Ubeydullah Efendi
1857 ‹zmir
11 A¤ustos 1937 ‹stanbul
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Avrupa’da
Türkiye’nin hakl› davas›n› savunan dü-
flünür, yay›nc› ve siyaset adam›. Medre-
se ö¤renimi gördü. Mekteb-i T›bbiye’de
ö¤renciyken özgürlükçü düflünceleri ne-
deniyle tutukland›. Yurt d›fl›na kaçt›. Bir
süre Avrupa’da kald›ktan sonra
ABD’ye gitti. II.Meflrutiyet’in ilân› son-
ras› yurda döndü. Osmanl› Meclis-i Me-
busan›’na Ayd›n ve ‹zmir mebusu seçil-
di. I.Dünya Savafl›’nda cihat ça¤r›s›nda
bulunmak üzere ola¤anüstü büyükelçi
s›fat›yla Afganistan’a gönderildi. Bura-
da yapt›¤› konuflmalar nedeniyle ‹ngiliz-
ler taraf›ndan tutukland›. Bir süre sonra
kurtulmay› baflard›. Mondros Ateflkes
Antlaflmas›’ndan sonra Malta’ya sürgün
edildi. Kurtulufl Savafl› s›ras›nda
TBMM Hükûmeti’nin ve lâiklik ilkesi-
nin savunucusu oldu. “Hakyolu” gazete-
sini ç›kard›. Medenî Kanun’un kabulün-
den (1926) sonra Beyo¤lu evlendirme
memurlu¤u, 1931’den ölümüne kadar
da TBMM’de Bayaz›t milletvekili ola-
rak görev yapt›. Soyad› Kanunu’ndan
sonra “Hatipo¤lu” soyad›n› ald›.
Uçan, Savmi
1885 Trabzon
6 fiubat 1953 ‹stanbul
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda ‹stanbul’dan
kaç›r›larak Amasra’ya getirilen uçak
parçalar›n› monte edip hizmete sokan
askerî pilot. Bahriye Mektebi’ni bitir-
dikten (1910) sonra Yeflilköy Tayyare
Mektebi’ne devam edip pilot oldu
(1914). 1915’te ‹zmir Deniz Tayyare
Bölük Kumandan› olarak ‹zmir Cephe-
si’nde görev ald› (Nisan 1916). ‹zmir’in
Yunanl›lar taraf›ndan iflgali üzerine ‹s-
tanbul’a geldi. ‹stanbul’un iflgali s›ras›n-
da üç pilot arkadafl›yla birlikte Üskü-
dar’dan yaya olarak yola ç›k›p (2 Nisan
1920) Bilecik’e ve oradan da trenle An-
kara’ya (12 Nisan) vard›. Atatürk’ten al-
d›¤› emir üzerine Konya’daki tayyarele-
ri faaliyete geçirmek üzere Konya’ya
geçti. Millî Müdafaa Hava fiubesi’ne
müdür olarak atand› (Haziran 1920).
Trabzon’da bulunan Gazal vapuru süva-
rili¤ine atanarak ‹ngilizlerin Batum’dan
çekilmesine kadar bu gemi ile kaçak
olarak Ruslar›n Tuapse liman›ndan ald›-
¤› silâh, cephane, alt›n ve s›hhiye malze-
melerini Trabzon’a tafl›d›. Kas›m
1921’de Karadeniz’deki Amasra lima-
n›nda kurdu¤u bir deniz tayyare istasyo-
nunda, ‹stanbul’dan kaç›r›lan uçak par-
çalar›n› monte ederek hizmete soktu.
Düflman iflgalinden kurtar›ld›ktan sonra
‹zmir’e giderek, hava kuvvetleri müfet-
tiflli¤i emrinde Grup Kumandanl›¤› Ve-
kâleti ve Tayyare Mektebi Müdürlü¤ü
görevlerini üstlendi. 1926’da “Ailesi ec-
nebi olanlar hakk›nda ç›kan kanun” ge-
re¤i, eflinin Türk uyruklu Ermeni olmas›
nedeniyle binbafl› rütbesinden emekliye
sevkedildi. Türk Hava Kurumu’nda s›-
ras›yla Beynelmilel Tayyare Kontrolö-
rü, Türk Kuflu fiefli¤i yapt›. Atatürk’ün
manevî k›z› Sabiha Gökçen’e havac›l›k
dersleri verdi. May›s 1948’de Türk Ha-
va Kurumu Havac›l›k Dairesi (Türk Ku-
flu) Talim terbiye Müdürlü¤üne getirildi.
