bul’un çeflitli camilerinde verdi¤i vaaz-
larla, bu görüflü yaymaya çal›flt›. I.Dün-
ya Savafl› bafllar›nda girdi¤i Teflkilât-›
Mahsusa taraf›ndan önce Berlin’e, daha
sonra Arabistan’a gönderildi. Araplar›n
‹ngilizlerle iflbirli¤i yapmas› ve ‹slâm
dünyas›n›n çöküflü üzerine karamsarl›¤a
kap›ld›ysa da Anadolu’da Millî Müca-
dele bafllay›nca, Türkiye’nin ba¤›ms›zl›-
¤›n› kazan›p güçlenece¤i ve ‹slâm birli-
¤i düflüncesinin gerçekleflece¤i umudu-
na kap›ld›. Bu inançla Millî Mücade-
le’ye kat›lmak üzere 1920’de Anado-
lu’ya geçti. Birinci TBMM’ye Burdur
milletvekili olarak kat›ld›. Ayaklanmay›
önlemek ve halka ö¤ütler vermek için
Konya’ya gönderildi. Millî Mücadele
y›llar›nda as›l ününü Kastamonu’da
yapt›¤› konuflmalarla sa¤lad›. Kastamo-
nu Nasrullah Camii’nde ve ilçelerde
yapt›¤› konuflmalarda halk› birli¤e, düfl-
mana karfl› durmaya ve mücadeleye ça-
¤›rd›. 24 Aral›k 1920’de Kastamo-
nu’dan Ankara’ya dönüflünde Mustafa
Kemal Pafla taraf›ndan davet edildi.
1921 bafllar›nda Maarif Vekâleti taraf›n-
dan millî marfl yaz›lmas› konusunda 500
lira ödüllü bir yar›flma düzenlendi. Ko-
nulan ödül sebebiyle yar›flmaya kat›l-
mak istemedi. Gerekçe, Maarif Vekili
taraf›ndan Meclis kürsüsünde aç›kland›.
Bunun üzerine Meclis karar›yla kendisi-
ne yar›flma konusunda bir mektup yaz›l-
mas›na karar verildi. Maarif Vekili
Hamdullah Suphi Bey (Tanr›över) 5 fiu-
bat 1921 tarihli mektubunda, Mehmed
Âkif’ten bu yar›flmaya kat›lmas›n› iste-
di. Günümüzde müze olan Taceddin
Dergâh›’ndaki odas›na çekilerek burada
ünlü fliirini yaz›p orduya arma¤an etti.
Millî Mücadele’nin kazan›lmas›ndan
sonra ‹stanbul’a döndü. Cumhuriyet’in
ilân›ndan sonra ça¤dafl ve modern Tür-
kiye’nin kurulmas› amac›yla gerçeklefl-
tirilen ink›lâplar›, kendi inanç ve düflün-
ce sistemine ayk›r› gördü¤ünden Türki-
ye’den ayr›ld› ve M›s›rl› Prens Abbas
Halim Pafla’n›n davetlisi olarak M›s›r’a
gitti. Kahire’deki Cami ül-M›sriye Üni-
versitesi’nde Türk dili ve edebiyat› ders-
leri verdi (1925-1936). Hastaland›, teda-
vi için döndü¤ü ‹stanbul’da öldü (1936).
Bafll›ca eserleri:
Safahat
(7 Kitap) [Sa-
fahat (1911), Süleymaniye Kürsüsünde
(1912), Hakk’›n Sesleri (1913), Fatih
Kürsüsünde (1914), Hat›ralar, As›m
(1924), Gölgeler (1933)].
Çeviri:
Müs-
lüman Kad›n›
(1909),
Honotaux’nun
Hücumuna Karfl› fieyh Muhammed Ab-
duh’un ‹slâm’› Müdafaas›
(1915),
Ang-
likan Kilisesi’ne Cevap
(1923),
‹çkinin
Hayat-› Beflerde Açt›¤› Rahneler
(1923),
‹slâmlaflmak
(1918),
‹slâm’da
Teflkilât-› Siyasiye
(1922). Gazete ve
dergilerdeki makaleleri ve vaazlar› bir
araya toplanarak “Mehmed Âkif Er-
soy’un Makaleleri” (1987) ve “Mehmed
Âkif’in Kur’an-› Kerim Tefsiri, Mev’ize
ve Hutbeleri” (1991) ad›yla yay›mland›.
