281
Demiralay, ‹brahim
1883 Isparta
29 Mart 1939 Isparta
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda ünlü “Demira-
lay Müfrezesi”ni kuran din adam›. ‹lk ve
ortaö¤renimini Isparta Rüfltiyesi’nde ta-
mamlad›. 1902’de ‹stanbul’a gelerek
Fatih Medresesi’nde gördü¤ü yedi y›ll›k
ö¤renim sonras› müderrislik icâzeti ald›.
1911-1912 aras› Isparta ‹dadîsi’nde din
bilgisi ve ahlâk dersi okuttu. Yunanl›la-
r›n ‹zmir’i iflgali ve Bat› Anadolu’da
ilerlemeleri üzerine Isparta Müdafaa-i
Hukuk Cemiyeti’ni kurarak ilçe ve köy-
lerden toplad›¤› gönüllü kuvvetleri, “Is-
parta Mücahitleri” ad›yla Nazilli Cephe-
si’ne gönderdi. Birinci TBMM Isparta
milletvekili seçildi ve ölümüne dek par-
lamentoda görev yapt›. Toplayaca¤› gö-
nüllülerle cephede görev almak istemesi
üzerine 11 Temmuz 1920’de Meclis ka-
rar›yla izinli say›ld›. Ispartal› gönüllüler-
den oluflturdu¤u “Demiralay Müfreze-
si”, daha sonra 39.Alay ad›yla 57.Tü-
men içinde yer ald›.
Demirci Ak›nc›lar›
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Ege Bölge-
si’nde etkinlik gösteren Türk gerilla ör-
gütü. Demirci Kaymakam› ‹brahim Et-
hem Bey (Ak›nc›) komutas›ndaki örgü-
tün görevi, iflgalci Yunan güçlerinin
cephane depolar›n›, ikmal merkezlerini
ve ulafl›m olanaklar›n› baltalayarak on-
lar›n hareket gücünü azaltmak ve y›prat-
makt›. Kuruluflundan itibaren bir buçuk
y›l süreyle Yunanl›larla yaklafl›k 60 kez
girdi¤i çat›flmada onlara kay›plar verdi-
rip çok say›da esir alan örgüt, görülen
lüzum üzerine 30 Eylül 1922’de la¤ve-
dildi.
Demirci Mehmed Efe
1885 Pirlibey köyü/Nazilli/Ayd›n
1959 Nazilli
Kurtulufl Savafl› bafllar›nda, iflgalci güç-
lere karfl› önemli yararl›klar gösteren
Ayd›n Cephesi Kuvâ-yi Milliye Komu-
tan›. Babas› köyün demircisi oldu¤un-
dan, kendisine “Demirci” ad› yak›flt›r›l-
d›. I.Dünya Savafl› s›ras›nda, ‹zmir’de
askerlik yaparken, kendisine yap›lan bir
haks›zl›¤a dayanamayarak firar etti ve
k›sa zamanda etraf›na toplad›¤› 200 kifli-
lik bir çeteyle Ege Bölgesi’nde eflk›yal›-
¤a bafllad›. Ayd›n, Denizli ve Ödemifl
dolaylar›nda ad›n› duyurdu. ‹zmir’in
Yunanl›lar taraf›ndan iflgali üzerine, si-
lâh›n› yurt savunmas›nda kullanmaya
karar vererek Kuvâ-yi Milliye güçlerine
kat›ld› ve Umurlu’daki cephe komutan›
Binbafl› ‹smail Hakk› Bey’in emrine gir-
di. Kuvâ-yi Milliye’ye para yard›m› sa¤-
lamak için Denizli’ye gönderdi¤i Sökeli
Ali Efe’nin öldürülmesi üzerine, kenti
basarak 50 kifliyi öldürttü, evleri atefle
verdi. Daha sonra Yunan birliklerinin
ilerleyiflini Ayd›n cephesinde durdurdu.
Bu baflar›s›ndan dolay› kendisine “Ay-
d›n Cephesi Umum Kuvâ-yi Milliye
Komutan›” unvan› verildi (5 Ekim
1919). Bu arada Konya, Bolu, Düzce ve
Anzavur ayaklanmalar›n›n bast›r›lma-
s›nda önemli baflar›lar elde etti. 1920
sonlar›nda TBMM Hükûmetince al›nan
Demirci Mehmed Efe
‹brahim Demiralay
(...) Böylece, 1919 y›l›n›n Haziran ay› ortalar›nda Ayd›n cephesi de
kuruldu. Bu bölgede bulunan 57’nci Tümen’in Komutan› Albay
Mehmet fiefik Bey ve Tümen Topçu Komutan› Binbafl› Hakk›
Bey’di. Alay komutanlar›ndan Binbafl› Hac› fiükrü Bey, millî kuv-
vetlerin bafl›nda Yörük Ali Efe ve Demirci Mehmet Efe vard›. So-
nunda Demirci Mehmet Efe, duruma hâkim olarak Ayd›n Cephe-
si Komutanl›¤›’n› kendi üzerine ald›. Daha önce dolay›s›yla arz
etmifltim ki, sonradan oraya gönderdi¤im Albay Refet Bey (Re-
fet Pafla) bile Demirci Mehmet Efe’nin komutanl›¤›n› kabul et-
mifltir. (...)
(.....) Ethem Bey ve kardeflleri zaman kazanmak için bizi yan›lt-
maya çal›fl›yorlard›. Maksatlar›, mümkün olabildi¤i kadar yeni-
den kuvvet toplamak; Düzce’de bulunan Sar› Efe kuvvetleriyle
Lefke’de bulunan Gök Bayrak taburunun kendilerine kat›lmas›n›
ve Demirci Mehmet Efe’nin de kendileriyle birlikte isyan etmesi-
ni sa¤lamak; bir yandan da cephe komutanlar›n› de¤ifltirmek,
ordudaki subay ve erlerin kendilerine karfl› koymamalar› için
propagandaya f›rsat bulmakt›.
(.....) Efendiler, Demirci Efe, Ethem Bey’le haberlefltikten sonra
özel bir tav›r tak›nd›. Bu sezilir sezilmez, Güney Cephesi’nde bu-
lunan Refet Bey süvarileri, derhal üzerine gönderildi. 15/16 Ara-
l›k 1920’de Dinar yak›n›ndaki ‹¤decik köyünde, bir gece bask›n›y-
la Efe’nin kuvvetleri da¤›t›lm›fl... Kendisi befl-on kifliyle kaçm›fl.
Efe, çok sonra bize s›¤›narak affedilmifltir.
Nutuk : s.309, 359, 363.
Ayd›n Cephesi Kuvâ-yi Milliye Komutan› Demirci Mehmed Efe
DEM‹RC‹ MEHMED EFE
ATATÜRK’ÜN
ANLATIMIYLA
NUTUK’TA
