845
üzerine Meclis Baflkanl›¤›na seçildi. Ha-
tay’›n Türkiye’ye ba¤lanmas› üzerine
Hatay milletvekili olarak TBMM’ye
girdi; 1943 ve 1946 seçimlerinde de par-
lamentodaki yerini korudu.
Türkmen, Halil
1883 Sivas
19 Aral›k 1943 Zonguldak
‹kinci TBMM Zonguldak milletvekili.
Harp Okulu’nu bitirdikten (1904) sonra
Harp Akademisi’ne devam ederken pa-
diflah aleyhinde konufltu¤u suçlamas›yla
önce fiam’a, daha sonra Akabe’ye sürül-
dü. II.Meflrutiyet’in ilân›ndan sonra
Harp Akademisi’ne devam ettiyse de
ö¤renimini tamamlayamad›. 1910’da
yüzbafl› rütbesiyle Irak’a gönderildi. Po-
lis müdürü olarak çeflitli yerlerde görev
yapt›. Mondros Ateflkes Antlaflma-
s›’ndan sonra Anadolu’ya geçerek, Mil-
lî Mücadele’ye kat›ld›. Bolu, Ayd›n, Üs-
küdar ve Kocaeli mutasarr›fl›klar›nda
bulundu. ‹kinci TBMM’ye Zongul-
dak’tan milletvekili seçildi ve yaflam›-
n›n sonuna dek parlamentoda yer ald›.
Türko¤lu
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Bolu’da ya-
y›mlanan günlük gazete (15 A¤ustos
1921). Sahibi Âkifbeyzâde Mithat Âkif
Bey’dir. Abdizâde Mehmed Abdi
Bey’in mesul müdürlü¤ünü yapt›¤› ga-
zete, Bolu’da “Dertli” ad›yla yay›mla-
nan bir baflka gazeteyle birlikte, yörede
ç›kan ayaklanmalar› k›nayan yaz›lar›
yan› s›ra Millî Mücadele’yi destekledi.
Türk-Sovyet Dostluk ve
Sald›rmazl›k Antlaflmas›
17 Aral›k 1925’te Türkiye ile SSCB ara-
s›nda Paris’te imzalanan antlaflma. Yeni
Türk devletinin kurulufluyla birlikte
Türkiye’nin önündeki en önemli sorun,
uluslararas› yaln›zl›¤› aflmakt› ve ayn›
sorunu SSCB de yafl›yordu. 1 Aral›k
1925’te Bat›l› ülkeler aras›nda imzala-
nan Locarno Pakt›, SSCB’nin Avru-
pa’daki yaln›zl›¤›n› daha da belirginlefl-
tirdi. Bu arada Musul Sorunu’nun yeni-
den gündeme gelmesi ve Milletler Ce-
miyeti’nin, Musul’u ‹ngiltere yöneti-
mindeki Irak’a b›rakmas›, Türkiye’de
büyük tepki yaratt›. Türkiye ve SSCB,
kendi aleyhine al›nan bu kararlar karfl›-
s›nda iliflkilerini gelifltirmeye karar verip
Türk-Sovyet Dostluk ve Sald›rmazl›k
Antlaflmas›’n› imzalad›lar. Buna göre,
taraflardan biri sald›r›ya u¤rarsa, di¤eri
tarafs›zl›¤›n› koruyacak; her iki taraf, di-
¤er devletlerle, birbiri aleyhine bir ittifak
ya da siyasî içerikli bir anlaflma yapma-
yacak ve di¤er devletlerle imzac› ülke-
lerden birine karfl› giriflilmifl düflmanca
bir eyleme kat›lmayacakt›. Üç y›l için
geçerli olan antlaflma, daha sonraki y›l-
larda 1929 ve 1931’de imzalanan proto-
kollerle sürdürüldü; 7 Kas›m 1935’te on
y›l süreyle son kez uzat›ld›. SSCB, 19
Mart 1945’te Türkiye’ye bir nota vere-
rek, 7 Kas›m 1945’te süresi bitecek olan
antlaflman›n bu tarihten sonra geçersiz
olaca¤›n› bildirdi.