Ertan, Abdülgani
1889 Bitlis
26 May›s 1953 Bitlis
Birinci TBMM Mufl milletvekili. ‹lk ve
ortaö¤renimini Genç’te tamamlad›ktan
sonra çeflitli ilçelerde Bidayet Mahke-
mesi kâtipli¤i ve baflkâtiplik yapt›. Bi-
rinci TBMM seçimlerinde Mufl millet-
vekili oldu. Dönem sonunda (1923) Si-
verek ‹stinaf Mahkemesi üyeli¤ine atan-
d›. 1926’da Bozok (Yozgat) A¤›r Ceza
Mahkemesi üyesi oldu. 1929’da atand›-
¤› Sivas Savc› Yard›mc›l›¤›ndan
1930’da emekliye ayr›ld› ve daha sonra
1937’de Sivas’ta Hazine Avukatl›¤›
yapt›.
Ertegün, Münir
1883 ‹stanbul
1944 Washington
Lozan Konferans›’na kat›lan Türk heye-
ti içinde yer alan hukukçu. 1908’de Hu-
kuk Mektebi’ni bitirdikten sonra Harici-
ye Nezareti’nde göreve bafllad›. Bab›âli
hukuk dan›flmanl›¤›na atand›. Kurtulufl
Savafl› s›ras›nda Mustafa Kemal Pafla ile
görüflmek üzere ‹stanbul Hükûmetince
gönderilen Ahmed ‹zzet Pafla (Furgaç)
baflkanl›¤›ndaki kurulla birlikte Anka-
ra’ya gitti. Geri dönmeyerek 1920’de
Millî Mücadele’ye kat›ld›. Hariciye Ve-
kâleti’nde hukuk bafldan›flmanl›¤›na ge-
tirildi. Lozan Konferans›’na kat›lan he-
yette hukuk dan›flman› olarak yer ald›.
Bern ortaelçili¤i, Paris ve Washington
büyükelçilikleri yapt› (1934-1944).
ABD’de öldü; naafl› 1946’da, Missouri
z›rhl›s› ile ‹stanbul’a getirildi.
Ertem, Sadri Etem
1898 ‹stanbul
13 Kas›m 1943 ‹stanbul
Kurtulufl Savafl› döneminin etkin gaze-
telerinden Hâkimiyet-i Milliye ve Yeni
Gün’de yaz› iflleri müdürlü¤ü yapan ga-
zeteci, öykü ve roman yazar›. Yükse-
kö¤renimini Dârülfünun Felsefe Bölü-
mü’nde tamamlad› (1920). Kurtulufl Sa-
vafl›’nda Ankara’ya geçerek Hâkimiyet-
i Milliye ve Yeni Gün gazetelerinde ya-
z› iflleri müdürlü¤ü yapt›. ‹stanbul’da
Son Telgraf gazetesindeki baflyazarl›¤›
(1924-1925) s›ras›nda “Takrir-i Sükûn”
yasas›na ayk›r› hareketten ‹stiklâl Mah-
kemesi’nde yarg›land›ysa da beraat etti.
Daha sonra çeflitli okullarda felsefe ö¤-
retmeni ve Matbuat Umum Müdürlü-
¤ü’nde müflavir olarak çal›flt›. Kütah-
ya’dan milletvekili seçilerek parlamen-
toya girdi (1939-1943).
Bafll›ca eserle-
ri:
Ç›kr›klar Durunca
(roman, 1931),
Silindir fiapka Giyen Köylü
(öyküler,
1933),
Bacay› ‹ndir, Bacay› Kald›r
(öy-
küler, 1933),
Bir Vagon Penceresinden
(gezi notlar›),
Bir Varm›fl, Bir Yokmufl
(öyküler, 1933),
Düflkünler
(roman,
1935),
Bay Virgül
(öyküler, 1935),
Bir
fiehrin Ruhu
(öyküler, 1938),
Fikir ve
Sanat
(denemeler, 1939).
Ertem, Sadri Etem
Mehmed Âkif Ersoy, hastalan›p Türkiye’ye
döndü¤ü y›llarda.
Sadri Etem Ertem
Abdülgani Ertan
Münir Ertegün
333
