Hukuk Cemiyeti’ni kurdu ve baflkanl›-
¤›n› yapt›. Birinci TBMM’ye Sinop’tan
milletvekili seçildi (1920). Milletvekilli-
¤i sona erince Sinop’a döndü ve 1935’te
‹stanbul’a yerleflti.
Urfa (fianl›urfa)
Mondros Mütarekesi sonras› ‹ngilizler
ve ard›ndan Frans›zlar taraf›ndan iflgal
edilen, Güneydo¤u Anadolu Bölge-
si’nde il. 1517’de Osmanl› topraklar›na
kat›ld›. Celâlî Ayaklanmalar›n›n en bü-
yüklerinden biri olan Karayaz›c› Ayak-
lanmas›, 16.yüzy›l sonu ile 17.yüzy›l ba-
fl›nda yöreyi oldukça etkiledi. 19.yüzy›l
sonlar›nda Halep vilâyetinin Urfa sanca-
¤›na ba¤l›yken baz› kesimleri Diyarba-
k›r vilâyetinin s›n›rlar› içindeydi.
20.yüzy›l bafllar›nda ba¤›ms›z bir san-
cak yap›ld›. I.Dünya Savafl›’ndan sonra
24 Mart 1919’da ‹ngiliz iflgaline u¤rad›.
30 Ekim 1919’da bölgeden çekilen ‹ngi-
lizlerin yerini alan Frans›zlar, hükûmet
dairelerini kontrol alt›na al›p keyfî tu-
tuklamalara girifltiler. 29 Aral›k 1919’da
Urfa Jandarma Komutanl›¤›na atanan
Yüzbafl› Ali Saip (Ursavafl), Mustafa
Kemal’den ald›¤› emirle, Frans›zlar› Ur-
fa’dan ç›karmak için millî bir teflkilât
kurdu. 8-9 fiubat gecesi, Frans›z iflgal
kuvvetleri komutan›na flehri terk etmesi
konusunda verilen yirmi dört saatlik sü-
renin dolmas› üzerine harekete geçen
Millî Kuvvetler, 9 fiubat 1920’de Ur-
fa’n›n yar›s›n› ele geçirdiler. Ayn› gün
cezaevinin boflalt›lmas› s›ras›nda Türk
jandarmalar›ndan birinin bir el silâh at-
mas› üzerine Frans›zlar sa¤a-sola atefl
etmeye bafllad›lar. Bu olay, çat›flman›n
bafllang›c› oldu. Bir süre sonra Suruç ve
Birecik bölgesindeki Frans›z kuvvetleri
kuflat›ld›. ‹ki ay devam eden bu çat›flma-
da Millî Kuvvetler, defalarca Frans›z
mevzilerine taarruzda bulundular. Fran-
s›zlar ise, hiçbir giriflimde bulunmay›p
kendilerine yard›m gönderilece¤i umu-
duyla savunmada kald›larsa da afliret
kuvvetleri ve Antepliler bu yard›m giri-
flimini engellediler. Frans›z komutan,
flehri terk etmesi için kendisine yap›lan
teklifleri kabul etmedi. Bir ay geçti¤i
halde düflman takviye birliklerinin gel-
memesi üzerine umudunu tamamen yiti-
ren Frans›z komutan, 8 Nisan’da Ur-
fa’y› boflaltmak için görüflmelere haz›r
oldu¤unu bildirdi. Bunun üzerine Fran-
s›zlara, silâh ve cephane gibi a¤›rl›klar›-
n› götürmeleri için altm›fl deve ile yirmi
kat›r verildi ve Jandarma Te¤meni
Ömer ‹zzet’in, 10 jandarma ile Frans›z-
lara refakat etmesi kararlaflt›r›ld›. 10 Ni-
san 1920 gecesi Frans›z kuvvetleri Ur-
fa’dan Suruç yönüne do¤ru hareket ede-
rek flehri boflaltt›lar. Cumhuriyet’in ilâ-
n›ndan sonra il yap›lan Urfa’ya, halk›n›n
gösterdi¤i büyük kahramanl›k sonucu,
Türkiye Büyük Millet Meclisi taraf›n-
dan 1984’te “fianl›” unvan› verilerek
ad›, “fianl›urfa” olarak de¤ifltirildi.
Ursavafl, Ali Saip
1885 Revandiz/Irak
26 Eylül 1939 Ankara
Birinci TBMM Urfa milletvekili.
1908’de Harp Okulu’nu bitirdikten son-
ra Trablusgarp, Balkan ve I.Dünya Sa-
vafllar›na kat›ld›. Mondros Ateflkes Ant-
laflmas›’ndan sonra Anadolu’nun iflgali
s›ras›nda Güneydo¤u Anadolu’da “Na-
m›k” takma ad›yla direnifle kat›ld›. Fran-
s›z iflgaline karfl›, Mustafa Kemal Pa-
fla’dan ald›¤› emirle 1919’da Urfa Jan-
darma Kumandanl›¤›na getirildi. 8 fiu-
850
Urfa (fianl›urfa)
fianl›urfa Kalesi (1925)
fianl›urfa Kalesi’nden kentin genel görünümü.
Ali Saip Ursavafl