Türk’ün Ateflle ‹mtihan›
Halide Edip Ad›var’›n, Kurtulufl Sava-
fl›’yla ilgili an›lar›n› anlatt›¤› eseri. Ro-
manc› Halide Edip, Halide Onbafl› ola-
rak kat›ld›¤› Sakarya Savafl›’n›, taarru-
zun komuta merkezinden, Mustafa Ke-
mal ve ‹smet Pafla’n›n yan›nda izler. Sa-
vafltan sonra Tetkik-i Mezalim fiube-
si’nde çal›flan yazar, Yakup Kadri’nin
de kat›ld›¤› heyetle yöreyi dolafl›p düfl-
man›n yapt›klar›n› saptamaya çal›fl›r. Bu
arada Tatar köylerine pek dokunulmad›-
¤›, di¤er köy ve kasabalar›n ise yak›l›p
y›k›ld›¤›n› gördü¤ünde bu korkunç ve
insanl›k d›fl› manzaraya oldukça üzülür.
Yap›t›n 23. bölümünde, Türk ordusunun
‹zmir’e girifli ve sonras›ndaki bir hafta-
l›k süreyi günlük biçiminde verir.
Tütenk, Mustafa Âkif
1875 Diyarbak›r
18 Ekim 1952 Diyarbak›r
Birinci TBMM Diyarbak›r milletvekili.
Dârülmuallimin’i (ö¤retmen okulu) bi-
tirdikten sonra medrese ö¤renimi gördü.
Ö¤retmenlik ve yöneticilik yapt›.
II.Meflrutiyet’in ilân›ndan sonra yay›m-
lanan “Dicle” ve “Peyman” gazetelerini
Ziya Gökalp ile birlikte yönetti. Birinci
TBMM’ye Diyarbak›r’dan milletvekili
seçildi (1920). Dönem sonras› Diyarba-
k›r’a döndü. 1932’de Urfa Evkaf Mü-
dürlü¤ü’nden emekliye ayr›ld›. Özel
okullarda ö¤retmenlik yapt›.
Tüzer, Fikri
1879 fiumnu/Bulgaristan
1942 Ankara
TBMM üçüncü dönem Erzurum millet-
vekili, askerî hekim ve devlet adam›.
Askerî T›bbiye’yi yüzbafl› olarak bitir-
dikten sonra ordunun çeflitli kademele-
rinde hekim olarak görev yapt›. 1921’de
Anadolu’ya geçerek Millî Mücadele’ye
kat›ld›. 1927’de Erzurum milletvekili
olarak TBMM’ye seçildi. Cumhuriyet
Halk F›rkas› Genel ‹dare Kurulu üyeli¤i
(1931) ve Genel Sekreterli¤i yapt›
(1939). Refik Saydam Kabinesi’nde
‹çiflleri Bakanl›¤›na getirildi (1942) ve
ayn› y›l öldü.
Tüzün, Mehmed At›f
1885 Arhavi
3 Nisan 1970 Ankara
Birinci TBMM Kayseri milletvekili.
1911’de Mülkiye Mektebi’ni bitirdikten
sonra çeflitli yerlerde kaymakaml›k yap-
t›. I.Dünya Savafl›’na yedek subay ola-
rak kat›ld›. Develi kaymakam›yken Mil-
lî Mücadele’ye kat›ld›. Develi’de Müda-
faa-i Hukuk Cemiyeti’ni kurdu. Olufl-
turdu¤u milis güçlerle Kozan Cephe-
si’nde Frans›zlarla savaflt›. Birinci
TBMM’ye Kayseri milletvekili seçildi
(1920). Zile ‹syan›’n›n bast›r›lmas›na
kat›ld›. Milletvekilli¤i sona erince K›r-
flehir (1923) ve Ankara (1925) valisi
olarak görev yapt›. Rize (1927-1935) ve
Çoruh (1946-1950) milletvekili olarak
TBMM’de yer ald›.
Tüzün, Mehmed At›f
Mustafa Âkif Tütenk
Bolu’da yay›mlanan Türko¤lu gazetesinin logosu.
Mehmed At›f Tüzün
