855
Üç Aliler
26 Haziran 1926’da Atatürk’e karfl› dü-
zenlenen ‹zmir Suikast› san›klar›n› yar-
g›layan ‹stiklâl Mahkemesi üyelerinden
üçünün ad›. ‹zmir’deki Millî Kütüphane
binas›nda kurulan ‹stiklâl Mahkeme-
si’nin dört yarg›c›n›n adlar›, Baflkan Ali
Çetinkaya, üye Rize milletvekili Ali
Z›rh, üye Necip Ali Küçüka ve Doktor
Reflid Galip’ti. Ayn› ismi tafl›yan bu üç
yarg›ç, k›saca, Üç Aliler diye an›l›rd›.
Üç ‹stanbul
Mithat Cemal Kuntay’›n, II.Abdülha-
mid, II.Meflrutiyet ve Mütareke dönemi
‹stanbulundan yaflam kesitleri yans›tt›¤›
roman› (1938). 1983’te televizyon filmi-
ne konu olan ve büyük ilgi gören roma-
n›n özeti flöyledir: «93 Muharebesi’nde
(1877 Osmanl›-Rus Savafl›) flehit düflen
Albay Salim Bey’in kar›s› ile sekiz ya-
fl›ndaki o¤lu Adnan, ‹stanbul’a göç et-
mifl; Adnan, Dârüflflafaka’ya yerlefltiril-
mifltir. Dârüflflafaka’y› ve Mekteb-i Hu-
kuk’u baflar›yla bitiren Adnan, Sabah
gazetesine edebiyat üzerine yaz›lar yaz-
makta, ayr›ca, “Y›k›lan Vatan” ad›nda
siyasî bir roman üzerinde çal›flmaktad›r.
Aksaray’daki küçük evinde veremden
yatan annesiyle birlikte yoksul bir ya-
flam süren genç sanatç›, hayat›n› yazar-
l›k ve ö¤retmenlikle kazanmay› düflün-
mektedir. Namuslu bir adam olan Mali-
ye Nâz›r›’n›n k›z› Süheyla’ya edebiyat,
Abdülhamid’in adam› Erkan-› Harb
Müfliri’nin (kurmay mareflalinin) evli
k›z› Belk›s’a tarih dersi vermeye baflla-
m›flt›r. Bu arada Selânik’te kurulan gizli
‹ttihat ve Terakki Cemiyeti’ne girer; ce-
miyetin ‹stanbul’da güvenilir adam›
olur. Süheyla Adnan’a, Adnan ise ola-
¤anüstü güzellikteki Belk›s’a vurulur.
Süheyla ile evlenmesi için arac›lar yo-
luyla yap›lan teklifi Adnan reddeder, fa-
kat sonradan k›za ac›yarak evlenmek is-
terse de bu sefer de Süheyla reddeder ve
Adnan’a gönderdi¤i mektupta “Sizin
ac›nacak hâle geldi¤iniz günü bekleye-
ce¤im ve o gün ben merhamet ederek si-
ze evlenelim diyece¤im” diye yazar. ‹t-
tihat ve Terakki Cemiyeti’yle iliflkisi ö¤-
renilince Adnan tutuklan›r. Meflrutiyet
ilân edilince, ‹ttihatç›lar›n ileri gelen
adamlar›ndan olur; avukatl›¤a bafllar,
büyük davalar al›r, çok zengin olur, sür-
güne gönderilen ve paraca s›k›nt› içinde
kalan Erkan-› Harb Müfliri’nin k›z› Bel-
k›s’la evlenir. Mütareke devrinde Ad-
nan yine paras›z ve desteksiz kal›r. Ken-
disiyle paras› için evlenmifl olan Belk›s
boflan›r. O güne kadar sab›rla bekleyen
Süheyla, Adnan’a elini uzat›r, onunla
evlenir, yeniden avukatl›¤a bafllayan ko-
cas›n›n hiç müflteri u¤ramayan yaz›ha-
nesinin kiras›n› ve kâtibinin ayl›¤›n› giz-
lice öder. Adnan, annesi gibi, vereme
yakalan›p ölür. Süheyla, Adnan’›n kâ-
¤›tlar› aras›nda Belk›s’›n resmini bulur
ve kocas›n›n, son nefesine dek Belk›s’›
sevdi¤ini anlar.» Kaynak : Edebiyat›-
m›zda Eserler Sözlü¤ü, Behçet Necati-
gil, Varl›k Yay›nlar›
Üçlü Antlaflma
(Accord Tripartite)
Londra Konferans›’na (1921) gönderi-
len Hariciye Vekili Bekir Sami Bey’in,
‹tilâf Devletleri D›fliflleri Bakanlar›yla
kendi bafl›na yapt›¤›, ancak TBMM Hü-
kûmetince kabul edilmeyen antlaflmalar.
Antlaflma metni, bir anlamda Türki-
ye’nin paylafl›ld›¤› Sevr Antlaflmas›’n›n
uygulanmas› niteli¤ini tafl›d›¤›ndan
TBMM Hükûmetince kabul edilmedi.
Üçlü ‹tilâf (Üçlü Antant)
bk.
‹tilâf Devletleri
Üçlü ‹ttifak
bk.
‹ttifak Devletleri
Üçok, Mehmed Kadri
1881 Diyarbak›r
29 May›s 1958 Ankara
Birinci TBMM Diyarbak›r milletvekili.
1905’te Mülkiye Mektebi’ni bitirdikten
sonra kaymakam ve mutasarr›f olarak
çeflitli yerlerde görev yapt›. Birinci
TBMM’ye Diyarbak›r’dan milletvekili
seçildi (1920). Görülen lüzum üzerine
Van Valili¤ine atand›. Milletvekilli¤i ile
memurlu¤un bir kifli üzerinde bulunma-
s›n› yasaklayan yasa gere¤i, kendisi va-
lili¤i tercih etti¤inden, milletvekilli¤in-
den istifa etmifl say›ld› (19 Ekim 1920).
Daha sonra mülkiye müfettifli; Tokat,
Amasya, Eskiflehir ve Çorum valili¤i
yapt›. 1940’ta kendi iste¤iyle emekliye
ayr›ld›.
Üçok, Sait
1878 Çank›r›
5 Kas›m 1953 Çank›r›
Birinci TBMM Çank›r› milletvekili. ‹lk
ve ortaö¤renimini Çank›r›’da tamamla-
d›ktan sonra ticaretle u¤raflt›. Birinci
TBMM’ye Çank›r›’dan milletvekili se-
çildi (1920). Milletvekilli¤inin sona er-
mesi üzerine döndü¤ü Çank›r›’da Bele-
diye Baflkanl›¤› ve ‹l Genel Meclis üye-
li¤i yapt›.
Üke, S›tk›
1877 Selânik
1941 ‹stanbul
Kurtulufl Savafl› komutanlar›ndan.
1899’da Mühendishane-i Berrî-i Hüma-
yun’u (Topçu Okulu) bitirdi. Trablus-
Üke, S›tk›
Üç Aliler olarak tan›nan ‹stiklâl Mahkemesi üyelerinden (soldan sa¤a) Ali K›l›ç, Ali Çetinkaya, Necip Ali Küçüka ve Reflid Galip
Sait Üçok
Mehmed Kadri Üçok
S›tk› Üke
Ü
