33
biri olarak kad›nlara seçme ve seçil-
me hakk› tan›nd›. Atatürk son döne-
minde siroz hastal›¤›na yakaland›. 27
May›s 1938'de ‹stanbul'a giden Ata-
türk, Dolmabahçe Saray›'na yerleflti.
26 Eylülde ilk komaya girdi. Daha
sonra hastal›¤› giderek a¤›rlaflan Ata-
türk, 10 Kas›m 1938'de, saat dokuzu
befl geçe ‹stanbul'daki Dolmabahçe
Saray›'nda öldü. 21 Kas›mda Ankara
Etnografya Müzesi'nde geçici kabrine
konuldu. 10 Kas›m 1953'te, Anka-
ra'n›n Rasattepe mevkiinde yap›lan
An›tkabir'de topra¤a verildi.
ATÜTÜRK TÜRK‹YES‹ 1923-1938
Türkiye Cumhuriyeti, millî ba¤›ms›z-
l›¤›n kazan›ld›¤› Kurtulufl Savafl›’na
dayan›r. Öte yandan cumhuriyet, Os-
manl› Devleti’ne son veren siyasal bir
devrimdir. Kuruluflundaki bu özellik-
ler, geliflmesinin ana çizgilerini de be-
lirleyecektir. Atatürk’ün önderli¤in-
deki cumhuriyetin ilk uygulamalar›
ulusal ve ça¤dafl bir toplum ve devlet
yaratmaya yönelikti. Bu, ayn› zaman-
da Osmanl›-‹slam kültüründen radi-
kal bir kopman›n da ifadesiydi. ‹lk
ad›mda ‹stanbul’da geçmifle dönük
ikinci bir iktidar oda¤› durumundaki
hilafet kald›r›ld›. Bunu toplumu Bat›
örne¤ine göre biçimlendirmeyi amaç-
layan bir dizi radikal reform izledi: ‹s-
viçre örne¤ine göre haz›rlanm›fl Me-
deni Kanun, Latin harflerinin kabulü,
kad›nlara seçme ve seçilme hakk› ve-
rilmesi, Soyad› Kanunu gibi yenilikler
ile Türk Tarih Kurumunun aç›lmas›
ve Türk Dil Kurumu; ulusal bilinci
güçlendirme çabalar›n›n bir parças›y-
d›. Cumhuriyet’in, zaman içinde orta-
ya ç›kan ve önce Cumhuriyet Halk
Partisi’nin program›na, daha sonra da
anayasaya giren temel ilkeleri; Cum-
huriyetçilik, Milli-
yetçilik, Halkç›l›k,
Laiklik, Devletçilik
ve ‹nk›lapç›l›k ola-
rak
belirlendi.
Cumhuriyet, Os-
manl› ‹mparatorlu-
¤u’ndan savafl›n et-
kisiyle daha da kö-
tüleflmifl, geri bir
ekonomi devral-
m›flt›. 1929’a kadar
yürütülen ekonomi
politikalar› II. Mefl-
rutiyet’in “millî ikti-
sat” siyasetinin bir
uzant›s› durumundayd›. 1929’dan
sonra dünya ekonomisinin içine
düfltü¤ü buhran›n da etkisiyle Tür-
kiye, devletçi bir ekonomi politikas›-
na yöneldi. Devletçilik Türkiye’ye ilk
büyük ölçekli sanayi tesislerini ka-
zand›rd›. Bütün bu dönüflümler,
Atatürk’ün ve genel baflkan› oldu¤u
cumhuriyetin tek siyasal kuruluflu
Cumhuriyet Halk Partisi’nin yöneti-
mi alt›nda gerçekleflti. 1924’te kuru-
lan Terakkiperver Cumhuriyet F›r-
kas› ve 1930’daki Serbest Cumhuri-
yet F›rkas› denemeleri günün koflul-
3 1 Ma r t 1 9 2 2 ’ d e Ç a y ’ d a
R u s h e y e t i y l e
