Anayasas›’na 1982 Anayasas›’yla baz›
k›s›tlamalar getirildiyse de temel ilke
korundu; ayr›ca ilk derece idarî yarg›
mercileri olan idare ve vergi mahkeme-
lerinin kurulmas›yla, idarî yarg› örgütü-
nün kuruluflu tamamland›. Günümüzde
Dan›fltay, bu mahkemelerin üzerinde bir
temyiz mercii olarak yarg› görevine de-
vam etmektedir. ‹darî görevleri ile yarg›
görevi birbirlerinden kesin olarak ayr›l-
m›fl ve her iki görevi yürütecek daireler
birbirinden tamamen ayr› olarak kurul-
mufllard›r. Yönetimin yarg› yoluyla de-
netlenmesi görevini, idare ve vergi mah-
kemeleriyle birlikte, Dan›fltay’›n dava
daireleri yürütmektedir. 1982’de yürür-
lü¤e giren 2575 say›l› Dan›fltay Kanu-
nu’na göre örgütlenen Dan›fltay, 10’u
dava, 2’si idarî olmak üzere 12 daireden
oluflmaktad›r. Dan›fltay’da, Dan›fltay
Baflkan›, Baflsavc›, baflkanvekilleri, da-
ire baflkanlar› ve üyeler olarak, 87 yük-
sek mahkeme hâkimi görev yapmakta;
ayr›ca, dava dosyalar›n› inceleyerek da-
ire veya görevli kurullara gerekli aç›kla-
malar› yapmak, tutanaklar› haz›rlamak
ve karar taslaklar›n› yazmakla görevli
tetkik hâkimleri ve davalar hakk›nda hu-
kukî düflüncelerini bildirmek üzere sav-
c›lar bulunmaktad›r.
Daniflmend, ‹smail Hami
1889 Merzifon
12 Nisan 1967 ‹stanbul
Kurtulufl Savafl› y›llar›nda ba¤›ms›zl›¤›
ve milliyetçili¤i savunan yaz›lar›yla ta-
n›nan gazeteci, tarihçi, fikir adam›. Orta-
ö¤renimini fiam ‹dadîsi’nde, yüksekö¤-
renimini Mülkiye Mektebi’nde tamam-
lad› (1912). Paris’te College de Fran-
ce’ta okudu. Çeflitli okullarda dinler ta-
rihi ve siyasî tarih dersleri verdi (1912-
1914), daha sonra Ba¤dat Mekteb-i Hu-
kuk müdürlü¤üne atand› ve Ba¤dat’›n
elden ç›kmas›na dek burada kald›.
1918’de Damat Ferit Hükûmetince azle-
dilip görevden al›nd›. Minber gazetesin-
de yaz›lar yazd›. Kendi imkânlar›yla
Memleket gazetesini ç›kard› (1919). ‹s-
tanbul temsilcisi olarak Sivas Kongre-
si’ne kat›ld›. Kurtulufl Savafl› s›ras›nda
‹rade-i Milliye, Hâkimiyet-i Milliye ga-
zetelerinde yazd›. Cumhuriyet’ten sonra
‹stanbul’a yerleflti. Türk, Osmanl› ve ‹s-
lâm tarihi üzerine araflt›rmalar yapt›. Re-
flat Nuri Darago, Ali Süha ve Nurullah
Ataç’la birlikte haz›rlad›klar› üç ciltlik
Frans›zca-Türkçe sözlü¤ün yan› s›ra
30’a yak›n eser verdi.
Bafll›ca eserleri:
Türkçe-Osmanl›ca-Frans›zca Sözlük
(1935),
Türklerle Hint Avrupal›lar›n
Menfle Birli¤i
(1935-1936),
Tarih ve
Co¤rafyaya Ait De¤iflik ‹simler Lügat›
(1937)
Ali Suavi’nin Türkçülü¤ü
(1942),
‹zahl› Osmanl› Tarihi Kronolojisi
(4
cilt, 1947-1955),
31 Mart Vak’as›
(1961),
Tarihî Meseleler ve Menk›beler
Lügat›
(1966),
Sümer Türk Birli¤i
(2
cilt, 1967).
Darman, Mustafa
1872 Gümüflhane
18 Mart 1936 Eskiflehir
Birinci TBMM Gümüflhane milletveki-
li. 1895’te Askerî T›bbiye Mektebi’nin
Eczac›l›k Bölümü’nü eczac› te¤men rüt-
besiyle bitirdikten sonra Türk-Yunan
Savafl›’na kat›ld› (1897). I.Dünya Sava-
fl› bafllar›nda Erzincan Askerî Hastanesi
Bafleczac›l›¤›ndan binbafl› rütbesiyle
emekliye ayr›ld›. Eskiflehir’de eczac›l›k
yapt›¤› s›rada Millî Mücadele’ye kat›ld›.
Birinci TBMM’ye Gümüflhane’den mil-
letvekili seçildi. Milletvekilli¤i sona
erince Eskiflehir’e döndü.
Dârülbedâyi
‹stanbul Belediyesi’ne ba¤l› fiehir Ti-
yatrolar›’na 1914-1931 aras› verilen ad.
1913-1914 aras› ‹stanbul Belediye Bafl-
kan› Cemil Pafla’n›n (Cemil Topuzlu)
giriflimiyle 1914’te kuruldu. Kurulufl ve
e¤itim çal›flmalar› için Frans›z tiyatro
uzman› André Antoine, ‹stanbul’a davet
edildi ve kendisiyle üç ayl›k bir sözlefl-
me imzaland›. Müzik ve tiyatro bölü-
münde yerli ve yabanc› ö¤retmenler gö-
rev ald›. Oyuncular›n bir bölümü daha
önce çeflitli sahnelerde çal›flm›fl, bir bö-
lümü de bu kurumda ilk kez sahneye ç›-
kanlardan olufluyordu. 1918’e dek Türk
kad›n oyuncu olmad›¤›ndan daha çok
Ermeni ve Hristiyan kad›n oyuncular
görev ald›. Bu tarihten sonra Afife Jale
(1919), Bedia Muvahhit ve Neyyire Ne-
yir (1923’ten sonra) ilk Türk kad›n
oyuncu olarak sahneye ç›kt›. ‹lk temsil-
ler Tepebafl›’nda, daha sonra fiehzade-
bafl›’nda sürdü. Çeflitli yerli ve yabanc›
oyunlar oynand›. 1926’da ‹stanbul Bele-
diyesi’ne ba¤l› bir kurulufl hâline geldi.
1927-1928 döneminde Muhsin Ertu¤-
rul, Dârülbedâyi’nin bafl›na getirildi ve
1927’den bafllayarak üç y›l içinde on ye-
di yerli oyun sahneye kondu. Yerli
oyunlara a¤›rl›k verildi. 1930’da ç›kan
Belediyeler Kanunu’yla kesin olarak be-
lediyeye ba¤lanan Dârülbedâyi’de bir-
çok sanatç› yetiflti; 1931’de fiehir Tiyat-
rosu ad›n› ald›.
278
Daniflmend, ‹smail Hami
‹smail Hami Daniflmend
Mustafa Darman
Dârülbedâyi’de sahneye konan ilk müzikalden bir sahne (25 Ocak 1931).
15 fiubat 1930’da yay›mlanan Dârülbedâyi
dergisinin ilk say›s›n›n kapa¤›.
1931’de fiehir Tiyatrosu ad›n› alan Dârülbedâyi’nin, ‹stanbul Tepebafl›’nda, bir yang›n sonucu
yok olan binas›.
