337
mutanl›¤› Lojman› olarak kullan›lan bi-
na, Atatürk’ün ölümünden sonra Çocuk
Esirgeme Kurumu’na verilmifl, 1984’te
Kültür Bakanl›¤›’na devredilerek “Ata-
türk Evi” olarak düzenlenip ziyarete
aç›lm›flt›r. Evin ilk kat›nda, Erzurum
Milletvekili Hoca Raif Bey’in (Dinç)
kulland›¤› eflyalar ve Anadolu’da ya-
y›mlanan ilk gazetelerden Envar-› fiar-
kiye ile Albayrak’›n nüshalar› ve Erzu-
rum Kongresi bildirilerinin bas›ld›¤›
matbaa makinesi sergilenir. Üst kattaki
odalardan birinde Erzurum Kongresi’ne
kat›lan delegelerin foto¤raflar›, bir çal›fl-
ma masas›, bir koltuk; yine bu katta ça-
l›flma odas›n›n karfl›s›na düflen yatak
odas›nda Atatürk’ün yatt›¤› sedef kak-
mal› pirinç karyola, aynal› ceviz bir kon-
sol, ceviz gard›rop, bir koltuk, bir sehpa
ve bir çalar saat bulunmaktad›r.
ErzurumKongre Binas› ve
Atatürk Müzesi
23 Temmuz 1919’da bafllay›p 6 A¤ustos
1919’a dek Erzurum Kongresi’ne ev sa-
hipli¤i yapan bina. 1877-1878 Osmanl›-
Rus Savafl› s›ras›nda ortaokul olarak
yapt›r›lan bina, kongreden sonra s›ras›y-
la sanat okulu (1920-1921), lise (1922-
1923) ve ilkokul (1924) olarak kullan›l-
d› ve ayn› y›l ç›kan yang›nda tamamen
yan›nca yerine yeni bir okul yapt›r›l›p
1926’da hizmete aç›ld›. 1940’ta Atatürk
Yap› Sanat Okulu olarak kullan›lmaya
bafllanan okulun bir salonu, 1960’ta
“Atatürk ve Erzurum Kongre Müzesi”
olarak ziyarete aç›ld›. Müzede, Kong-
re’ye kat›lan 53 delegenin foto¤raflar›
yan› s›ra adlar›n›n yaz›ld›¤› mermer pla-
ketler, Kongre’yle ilgili tutanak, yaz›fl-
ma, beyanname ve telgraflar›n fotokopi-
leri; Atatürk’ün çeflitli foto¤raflar, el ya-
z›s› Nutuk’un fotokopisi ve Erzu-
rum’daki tarihî eserlerden baz›lar›n›n
ya¤l›boya tablolar› sergilenmektedir.
ErzurumKongresi
Ulusal Kurtulufl Savafl› bafllar›nda Mus-
tafa Kemal’in önderli¤inde toplanan
kongre (23 Temmuz 1919-7 A¤ustos
1919). I.Dünya Savafl›’ndan sonra imza-
lanan Mondros Mütarekesi’yle Osmanl›
Devleti çok güç duruma düflmüfl, döne-
min hükûmeti ve padiflah›n ülkeyi savu-
namamas›, topraklar›n büyük bölümü-
nün iflgaline neden olmufltu. ‹flgale kar-
fl›, 1918’de ‹stanbul’da “Vilâyât-› fiarki-
ye Müdafaa-i Hukuk-› Milliye Cemiye-
ti” kuruldu. Bütün ulusal kurulufllar›n
birlefltirilmesini amaçlayan kurulufl, 10
Mart 1919’da Erzurum’da bir flube açt›
ve Haziran 1919’da Erzurum’da yap›lan
il kongresinde, “Bekçi Teflkilât›” ad› al-
t›nda bir örgütün kurulmas› ve bu kuru-
luflun köylüleri silâhland›rmas› karar›
al›nd›. Erzurum’a gelen Mustafa Kemal,
8 Temmuz’da askerlikten istifa etti. Bu-
na karfl›n, do¤u illeri kongresini düzen-
leyecek olan heyet, kongre baflkanl›¤›na
Mustafa Kemal’in getirilmesini karar-
laflt›rd›. 23 Temmuz 1919’da toplanan
ve 7 A¤ustos 1919’a dek süren kongre-
ye, 23’ü Erzurum’dan olmak üzere, Bit-
lis, Sivas, Trabzon ve Van’dan toplam
54 delege kat›ld›. Bölgesel bir nitelik ta-
fl›yan kongrede, Mustafa Kemal Pafla ve
Rauf Bey’in çabalar›yla tüm Anado-
lu’yu ve Osmanl› toplumunu ilgilendi-
ren kararlar al›nd› ve Kongre kararlar› 7
A¤ustos 1919’da bir bildiriyle aç›kland›.
Kongre ayr›ca bir de heyet seçti. Bildiri-
de özetle flu kararlar yer al›yordu:
1) Ulusal s›n›rlar içinde bulunan yurt
parçalar› bir bütündür, birbirinden
ayr›lmaz.
2) Her türlü yabanc› iflgal ve müda-
halesine karfl› ve Osmanl› Devle-
ti’nin da¤›lmas› hâlinde, ulus, bir-
lik olarak dayanacak ve kendini
savunacakt›r.
Erzurum’da Kongre’nin yap›ld›¤› ortaokul binas›.
Mustafa Kemal, 9. Ordu Müfettifli olarak geldi¤i Erzurum’da arkadafllar›yla birlikte.
Erzurum Atatürk An›t›
Mustafa Kemal, Cumhuriyet’in ilân› sonras› gitti¤i Erzurum’da kongre üyeleriyle (1 Ekim 1924).
