843
hesinin bildirisi yay›mlan›nca gazete 28
Nisan 1919’da 33. say›s›nda kesin ola-
rak kapat›ld›. F›rkan›n 20 Temmuz
1919’da yap›lan Kongresi’nde tüzü¤ü
yenilenip daimî baflkanl›¤a Hüseyin Hil-
mi Bey seçildi. Kongre’den sonra iflçiler
aras›nda etkinli¤ini art›ran f›rka, Ha-
liç’te Bahriye Nezareti’ne ba¤l› yerlerde
1.300 iflçinin kat›ld›¤› grevlerin baflar›y-
la sonuçlanmas›nda etkili olduysa da
1919 sonlar›nda yap›lan seçimlerde ‹s-
tanbul’dan gösterdi¤i iki aday Osmanl›
Meclis-i Mebusan›’na seçilemedi. 1920
ilkbahar›nda f›rkan›n yürüttü¤ü Deb-
ba¤hane, Tersane ve Tramvay grevleri
baflar›yla sonuçlan›nca iflçi üyelerinin
say›s› h›zla artt›. Ancak iflverenlerin
grev s›ras›nda verdikleri tavizleri geri al-
mak için girifltikleri manevralar, örgüt-
lenen yeni grevlerin baflar›s›zl›kla so-
nuçlanmas›na neden oldu; ayn› dönem-
de kurulan yeni iflçi örgütlerinin etkisiy-
le gücü büyük ölçüde azald› ve Hüseyin
Hilmi’nin hâlâ ayd›nlanamayan bir bi-
çimde öldürülüflü üzerine da¤›ld›.
Türkiye fieker Fabrikalar› Afi
Atatürk döneminde 6 Temmuz 1935 ta-
rih ve 440 say›l› yasayla kurulan, Sana-
yi ve Ticaret Bakanl›¤›’na ba¤l› iktisadî
devlet teflekkülü. Her cins fleker fabrika-
s› kurmak, bunlarla ilgili yan sanayileri
gelifltirmek, fleker sanayiinin gerektirdi-
¤i tar›m iflleriyle u¤raflmak ve bu alanda
çal›flanlara destek olmak amac›yla ku-
ruldu. Genel müdürlü¤ü Ankara’dad›r.
Kurulufla ba¤l› 27 fleker fabrikas› vard›r.
Cumhuriyet’in ilân› sonras› devletin,
özel kesimi teflvik amac›yla ç›kard›¤›, 8
Nisan 1925 tarih ve 601 say›l› “fieker
fabrikalar›na bahflolunan imtiyaz ve mu-
afiyet hakk›nda kanun” sonras› özel sek-
töre tan›nan arazi, vergi, tafl›ma ve yak›t
giderleri konusundaki ayr›cal›klar son-
ras› 1925’te Alpullu, 1926’da Uflak fle-
ker fabrikalar› aç›ld›. 25 Ocak 1926 tarih
ve 724 say›l› yasayla fleker d›flal›m› dev-
let tekeline al›nd› ve devlet, ülkede üre-
tilen flekeri tümüyle sat›n almay› üstlen-
di. Daha sonra 1933’te Eskiflehir,
1934’te Turhal fleker fabrikas› aç›larak
Türkiye’deki toplam fleker fabrikas› sa-
y›s› dörde ç›kt›. Ancak, bütün desteklere
karfl›n bu kurulufllardan yeterli verim
al›namay›nca devlet, 6 Temmuz 1935
tarih ve 440 say›l› yasayla “Türkiye fie-
ker Fabrikalar› Afi”yi kurarak,Uflak, Al-
pullu, Eskiflehir ve Turhal fleker fabrika-
lar›n› devrald›. 1950’den sonra yeni fle-
ker fabrikalar› kurma giriflimi sonras› on
y›l içinde Ankara, Burdur, Elâz›¤, Er-
zincan, Erzurum, Kastamonu, Malatya
ve Susurluk’ta sekiz fleker fabrikas› ku-
ran Türkiye fieker Fabrikalar› Afi, daha
sonra özel sektörce kurulan Adapazar›,
Amasya, Kayseri, Konya ve Kütahya
fleker fabrikalar›n›n kurulufluna ortak
olup bunlar›n yönetimini üstlendi.
2001’de ç›kar›lan bir yasayla bünyesin-
deki fabrikalar özellefltirme kapsam›na
al›nd›.
Türkiye fiifle ve
Cam Fabrikalar› Afi
Türkiye’de cam sanayiini gelifltirmek
amac›yla 17 fiubat 1934’te, kendisine
verilen tekele dayal› olarak Türkiye ‹fl
Bankas›nca kurulan flirket. Kurulufl ser-
mayesi 1 milyon TL olan flirket, ilk tesi-
sini 1935’te ‹stanbul Paflabahçe’de kur-
du. 1951’de Türkiye’de ilk düz cam üre-
timini gerçeklefltirdi. Daha sonra cam
kap, cam elyaf, cam boru, çubuk, far ca-
m›, ›s›ya dayan›kl› zücaciye, kristal ve
soda cam›ndan ev eflyas› üretimi yapma-
ya bafllad›ktan sonra bünyesinde çeflitli
sanayi kurulufllar› yer ald›; yurt d›fl›nda
yat›r›mlar da yapt›.
Paflabahçe fiifle ve
Cam Fabrikas›:
Cumhuriyet dönemin-
de kurulan Türkiye’nin ilk cam fabrika-
s›. 1935’te Türkiye ‹fl Bankas› taraf›ndan
Türkiye fiifle ve Cam Fabrikalar› Afi
bünyesinde kuruldu. Bafllang›çta üretim
elle yap›l›rken, 1960 bafllar›nda, tesise
tam otomatik bir fabrika eklendi.
1987’de, otomatik ve el imalât› birimle-
rindeki büyük kapasiteli f›r›nlar, son tek-
nik geliflmelere göre yenilenerek tam ka-
pasiteyle iflletmeye aç›ld›. Tesiste üreti-
len bafll›ca ürünler, soda ve kristal cam-
dan otomatik ve el imalât› ev eflyas›, ay-
d›nlatma araçlar›, özel cam kaplar, cam
parke-tu¤la, cam bilya, camdan yap›lm›fl
süs eflyas› ve tezyinli cam eflyad›r.
Türkiye Turing ve Otomobil
Kurumu
Turizmi gelifltirmek ve uluslararas› tu-
rizm ve otomobil haklar›ndan yararlan-
mak amac›yla kurulan dernek. 1923’te
Atatürk’ün buyru¤u do¤rultusunda Re-
flit Safvet Atabinen önderli¤inde, Türk
Seyyahîn Cemiyeti ad›yla kuruldu.
1926’da ad› Türkiye Turing Kulübü,
1930’da Türkiye Turing ve Otomobil
Kurumu oldu. Devletin resmî turizm
teflkilât› kurulmad›¤› dönemde tercü-
man rehberler yetifltirdi ve turizm propa-
gandas› yapt›. En önemli faaliyeti, ya-
banc› plakal› tafl›tlar›n gümrük ödeme-
den geçici olarak yurda girmesini sa¤la-
yan yasal belgeleri haz›rlamak olan trip-
Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu
Türkiye Turing ve Otomobil Kurumunca haz›rlanan bir afifl.
29 Kas›m 1935’te hizmete giren ‹stanbul Paflabahçe fiifle ve Cam Fabrikas›
