37
ma zorunlulu¤unun getirilmesi, Me-
deni Kanun’un kabulünden sonra
beklenen bir aflamayd›. 26 Kas›m
1934’te ise bey, pafla, efendi gibi la-
kap ve unvanlar kald›r›ld›. 27 May›s
1935’te kabul edilen bir yasayla hafta
tatili cumadan pazara al›nd›.
DIfi POL‹T‹KA
Lozan Antlaflmas›, baz› sorunlar›n çö-
zümünü Türkiye’nin ilgili taraflarla
yapaca¤› görüflmelere b›rakm›flt›. Lo-
zan’da ertelenenMusul sorunu, Türki-
ye ile ‹ngiltere aras›ndaki görüflmeler-
le çözülemeyince Milletler Cemiye-
ti’ne götürüldü. Milletler Cemiyeti,
Musul’u ‹ngiltere mandas› alt›ndaki
Irak’a b›rakt›; Türkiyemevcut güç den-
gelerini göz önünde tutarak kendi gö-
rüflünde direnemedi. Lozan Antlafl-
mas›’n›n uygulanmas›ndan kaynakla-
nan Türkiye ile Yunanistan aras›ndaki
nüfus de¤iflimi (mübadele) sorunu
1930’da imzalanan bir antlaflmayla çö-
züldü. Osmanl› borçlar›n›n ödenme-
sinden kaynaklanan sorunlar, 1928’de
Türkiye’nin bu borçlar›n büyük bölü-
münü üstlenmesiyle çözüme ba¤lan-
d›. 1930’lara gelindi¤inde Türkiye Lo-
zan’dan arta kalan bütün sorunlar› he-
men hemen çözmüfltü. Türkiye, kom-
flusu Sovyetler Birli¤i ile daha Kurtulufl
Savafl› y›llar›nda kurdu¤u iyi iliflkileri
sürdürdü. 1925’te Türkiye ile Sovyetler
Birli¤i aras›nda bir dostluk ve tarafs›z-
l›k antlaflmas› imzaland›. Türkiye,
1930’larda bir yandan Sovyetler Birli¤i
ile dostlu¤unu korurken bir yandan da
öteki komflular› ve Bat› ile iliflkilerini
gelifltirmeye önem veren bir d›fl siya-
set izledi. Türkiye’nin 1932’de Milletler
Cemiyeti’ne kat›lmas›, Bat›l› devletler-
le iliflkilerini gelifltir-
mesi
yolunda
önemli bir ad›md›.
1929-1933 aras›nda
toplanan Balkan
Konferanslar›’nda
ve 1934’te Türkiye,
Yunanistan,
Ro-
manya ve Yugos-
lavya’n›n kat›ld›¤›
Balkan Antant›’n›n
oluflturulmas›nda
Türkiye etkin bir rol
oynad›. Öte yandan
Türkiye’nin girifli-
miyle Irak, ‹ran ve
Afganistan aras›nda
Sadâbad Pakt› im-
zaland›. Böylece Türkiye, Orta Do¤u’da
ve Balkanlarda bar›fl›n kurulmas›nda
ve korunmas›nda etkili oldu. ‹talya’da
ve Almanya’da faflizmin ortaya ç›kt›-
¤›, Avrupa’da Birinci Dünya Savafl›
sonras›nda oluflan düzenin tart›fl›l-
maya baflland›¤› ve yeni kamplar›n
olufltu¤u bir ortamda, kuvvet denge-
sini gerçekçi bir biçimde de¤erlendi-
ren Türkiye, iki önemli d›fl politika
girifliminde bulundu. Bunlardan ilki
Bo¤azlar rejimini yeniden düzenle-
