Vagons-Lits Olay›
Atatürk döneminde, ‹stanbul Galatasa-
ray’daki Vagons-Lits (Yatakl› Vagon-
lar) fiirketi’nin merkez bürosunun tahri-
biyle sonuçlanan gençlik olay› (25 fiu-
bat 1933). fiirketin Belçikal› müdürü
Janneni’nin, telefonda flirkete iliflkin res-
mî bir konuflmay› Türkçe olarak yapan
Naci Bey adl› memuru azarlamas› ve 15
gün zorunlu izne ç›karmas›yla olufltu.
Konunun bas›n yoluyla kamuoyuna du-
yurulmas› üzerine Millî Türk Talebe
Birli¤i’ne (MTTB) ba¤l› yüksekö¤re-
nim gençli¤i, olay› protesto için günü-
müzdeki Tokatl›yan Han’da bulunan
Vagons-Lits bürosu önüne gelip büroyu
tahrip ettiler; “Yaflas›n Türkçe”, “Vatan-
dafl Türkçe Konufl” diye ba¤›rarak Be-
yo¤lu’ndan Karaköy’e ve oradan Emi-
nönü’ne ulaflt›lar. Burada da¤›lan göste-
ricilerden yirmi kadar› ertesi gün gözal-
t›na al›nd›ysa da ilk sorgulamalar›ndan
sonra serbest b›rak›ld›. Olay, kamu-
oyunda ve bas›nda büyük ilgi uyand›rd›.
Vahdeddin (Mehmed VI)
2 fiubat 1861 ‹stanbul
15 May›s 1926 San Remo/‹talya
Son Osmanl› padiflah›. Padiflah Abdül-
mecid’in dördüncü o¤lu olup I.Dünya
Savafl› sona ererken a¤abeyi V.Meh-
med’in ölümü üzerine 3 Temmuz
1918’de tahta ç›kt›. Sadrazam Talât Pafla
Kabinesi’nin çekilmesi üzerine yeni ka-
bineyi kurma ve bar›fl› sa¤lama görevini
Ahmed ‹zzet Pafla’ya verdi. Savafl›n biti-
minde bar›fl görüflmeleri için Mondros’a
Rauf Bey’i (Orbay) gönderdi. ‹mzalanan
Mondros Mütarekesi ile ‹tilâf Devletle-
ri’nin bütün isteklerini kabul etmek zo-
runda kald›. Mütareke sonras› ‹stan-
bul’da askerî bir iflgal idaresinin kurul-
mas› üzerine kabineden ‹ttihatç›lar› tasfi-
ye etti. Tevfik Pafla’y› sadrazaml›¤a ge-
tirdi; ‹tilâf Devletleri’nin isteklerine uya-
rak Meclis-i Mebusan’› süresiz olarak
kapatt› ve onlar›n istekleri do¤rultusunda
s›k s›k sadrazam de¤ifltirdi. 15 May›s
1919’da ‹tilâf Devletleri, Mondros Müta-
rekesi’nin 7.maddesine dayanarak Os-
manl› topraklar›n› iflgal etmeye bafllad›-
lar ve 16 Mart 1920’de ‹stanbul iflgal
edildi. Birçok devlet görevlisi Malta’ya
sürüldü. Sadrazaml›¤a Damat Ferit Pafla
getirildi. Ülkenin içinde bulundu¤u duru-
ma sessiz kalan Vahdeddin, Anadolu’da
bafllayan ulusal ba¤›ms›zl›k hareketine
karfl› tav›r ald› ve bu hareketin önderleri
860
Vagons-Lits Olay›
Türkçeye hakaret edildi¤i gerekçesiyle ayaklanan gençlik, ‹stanbul Taksim’deki Cumhuriyet
An›t› önünde (üstte) ve olay›n ertesi günü Cumhuriyet gazetesinin manfleti (26 fiubat 1933).
Son Osmanl› Padiflah› Vahdeddin
Yaflam›n›n son y›llar›n› ‹talya’da geçiren Vahdeddin.
V
