145
kalk›nma modelini öngörür. Devletçilik
ilkesiyle siyasî ba¤›ms›zl›¤› ekonomik
ba¤›ms›zl›kla birlikte güvence alt›na al-
may› amaçlar. Özel teflebbüs hürriyetini
ve piyasa ekonomisini temel almakla
beraber, en k›sa zamanda ekonomik kal-
k›nmay› sa¤lamak için, genel ç›karlar›n
gerektirdi¤i durumlarda devletin devre-
ye girmesini zorunlu görür. Atatürkçü
devletçilik ilkesi esnek bir özelli¤e sa-
hiptir. Özellikle 1929 dünya ekonomik
bunal›m›ndan sonra, ülke ç›karlar›n›n
gösterdi¤i do¤rultuda devlet etkinli¤ine
öncelik tan›m›flt›r. Atatürkçülük, ak›lc›
ve pozitif bilim anlay›fl›na dayanarak
din ile dünya ve devlet ifllerinin ayr›lma-
s›n› gerektiren, inanç özgürlü¤ünü geti-
ren lâikli¤i temel ilke olarak benimser.
Lâiklik sadece din ve devlet ifllerinin ay-
r›lmas›ndan ibaret bir devlet yönetimi
prensibi de¤il, ayn› zamanda bir yaflam
tarz›, dünya ve toplum sorunlar›na ak›l-
c› ve pozitif bir bak›fl aç›s›d›r. Saltanat›n
ve hilâfetin kald›r›lmas›, ö¤renim birli-
¤inin sa¤lanmas›, fler’iyye mahkemele-
rinin kapat›lmas›, medenî kanunun yü-
rürlü¤e girmesi, 1928’de yap›lan bir de-
¤ifliklikle “Türkiye Devleti’nin dini, ‹s-
lâmd›r” hükmünün anayasadan ç›kar›l-
mas›, 1937’de lâiklik ilkesinin anayasa-
ya girmesi ile devletin lâik bir yap›ya
kavuflturulmas› aflama aflama gerçeklefl-
tirilmifl oldu. Geliflme ve yenili¤e aç›k,
ça¤dafllaflma do¤rultusunda sürekli de-
¤iflimi öngören Atatürkçülük, ink›lâpç›-
l›¤› da ilkelefltirmifltir. Bu do¤rultuda in-
k›lâpç›l›k, ça¤a göre geri kalm›fl kurum-
lar›n ortadan kald›r›lmas› ve yerine iler-
lemeyi, geliflmeyi kolaylaflt›racak ku-
rumlar›n getirilmesidir. Türk milletinin
yükselme iste¤ini simgeleyen ink›lâpç›-
l›k, ça¤›n gereklerine uygun toplumsal,
siyasal, kültürel ve ekonomik de¤iflimle-
ri öngörür. Ça¤dafllaflmaya yönelik uy-
gulamalarla büyük bir at›l›m› gerçeklefl-
tiren bu ilkeler bütün toplum kurumlar›-
n› ve millet yaflam›n› ilgilendirir. ‹lkele-
rin temel amac›, Türk milletinin bar›fl
içinde, mutlu ve ça¤dafl bir yaflama ka-
vuflmas›d›r. Atatürkçülük, Türk milleti-
nin yan› s›ra mazlum milletlerin de ba-
¤›ms›zl›k ve ilerleme yolunda tükenmez
bir esin kayna¤›d›r.
Atay, Falih R›fk›
1894 ‹stanbul
20 Mart 1971 ‹stanbul
Mustafa Kemal’e yak›n kifliler aras›nda
yer alan gazeteci, yazar. Ö¤renimini
Mercan ‹dadîsi ve ‹stanbul Üniversitesi
Edebiyat Fakültesi’nde tamamlad›. Bir
süre Sadaret Kalemi’nde kâtiplik ve
Dahiliye Nezareti’nde Talât Pafla’n›n
hususi kalem memurlu¤u yapt› (1912-
1913). I.Dünya Savafl›’nda Dördüncü
Ordu Kumandan› Cemal Pafla’n›n özel
iste¤i üzerine yedek subay talimgâh›n-
dan Suriye’deki karargâh›na hususi kâ-
tip olarak al›nd› (1914); cephedeki boz-
gundan sonra savafl›n son y›l›nda Ce-
mal Pafla’n›n Bahriye nâz›rl›¤›na geti-
rilmesi üzerine, hususi kalem müdürlü-
¤üne atand› (1918). Bir süre Heybeliada
Çarkç› Mektebi’nde Türkçe ö¤retmen-
li¤i yapt›. Necmeddin Sadak’la birlikte
kurdu¤u Akflam gazetesinde (20 Eylül
1918), Millî Kurtulufl Savafl›’n› destek-
leyen yaz›lar yazd›. Daha sonra Anka-
ra’da yay›mlanan Hâkimiyet-i Milliye
gazetesinde baflyazarl›k görevine geti-
rildi. Bolu’dan milletvekili seçilerek
parlamentoya girdi (1923). Tek parti
döneminde Cumhuriyet Halk Parti-
si’nin organ› Ulus gazetesinde baflya-
zarl›k yapt›. 1923’te girdi¤i parlamen-
toda 1950 y›l›na dek Ankara milletveki-
li olarak yer ald›. Bir süre Yeni ‹stanbul
gazetesinde yazd›ktan sonra Bedii Fa-
ik’le birlikte kurdu¤u Dünya gazetesin-
de baflyazarl›k yapt› (1952-1971).
Gençlik y›llar› II.Meflrutiyet dönemine
rastlayan ço¤u yazar gibi, edebiyat ve
politika iliflkilerinin iç içe göründü¤ü,
eski ile yeninin savaflt›¤› bir sorunlar
döneminde yetiflti. 19 yafl›nda Tanin ga-
zetesinin yaz› kadrosuna girdi; 24 ya-
fl›nda Akflam gazetesinin kurucular›
aras›na kat›ld›. Önce ‹ttihat ve Terakki
liderlerinin, sonra Mustafa Kemal Pa-
fla’n›n yak›nlar› aras›nda yer almakla,
tarihimizin en hareketli iki döneminde-
ki olaylar› çok yak›ndan izleme olana¤›
buldu. Kiflili¤inin en belirgin özelli¤i,
Bat› uygarl›¤› ilkelerine ve Atatürk in-
k›lâplar›na inançla ba¤l› olufludur. ‹nan-
d›¤› fikirleri, Türkiye’nin bilincine var-
m›fl bir yazar olarak etkili biçimde dile
getirdi. Türkçe anlat›m, onun yaz›lar›y-
la en ifllek, en k›vrak, en duru kimli¤ine
kavufltu. Ayr›ca gazi edebiyat›m›za
hem fikir, hem de yöntem bak›m›ndan
kendine özgü bir yenilik getirdi. Gezip
gördü¤ü yerleri anlat›-
fl›nda genifl bir göz-
lem gücü, tarih ve
kültür de¤erlerine
özenle e¤ilifli dikka-
ti çeker.
Bafll›ca
eserleri:
F›kra:
Eski Saat
(1933),
Niçin Kurtulma-
mak?
(1953),
Çile
(1955),
‹nanç
(1965),
K u r t u l u fl
Atay, Falih R›fk›
Falih R›fk› Atay (sa¤dan ikinci), onbafl› rütbesiyle Millî Mücadele’ye kat›lan Halide Edip Ad›var’la birlikte.
Falih R›fk› Atay
