938 aras›ndaki
I.Bayar Kabinesi’nde Ziraat Vekili oldu;
II.Bayar Kabinesi’nde (11 Kas›m 1938-
25 Ocak 1939) ve Recep Peker Kabine-
si’nde (7 A¤ustos 1946-9 Eylül 1947)
görevini sürdürdü. 1950’den sonra avu-
katl›k yapt›.
Kurt Kanunu
Kemal Tahir’in, 1926’da ‹zmir’de Ata-
türk’e suikast giriflimi nedeniyle ‹stiklâl
Mahkemesi’nde yarg›lan›p idam edilen
‹ttihat ve Terakki F›rkas›’n›n iki elema-
n› ‹afle Nâz›r› Kara Kemal ve eski Anka-
ra Valisi Abdülkadir’in bafl›ndan geçen
olaylar› anlatt›¤› roman› (1969).
«Roman, eski Ankara valisi Abdülka-
dir’in (romandaki ad› Abdülkerim),
Mustafa Kemal’i öldürecek olan eski
Lâzistan mebusu Ziya Hurflit Bey’le
iki adam›: Lâz ‹smail ve Gürcü Yu-
suf’u, ellerinde bombalar ve tabanca-
lar dolu bir çanta, ‹stanbul’dan ‹zmir’e
yolcu etmesiyle bafll›yor. Gülcemal
vapuru hareket edince Abdülkerim,
Camgöz ad›nda bir arac›dan yerini ö¤-
rendi¤i Lâz ‹smail’in evine gider ve
‹smail’in güzel metresi Ball› Naciye
ile, dört gece üç gün gizli bir aflk ya-
flar. Eve ans›z›n, Baytar miralay› Ra-
sim’in ç›kagelmesi, Abdülkerim’i fla-
fl›rt›r. Miralay, Abdülkerim’in nerede
oldu¤unu gene o Camgöz’den ö¤ren-
mifltir. Gazeteler suikast teflebbüsünün
ortaya ç›kt›¤›n›, suçlular›n yakaland›-
¤›n›, flimdi de elebafl›lar›n aranmakta
oldu¤unu yazmaktad›r. Bu ifle, sevip
sayd›¤› Kara Kemal’in ad›n›n da ka-
r›flt›r›lm›fl oldu¤unu duymak, Miralay
Rasim’i telâflland›rm›flt›r. Abdülke-
rim, Kara Kemal’i Cerrahpafla’daki
evinde bulur, onu kaçmaya raz› eder.
‹kisi bir süre Abdülkerim’in tan›d›¤›
Semra Han›m’›n kona¤›nda gizlenir-
lerse de, konak kalabal›kt›r; bu yüzden
‹stanbul’dan ç›k›p Semra Han›m’›n
Terkos gölüyle Belgrad ormanlar› ara-
s›ndaki Pafla Çiftli¤i’ne giderler, fakat
Abdülkerim’le Kara Kemal’i orada da
tan›yanlar olur. Çiftlikte yeni bir çap-
k›nl›¤› s›ras›nda, Toptanc› fiaban’la
Sar› Çavufl’un, kendisini öldürmeye
haz›rland›klar›n› ö¤renir Abdülkerim.
Pusu kurup fiaban’› öldürür. Kaçarlar.
Kara Kemal bu defa, çocukluk arkada-
fl› Emin Bey’in ‹stanbul Aksaray’daki
evine gelir; çok bitkindir; ‹ngiliz veya
Alman elçiliklerine s›¤›narak yurt d›-
fl›na kaçmak isterse de, yeri bulunup
kuflat›l›r ve Kara Kemal, yakalanaca¤›
s›rada tabancas›yla intihar eder.
Sonradan Abdülkerim, Emin Bey’in
evine s›¤›nmaya gelir. Emin Bey’in
k›z kardefli Perihan, gözalt›nda olduk-
lar›n› söyleyerek içeri almaz onu. Du-
rumu ö¤renen Emin Bey peflinden ko-
flup seslenirse de, Abdülkerim karan-
l›klarda kaybolmufltur.» Kaynak :
Behçet Necatigil, Edebiyat›m›zda
Eserler, Varl›k Yay›nlar›, ‹stanbul
1997.
Kurtcebe, Noyan (‹smail Hakk›)
bk.
Noyan, Kurtcebe (‹smail Hakk›)
Kurtifl, Mehmed Muhiddin
1876 fiam
7 A¤ustos 1951, ?
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Yunan kuv-
vetlerince iflgal edilen Trakya’ya 1.Ko-
lordu Komutan› olarak görevlendirilen
asker. 1900’de Harp Akademisi’nden
mezun olduktan sonra kurmay yüzbafl›
rütbesiyle Beflinci Ordu emrine verildi.
Osmanl›-‹talyan ve Balkan Savafllar›’na
kat›ld›. 21 Nisan 1920’de Trakya 1.Ko-
lordu Komutanl›¤›na atand›. Trakya’n›n
Yunanl›lar taraf›ndan iflgali üzerine Bul-
garistan’a s›¤›nd›. Mart 1921 sonlar›nda
Anadolu’daki mücadeleye kat›lmak için
‹nebolu’ya geldiyse de 16 Nisan
1921’de ‹stanbul’a geri gönderildi ve 19
Temmuz 1923’e dek a盤a al›n›p emek-
liye sevkedildi. 9 Temmuz 1924’te tek-
rar hizmete al›nd›. 1931’de rütbesi tüm-
generalli¤e yükseltildi ve 9.Tümen Ko-
mutanl›¤›na atand›. Askerî Yarg›tay
üyeli¤i yapt›. 1936’da yafl haddinden
emekliye ayr›ld›.
Kurtulufl
Mütareke sonras› Türkiye ‹flçi ve Çiftçi
Sosyalist F›rkas›’n›n yay›n organ› ola-
rak ‹stanbul’da yay›mlanan bilim ve
sanat dergisi. ‹lk kez 1 May›s 1919’da
Berlin’de ve daha sonra Türkiye ‹flçi ve
Çiftçi Sosyalist F›rkas›’n›n kuruluflu
sonras› partinin yay›n organ› olarak 20
Eylül 1919’da ‹stanbul’da birinci say›-
dan bafllayarak yeniden yay›mland› ve
fiubat 1920’ye dek befl say› ç›kt›. Tür-
kiye’nin sola yönelmesinin, Avru-
pa’daki geliflmelerin izlenmesiyle ger-
çekleflebilece¤i; Türkiye’de ekonomik
geliflmeyle birlikte sol düflüncenin de
güçlenece¤i tezini savunan derginin
yazarlar› aras›nda Ethem Nejat, Vedat
Nedim (Tör), Nam›k ‹smail, Dr.fiefik
Hüsnü (Deymer), Sadrettin Celâl (An-
tel), fievket Süreyya (Aydemir), Hamit
Sadi (Selen), Mehmet Vehbi (Sar›dal),
Reflat Nuri (Darago) gibi isimler yer al-
d›. Rasih Nuri ‹leri, derginin tüm say›-
lar›n› yeni harflerle yay›mlad›¤›ndan
TCK’n›n 142. maddesine ayk›r› eylem-
den yarg›land› (1971).
526
Kumru, Halil S›tk›
Halil S›tk› Kumru
Ahmed Faik Kurdo¤lu
