353
Felâh-› Vatan Grubu
“Erzurum Kongresi toplanmadan evvel yap›lmas›na karar verilen ve haz›rl›kla-
r› sürdürülen Sivas Kongresi ise Do¤u ve Bat› vilâyetlerinin ve Trakya’n›n, yani
memleket bütünlü¤ünü ve birli¤ini kurma gayesini tafl›yordu. 4 Eylül’de toplanan
Sivas Kongresi’nde, Erzurum Kongresinde al›nan kararlar üzerinde önemli ve ge-
rekli de¤ifliklikler yap›ld›. Bu kararlardan biri de “Heyet-i Temsiliye, Do¤u Anado-
lu’nun bütününü temsil eder” yerine, “Heyet-i Temsiliye bütün vatan› temsil eder”
kayd› idi.
Sivas Kongresi 12 Eylül günü çal›flmalar›n› bitirdi. Ayn› gün al›nan karar gere-
¤ince de ‹stanbul Hükûmeti ile sürdürülmekte olan iliflkinin kat’i olarak kesilmifl ol-
du¤u bildirildi. ‹stanbul Hükûmeti, mebus seçilmesi için bildiri yay›mlam›fl, fakat
bunun yap›lmas› hususunda herhangi bir faaliyet olmam›flt›. Anadolu’da millî hare-
ket günden güne daha güçlü ve daha kuvvetli bir hâle gelirken, ‹stanbul Hükûmeti
geliflmeleri önemsemiyor görünüyor ve neticenin vatan›n kurtuluflu olaca¤›na inan-
m›yordu. Sadrazam Ferit Pafla’n›n hükûmet idaresindeki acizli¤i art›k çekilmez ol-
mufltu. Umumî Kongre Heyeti imzas›yla kendisine yaz›lan son mektupta “.. Milletin
Padiflah›m›zdan baflka hiçbirinize emniyeti kalmam›flt›r. Bu sebeple hâl ve istirham-
lar›n› ancak zat› hümayuna arzetmek ›st›rar›ndad›rlar..” sözleri ile, hükûmetten
çekilmesi kesin olarak bildiriliyordu. 2 Ekim’de Sadrazam Damat Ferit Pafla Hükû-
metten istifa ediyor ve yeni kabineyi Ali R›za Pafla kuruyordu.
13 Eylül’den itibaren Heyet-i Temsiliye taraf›ndan, mebus seçilmesi ifli için fa-
aliyetler art›r›lm›flt›. Heyet-i Temsiliye, vilâyetlere, ordu kumandanl›klar›na, bele-
diyelere ve Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Heyet-i Merkeziyelerine, yap›lacak seçimle
ilgili olan bildiri gönderilmiflti. Seçim bildirilerini alan merkezlerin bir k›sm›, bu ko-
nuyla ilgili gerekli baz› aç›klamalar›n yap›lmas› gibi tereddütlü telgraflar çekerler-
ken, di¤er bir k›sm› da aralar›ndan seçmifl olduklar› aday listelerini göndermeye
bafllam›fllard›.
3 Ekim’de Mustafa Kemal Pafla, Sadrazam Ali R›za Pafla’ya, Heyet-i Temsili-
ye’nin isteklerini belirten üç önemli noktada toplanan bir telgraf göndermiflti. Bu
telgraf›n ikinci maddesinde mebus seçimlerinin yap›lmas› gereklili¤i belirtiliyordu.
Ali R›za Pafla, telgrafa hemen cevap vermemifl, nihayet 9 Ekim’de Harbiye Nâz›r›
Cemal Pafla, Heyet-i Temsiliye ile kabine ad›na Bahriye Nâz›r› Salih Pafla’n›n görüfl-
meler yapmak üzere görevlendirildi¤ini bildirmiflti. Anlaflma üzerine iki taraf ara-
s›nda 18-22 Ekim tarihinde Amasya Mülâkat› yap›ld›. Burada karfl›l›kl› olarak proto-
koller imzaland›. Bu mülâkat sonunda ‹stanbul Hükûmeti, Anadolu’daki Millî Hare-
ket’i tan›m›fl oldu.
Mebuslar›n seçilmesi haz›rl›klar› devam ederken, di¤er taraftan da Meclis’in
toplanma yerinin tespiti ile u¤rafl›l›yordu. Mustafa Kemal Pafla, “Meclis toplanma-
l›, fakat, ‹stanbul’da de¤il, Anadolu’da” sözlerini söylüyor ve içinde bulunulan flart-
lar içinde Meclis’in ‹stanbul’da toplanmas›n›n maksats›z ve mant›ks›z bir ifl olaca-
¤›n› izah ediyordu. Salih Pafla ile yap›lan görüflmede de Meclis’in ‹stanbul d›fl›nda,
baflka bir vilâyette toplanmas› kararlaflt›r›lm›flt›. Fakat en sonunda yine Meclis’in
‹stanbul’da toplanmas› kabul edildi.
