Türkiye Büyük Millet Meclisi
(Birinci)
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda millî egemen-
li¤e dayal› olarak Ankara’da, Türk mil-
leti ad›na karar vermek üzere aç›lan, ya-
sama ve yürütme erkini elinde toplayan
kurul (23 Nisan 1920). Mustafa Kemal,
‹stanbul’un iflgali üzerine 19 Mart
1920’de, illere ve kolordu komutanl›k-
lar›na bir genelge göndererek Anka-
ra’da aç›lacak yeni meclis için, bulun-
duklar› bölgelerde aday seçimi yap›l-
mas›n› istedi. Ayr›ca ‹stanbul’un iflgali
sonras› da¤›t›lan Meclis-i Mebusan
üyelerinden Anadolu’ya kaçabilenlerin
haklar›n›n da sakl› tutulaca¤›n› bildirdi.
Bu seçimde Mustafa Kemal, Anka-
ra’dan milletvekili seçildi. Türkiye Bü-
yük Millet Meclisi, 23 Nisan 1920 Cu-
ma günü saat 13.45’te törenle aç›ld›. ‹lk
oturumu, en yafll› üye olan Sinop mil-
letvekili fierif Bey yönetti. 24 Nisan
1920’deki ikinci oturumda TBMM, oy-
birli¤i ile baflkanl›¤a Mustafa Kemal’i
seçti. Mustafa Kemal, yapt›¤› konuflma-
da yak›n tarihimizin olaylar›n› yorumla-
yarak, TBMM’nin izleyece¤i siyaseti
flöyle özetledi: “Milletimizin kuvvetli,
mesut ve istikrarl› yaflayabilmesi için,
devletin tamamen millî bir siyaset izle-
mesi ve bu siyasetin iç teflkilât›m›za ta-
mamen uygun bulunmas› ve dayanm›fl
olmas› gereklidir. Millî siyaset dedi¤i-
miz zaman anlad›¤›m ve anlatmak iste-
di¤im mana fludur: Millî s›n›rlar›m›z
içinde her fleyden önce kendi kuvveti-
mize dayanarak varl›¤›m›z› devam et-
tirmek, millet ve memleketin gerçek sa-
adet ve imar›na çal›flmak... Medenî
dünyadan, medenî ve insanî muamele-
ye karfl›l›k dostluk beklemek.” Meclis,
Mustafa Kemal taraf›ndan verilen,
Meclis’in yetkileri ve bir hükûmetin ku-
rulmas› hakk›ndaki önergeyi kabul etti.
Buna göre:
1) Hükûmet kurmak zorunludur.
2) Geçici olarak bir hükûmet baflkan›
tan›mak, ya da padiflah vekili ata-
mak do¤ru de¤ildir.
3) Meclis’te toplanm›fl olan millî ira-
deyi, vatan›n gelece¤ine el koymufl
olarak tan›mak temel ilkedir.
4) TBMM’nin üstünde hiçbir güç
yoktur.
5) TBMM, yasama ve yürütme yetki-
lerini kendinde toplar. Meclisten
seçilecek ve vekil olarak görevlen-
dirilecek bir kurul, hükûmet ifllerini
yürütür. Meclis baflkan›, bu kurulun
da baflkan›d›r.
Bu karar›n alt›na flöyle bir not yaz›lma-
s› da kabul edildi: Padiflah ve halife, bu-
lundu¤u bask›dan kurtulduktan sonra,
Meclis’in düzenleyece¤i esaslar içinde
yer al›r. TBMM, 25 Nisan 1920’de mil-
leti birlik ve beraberli¤e ça¤›ran ve düfl-
man propagandas›na inan›lmamas› ge-
rekti¤ine iliflkin bir bildiri yay›mlad› ve
ayn› gün alt› kiflilik “Geçici ‹cra Heye-
ti” seçerek hükûmet ifllerine el koydu.
29 Nisan 1920’de H›yanet-i Vataniye
Kanunu’nu kabul etti. 30 Nisan
1920’de TBMM’nin aç›l›fl›, Bat›l› ülke-
lere de duyuruldu. TBMM, 23 Nisan
1920 günü sadece 115 milletvekili ile
toplanabildi ve bu say› zamanla daha da
artt›. Meclis’in üye say›s› son araflt›rma-
lara göre 390’d›r. Meclis hiçbir zaman
tam üyesi ile toplanamad›. Meclis üye-
lerinin ço¤unlu¤unu hukukçu, asker,
idareci, doktor, ö¤retmen, gazeteci ve
din adamlar› oluflturmaktayd›. Birinci
TBMM, üç y›ll›k çal›flma dönemi için-
de 159 birleflim, 51’i gizli olmak üzere
407 toplant› yapt›. Görüfltü¤ü 381 yasa
teklifinin 140’›n› yay›mlad›. 1921 ve
1922’de 700’e yak›n yasa teklifini gö-
rüfltü.
832
Türkiye Büyük Millet Meclisi (Birinci)
Mustafa Kemal, ordular›m›z›n baflar›s› için Meclis binas› önünde yap›lan dua s›ras›nda TBMM
üyeleriyle birlikte.
Yahya Kemal Beyatl›’n›n TBMM kimlik kart›.
TBMM I.Dönem milletvekillerinden bir grup.