Türk havac›l›¤›na hizmetinden dolay›
Harbiye Nâz›r› Enver Pafla taraf›ndan
“Harp Madalyas›”yla ödüllendirildi.
Ulafl, Hüseyin Avni
1887 Bingöl
23 fiubat 1948 ‹stanbul
Birinci TBMM Erzurum milletvekili.
‹stanbul Vefa ‹dadîsi’ni bitirdikten son-
ra Dârülfünun Hukuk Bölümü’nden
1912’de mezun oldu. Kurtulufl Savafl›
s›ras›nda Do¤u Anadolu Müdafaa-i Hu-
kuk Cemiyeti’nde çal›flt›. Erzurum
Kongresi’ne Bayaz›t delegesi olarak ka-
t›ld›. Osmanl› Meclis-i Mebusan› için
yap›lan seçimde Erzurum milletvekili
oldu. Meclis-i Mebusan’›n kapat›lma-
s›ndan sonra Ankara’ya gelerek Birinci
TBMM’de Erzurum milletvekili olarak
haz›r bulundu. 1921 sonlar›nda Mec-
lis’te muhalif ‹kinci Grup’u örgütleyen
kiflilerin bafl›nda yer ald› ve bu grubun
deste¤iyle 9 Kas›m 1922’de Türkiye
Büyük Millet Meclisi’nin ikinci baflkan-
l›¤›na seçildi. 1923 seçimlerinde, di¤er
‹kinci Grup üyeleriyle birlikte Meclis’e
giremedi. ‹stanbul’a dönerek avukatl›k
yapt›. 17 Haziran 1926’da ‹zmir’de Ata-
türk’e suikast giriflimiyle ilgili görülerek
tutukland› ve 26 A¤ustos 1926’da bera-
at etti. 1945’te kurulan Millî Kalk›nma
Partisi kurucular› aras›nda yer ald›ysa da
k›sa süre sonra partiden istifa etti.
Ulaflt›rma Bakanl›¤›
Cumhuriyetin ilk y›llar›nda Naf›a Vekâ-
leti ve ‹ktisat Vekâleti’ne ba¤l› olarak
yürütülen “ulaflt›rma” ve “haberleflme”
hizmetlerini yerine getirmekle yükümlü,
27 May›s 1939 tarih ve 3613 say›l› ka-
nunla kurulan bakanl›k. II.Dünya Sava-
fl›’ndan sonra büyük geliflme gösteren
ulaflt›rma faaliyetlerinin mevcut hüküm-
lerle yürütülmesinin güçleflmesi üzerine
27 Haziran 1945 tarih ve 4770 say›l›
Kurulufl Kanunu ile bakanl›¤›n teflkilât
ve hizmet alan› geniflletildi. 13 Aral›k
1983 tarih ve 182 say›l› Kanun Hük-
münde Kararname ile Bakanl›k teflkilât›
ve görevleri yeniden düzenlendi. Daha
sonra Bay›nd›rl›k ve ‹skân Bakanl›¤›
bünyesinde yer alan Demiryollar› Li-
manlar ve Hava Meydanlar› ‹nflaat› Ge-
nel Müdürlü¤ü (DLH), 19.11.1986 tarih
ve 3322 say›l› kanunla Ulaflt›rma Ba-
kanl›¤› bünyesine kat›ld›. En son olarak
27 Kas›m 2002 tarih ve 24949 say›l›
Resmî Gazete’de yay›mlanan kararla
Denizcilik Müsteflarl›¤›, Ulaflt›rma Ba-
kanl›¤›na ba¤land› ve ayn› tarihte K‹T
Statüsündeki K›y› Emniyeti ve Gemi
Kurtarma ‹flletmeleri Genel Müdürlü¤ü,
bakanl›¤›n ilgili kurulufllar› aras›na dahil
edildi.
Ulu¤, Abdurrahman fieref
1892 Diyarbak›r
12 fiubat 1976 Diyarbak›r
‹kinci TBMM Diyarbak›r milletvekili.
846
Ubeydullah Efendi
Ubeydullah Efendi
Savmi Uçan
Hüseyin Avni Ulafl, 1926’da ‹stiklâl Mahke-
mesi’nde yarg›lan›rken.
Hüseyin Avni Ulafl
U