27 Aral›k’ta Mustafa Kemal Pafla ve Heyet-i Temsiliye üyelerinin bir k›sm› Anka-
ra’ya gelmifllerdi. Mustafa Kemal Pafla, mebuslarla ilk görüflmelerin Ankara’da yap›-
laca¤›n› ve oradan da ‹stanbul’a gideceklerini bildirmiflti. Ankara’da yap›lan görüfl-
melerde Mustafa Kemal Pafla, ‹stanbul Meclisi’ne baflkan olaca¤›n› ve bunun gayesi-
nin de da¤›lm›fl olan mebuslar›n toplanmas›n› teminden ibaret oldu¤unu aç›klam›flt›.
Kendisi baflkan olacak fakat hiçbir zaman ‹stanbul’a gitmeyecek ve bu vazife Meclis
Baflkanvekilleri vas›tas›yla yap›lacakt›. ‹stanbul Meclisi’nde yap›lacak ilk ifli aç›kla-
yan Mustafa Kemal Pafla, “‹stanbul’da içtima edecek Mecliste, vatan›n tamamisini,
devlet ve milletin istiklâlini teminden ibaret olan gayeyi muhafaza ve müdafaa için
müttefik ve azimkâr bir grup vücuda getirmeyi” tek çare olarak kararlaflt›rm›flt›.
Mecliste kurulacak grup “Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Grubu” ismini tafl›yacakt›.
“Felâh-› Vatan ‹ttifak›”
‹stanbul Meclisi 19 Ocak 1919’da aç›ld›. Mebuslar da Meclis’te toplanmaya baflla-
m›fllard›. Mebuslar Meclis’te bir grup da kurmufllard›; fakat bunun ad› “Müdafaa-i Hu-
kuk Cemiyeti Grubu” de¤il de “Felâh-› Vatan ‹ttifak›” olmufltu. Felâh-› Vatan Grubu’nu
teflkil eden mebuslar, ‹ttifaknamede yaz›l› befl maddeyi kabul ederek siyasî görüflle-
rini ve vatan›n kurtuluflu için uygulamay› öngördükleri esaslar›n› aç›klam›fllard›.”
(………)
“Felâh-› Vatan ‹ttifak›”n›n kuruldu¤unu bildiren belgelerde, kat›lan mebuslar›n
say›s›n›n 70 oldu¤u bildiriliyordu. Grup program›na ait olarak elimizde bulunan son
belgede, bunlar›n yetmifl de¤il, seksen sekiz kiflilik bir grup olarak tespit edildi¤ini
anl›yoruz. Bu listede mebuslar s›ra numaras›, isimleri ve seçilmifl olduklar› yer adla-
r› ile kay›tl›d›rlar. Belge incelendi¤i zaman, bunlar›n 76 tanesinin tam olarak gruba
dahil oldu¤u, 11 tanesinin ise ittifaka dahil oldu¤u, fakat henüz imza etmedikleri an-
lafl›lmaktad›r. 88 numaral› Numan Efendi’nin yan›nda ise flu kay›t vard›r: “Sosyalist-
li¤i temsil etti¤inden, ruhen beraber olup, ittifaka resmen dahil de¤ildir.” ‹leride bu
konuda araflt›rma yapacaklara faydas› olur düflüncesi ile gruba dahil olan mebusla-
r›n listesini aynen veriyorum. Burada isimleri yaz›lan mebuslardan büyük bir k›sm›,
‹stanbul’un iflgali üzerine, bir yolunu bulup gizli olarak Ankara’ya gelmifller ve Millî
Meclis’e dahil olmufllard›r.
“Felâh-› Vatan” ‹ttifak›
S›ra Numaras› Üyenin ‹smi
Seçildi¤i Bölge
1)
Cemal Pafla
Isparta
2)
Tahsin Bey
‹zmir
3)
Hüsrev Bey
Trabzon
4)
Selâhattin Bey
‹stanbul
5)
Abdullah Azmi Efendi
Eskiflehir
6)
Ali R›za Bey
K›rflehir
7)
Cevad Bey
Bolu
8)
Galip Bahtiyar Bey
Edirne
9)
Ferid Bey
‹stanbul
10)
Osman Nuri Bey
Bursa
11)
Zeki Bey
Sinop
12)
fiükrü Naci Bey
Urfa
13)
Mehmet Münip Bey
Van
14)
Haydar Bey
Van
15)
Vas›f Bey
Sivas
16)
Muvaf›k Bey
Saruhan
17)
Zeki Bey
Gümüflhane
18)
Mehmet Emin Bey
Ni¤de
19)
Ali Bey
Afyonkarahisar
20)
Bekir Sami Bey
Amasya
21)
Miflon Efendi
‹stanbul
22)
Cami Bey
Ayd›n
23)
Kâmil Efendi
‹stanbul
24)
Ziya Bey
Erzurum
25)
Eflref Bey
Trabzon
26)
Hasan Fehmi Bey
Bursa
27)
Ömer Lütfi Bey
Amasya
28)
Hüseyin Avni Bey
Erzurum
SON OSMANLI MECL‹S-‹ MEBUSANI’NDA “FELÂH-I VATAN ‹TT‹FAKI”
▲
