31
flal) rütbesi verildi. Türk ordusu ertesi
y›l, yine onun komutas› alt›nda 26
A¤ustos 1922'de bafllayan Büyük Ta-
arruz'la Yunanl›lar› bozguna u¤ratt›.
30 A¤ustostaki zaferin ard›ndan Türk
ordusu 9 Eylülde ‹zmir'e girdi. 11
Ekim 1922'de savafla son veren Mu-
danya Mütarekesi imzaland›. Bunu
saltanat›n kald›r›lmas› izledi ve Padi-
flah VI. Mehmed (Vahideddin), 17 Ka-
s›m 1922'de bir ‹ngiliz z›rhl›s›yla Tür-
kiye'den ayr›ld›. 23 Temmuz 1923'te,
Türkiye'yi ba¤›ms›z ve egemen bir
devlet olarak tan›-
yan Lozan Bar›fl
Antlaflmas› imza-
land›. Mustafa Ke-
mal,
TBMM'nin
ikinci dönem aç›l›fl
konuflmas›nda, ‹s-
lamiyeti siyaset
arac› mevkiinden
uzaklaflt›rmak ge-
rekti¤ini vurgulad›.
3 Mart 1924'te ka-
bul edilen yasalar-
la fieriye ve Evkaf
Vekâleti ile Erkân›
Harbiyei Umumiye
Riyaseti kald›r›la-
rak yerlerine Diyanet ‹flleri Baflkanl›¤›
ve Genelkurmay Baflkanl›¤› kuruldu.
Tevhidi Tedrisat Kanunu'yla ö¤retim-
de birlik sa¤land› ve bütün okullar
Maarif Vekâleti (Millî E¤itim Bakanl›-
¤›)’ne ba¤land›. Hilafetin kald›r›lmas›-
na ve Osmanl› hanedan› üyelerinin
yurt d›fl›na ç›kar›lmas›na karar veril-
di. Cumhuriyetin ilan› ve hilafetin
kald›r›lmas› sürecinde ortaya ç›kan
muhalefet grubu, 17 Kas›m 1924'te
Terakkiperver Cumhuriyet F›rkas›
(TPCF)’n› kurdu. fiubat 1925'te Do¤u
Anadolu'da Cumhuriyet yönetimine
karfl› ç›kan fieyh Said Ayaklanma-
bul edilmesinden rahats›z olan ‹ngi-
lizler, 16 Mart 1920'de ‹stanbul'u iflgal
ederek meclisi bast›lar ve baz› millet-
vekillerini Malta'ya sürdüler. Bunun
üzerine Mustafa Kemal Pafla, Heyeti
Temsiliye baflkan› olarak bir kurucu
meclis toplamay› kararlaflt›rd›. Bu ko-
nuda yap›lan haz›rl›klar›n tamam-
lanmas›ndan sonra, 23 Nisan 1920'de
Ankara'da Birinci Türkiye Büyük Mil-
let Meclisi (TBMM) aç›ld›. Meclis bafl-
kan›n›n ayn› zamanda hükûmet bafl-
kan› olmas› kararlaflt›r›ld› ve TBMM
baflkanl›¤›na Mustafa Kemal seçildi.
Bu s›rada Kuvay› Milliye, Yunanl›lar›n
Anadolu içlerine do¤ru ilerlemesini
engellemeye çal›fl›yordu. Yunan kuv-
vetleri, Eskiflehir'i geçerek Polatl› ön-
lerine yaklafl›nca TBMM, 4 A¤ustos
1921'de Mustafa Kemal'i baflkomutan
seçti ve üç ayl›k bir süre için yetkileri-
ni ona devretti. Ola¤anüstü yetkilerle
donanan Mustafa Kemal, Bat› Cephe-
si'ne giderek Sakarya Meydan Savafl›
(23 A¤ustos-13 Eylül 1921)’n› yönetti.
Savafl Türk ordusunun zaferiyle so-
nuçland›. Bunun üzerine Mustafa Ke-
mal'e “Gazi” unvan› ve müflir (mare-
C e p h e d e g ö n ü l l ü s u b a y
a r k a d a fl l a r › y l a
