len devlet ve siyaset adam›. 1910’da
Mülkiye Mektebi’ni bitirdikten sonra
Divan-› Muhasebat (Say›fltay) Muhasip-
li¤i’nde görev ald›. 1922’de ‹zmir Mu-
hacirin ‹skân Müdürlü¤ü’nde, 1924’te
Terkedilmifl Devlet Mallar› ‹zmir Tasfi-
ye Komisyonu’nda çal›flt›. 1926’da ikin-
ci defa Divan-› Muhasebat Muhasipli-
¤i’ne atand›. 1929’da ‹zmir Tuzlalar›
Baflmüdürlü¤ü’ne, 1932’de de Maliye
Vekâleti Hazine Umum Müdürlü¤ü’ne
getirildi. 1934’te Düyûn-› Umumiye Pa-
ris Türk Komiserli¤i genel sekreteri ola-
rak Fransa’ya gönderildi. Cumhuriyet
Halk Partisi’nden Trabzon milletvekili
seçilerek TBMM’de görev yapt› (1935-
1946). Naf›a Vekâleti’nde siyasî dan›fl-
man olarak çal›flt›.
1941’de Refik Saydam Kabinesi’nde
‹ktisat, 1943’te Saraço¤lu Kabinesi’nde
Naf›a Vekilli¤i yapt›. 6 A¤ustos
1946’da Saraço¤lu Kabinesi’yle birlikte
siyasî hayattan çekildi.
Dede, Kas›m
1886 Mufl
22 Ocak 1957 Mufl
Birinci TBMM Mufl milletvekili. ‹lk ve
ortaö¤renimini Mufl Rüfltiyesi’nde ta-
mamlad›. Mufl Belediye Meclisi üyesiy-
ken Birinci TBMM’ye Mufl milletvekili
seçildi. Meclis’te Anadolu ve Rumeli
Müdafaa-i Hukuk Grubu’nun kurulma-
s›ndan sonra muhalefetteki ‹kinci Grup
aras›nda yer ald›. Milletvekilli¤i sona
erince memleketine dönüp çiftçilik ve ti-
caretle u¤raflt›.
De¤mer, fiefik Hüsnü
bk.
Deymer, fiefik Hüsnü
Deli Halit Pafla
bk.
Halit Pafla (Deli)
Deli Hamit Bey
bk.
Hamit Bey (Deli Hamit Bey)
Delibafl Ayaklanmas›
bk.
Konya Ayaklanmas›
(Delibafl Ayaklanmas›)
Demir (Emir), Mehmed Cavit
1880 Burhaniye/Bal›kesir
3 Ekim 1950 Bal›kesir
‹kinci TBMM Karesi (Bal›kesir) millet-
vekili. Ö¤renimini Burhaniye’de ta-
mamlad›. 1909’da Kaza ‹dare Meclisi
üyesi seçildi. ‹zmir’in Yunanl›lar tara-
f›ndan iflgali (15 May›s 1919) üzerine
toplad›¤› 300 kiflilik bir kuvvetle Ayva-
l›k Bölge Komutanl›¤› emrine girerek
savunmaya geçti. Bal›kesir Kongresi ta-
raf›ndan Ayval›k Cephesi Millî Alay
Komutanl›¤›na seçildi. 23 May›s
1920’ye kadar ‹zmir Kuzey Cephesi
Grup Komutanl›¤›na ba¤l› olarak görev
yapt›. 13 Temmuz 1920’de Yunanl›lara
esir düfltü ve ‹zmir’in kurtulufluna dek
tutsak kald›. Serbest kal›nca memleketi-
ne dönüp ticaretle u¤raflt›. ‹kinci
TBMM’ye Karesi (Bal›kesir) milletve-
kili seçildi ve yedinci dönem sonuna
dek (1946) parlamentoda görev yapt›.
Demira¤, Nuri
1886 Divri¤i/Sivas
13 Kas›m 1957 ‹stanbul
Atatürk döneminde önemli birçok giri-
flimde bulunan, Türkiye’de uçak yap›m-
c›l›¤›n›n temelini atan ifl ve siyaset ada-
m›. Divri¤i Rüfltiyesi’ni bitirdikten son-
ra Ziraat Bankas› Kangal fiubesi’nde
memurluk yapt› (1906). 1911’de ‹stan-
bul’a atand›. Mütareke y›llar›nda me-
muriyeti b›rak›p ticarete at›ld›. Cumhu-
riyet’in ilân› sonras› müteahhitlik ifline
giriflip devlet ihalelerine girdi; bir Fran-
s›z demiryolu flirketinin b›rakt›¤› ifle ta-
lip olup Samsun-Sivas demiryolunun ilk
7 kilometrelik bölümünü baflar›yla ta-
mamlad›ktan sonra Anadolu’da 1012
kilometre demiryolu yapt›; bu nedenle
1934’te ç›kar›lan Soyad› Kanunu sonra-
s› “Demira¤” soyad›n› ald›. Bursa Sü-
merbank Merinos Fabrikas›, Karabük
Demir-Çelik Fabrikas›, ‹zmit Selüloz-
K⤛t Fabrikas›’n› infla etti. 1936’da
uçak yap›m›na giriflti; 1937-1938 y›lla-
r›nda Türk Hava Kurumu’nun siparifli
üzerine ‹stanbul Befliktafl’taki fabrikada
10 okul uça¤› ve 65 planör yap›ld›. Do¤-
du¤u kentte Gök Okulu ve ‹stanbul Ye-
flilköy’de sabit hangar ve uçak tamir
atölyesi açt› ve 25 Ekim 1944’te ‹stan-
bul-Ankara aras›nda ilk deneme uçuflu-
nu gerçeklefltirdi. 1945’te çok partili re-
jime geçilince Hüseyin Avni Ulafl ve
Cevat R›fat Atilhan ile birlikte muhale-
fet partisi olan Türkiye Kalk›nma Parti-
si’ni kurdu. Demokrat Parti listesinden
ba¤›ms›z aday olarak Sivas milletvekili
seçilerek TBMM’ye girdi (1954-1957).
280
Dede, Kas›m
S›rr› Day
Kas›m Dede
Mehmed Cavit Demir
Nuri Demira¤
Nuri Demira¤’›n kurdu¤u fabrikada üretilen ilk Türk uça¤›n›n parçalar› yetkililerce incelenirken.
