z, Z
Türk abecesinin yirmi dokuzuncu har-
fi, “ze” ad› verilir; ses bilimi bak›m›ndan
yumuflak-sürekli ünsüz.
zaaf
a. Ar.
1.
Düflkünlük, zay›fl›k, dayana-
mama:
Ona olan zaaf›mdan yararlan›-
yor.
2.
Zay›f nokta:
Benim zaaflar›m› en
iyi sen bilirsin.
zab›t, -pt›
a. Ar.
Tutanak.
zab›t tutmak
tu-
tanak düzenlemek.
zab›ta
a. (za:b›ta) Ar.
1.
Yurt içinde kamu
düzenini sa¤lamakla görevli, ‹ç ‹flleri
Bakanl›¤›na ba¤l› kolluk gücü.
2.
Te-
mizlik, fiyat gibi belediye hizmetlerini
denetlemekle görevli örgüt, bu örgüte
ba¤l› memur.
zabit
a. (za:bit) Ar. esk. (te¤menden binba-
fl›ya kadar olan rütbeliler için)
Subay.
zafer
a. Ar.
1.
Zaferde kazan›lan baflar›, ut-
ku, yengi.
2.
Bir u¤rafl›da ya da bir ya-
r›flmada, oyunda elde edilen olumlu so-
nuç.
zafiyet
a. (za:fiyet) Ar.
1.
Zay›fl›k.
2.
Güç-
süzlük, dermans›zl›k.
zahiri
ön a. (za:hiri:) Ar.
Görünen, görünür-
deki.
zahmet
a. Ar.
S›k›nt›, güçlük, eziyet, yor-
gunluk.
zahmet etmek
biri için yorgun-
lu¤a katlanmak ya da masrafa girmek.
(birine) zahmet olmak
yap›lan bir iflten
yorgunluk, s›k›nt› duymak.
zahmet ol-
mazsa
“lütfen”, “rica ederim” anlam›n-
da kullan›l›r.
zakkum
a. Ar. bitb.
Zakkumgillerden, Akde-
niz ülkelerinde yetiflen, pembe ya da
beyaz çiçekli, m›zrak biçimli ve sert
yaprakl›, k›fl›n yapraklar›n› dökmeyen
zehirli bir a¤açç›k.
zalim
ön a. (za:lim) Ar.
Ac›mas›z, haks›z
davranan.
zam, -mm›
a.
Birinin maafl›n›, bir fleyin fi-
yat›n› art›rma.
zaman
a. Ar.
1.
Bir ifl ya da olay›n içinde
geçti¤i, geçece¤i ya da geçmekte oldu-
¤u süre; vakit:
Sa¤l›¤›na kavuflmas› için
zamana gereksinimi vard›.
2.
Bu süre-
nin belirli bir parças›, vakit:
ö¤le zama-
n›.
3.
Belli bir ifle ayr›lm›fl ya da belli bir
ifl için al›fl›lm›fl saatler, vakit:
yemek za-
man›.
4.
Ça¤, dönem:
savafl zaman›.
5.
Bir etkinlikle ya da belli bir özellikle be-
lirlenen dönem; vakit:
hasat zaman›.
6.
Bir ifl için tan›nan süre, mühlet, vakit:
Yan›tlamam için bana biraz zaman ve-
rin.
7.
dlb.
Eylemlerin belirttikleri geç-
mifl zaman, gelecek zaman, flimdiki za-
man ve genifl zaman kavram›: bakt›,
bakm›fl, bakacak, bak›yor, bakar.
8.
yerb.
Yerkürenin oluflmaya bafllad›¤›
andan günümüze kadar geçirdi¤i ve fo-
sillere göre belirlendi¤i evrelerden her
biri:
ikinci zaman.
9.
müz.
Ölçünün bö-
lümlerinden her biri.
zaman›nda 1)
geç
kalmadan, en uygun anda;
2)
bir za-
manlar, eskiden.
zaman afl›m›
a. huk
1.
Yasan›n belirtti¤i
koflullarda bir iflin, bir borcun vb. üze-
rinden belli bir zaman geçmesiyle ge-
çersiz kalmas›.
2.
Kovuflturman›n yap›l-
mas›na ya da verilen cezan›n infaz›na
engel olan ve yasaca belirlenen bir sü-
renin geçmifl olmas›.
zaman bilimi
a.
Tarihî olaylar›n zaman›n›
inceleme bilimi, kronoloji.
zaman dizini
a.
Tarihsel olaylar›n zaman
678
Z
Emel-Zuhal Sözlük-Harfler 21/07/2010 20:59 Page 678
