335
‹stanbul fiehir Tiyatrolar› baflrejisörü
oldu. 1966’da görevine son verildi.
1973’te yeniden ‹stanbul fiehir Tiyatro-
lar› baflrejisörlü¤üne atand› ve 1975’de
dek bu görevi sürdürdü. Tiyatro yan›
s›ra sinema alan›nda da çal›flt›. Yetmifl
y›la yak›n bir süre Türk tiyatrosuna bü-
yük hizmetlerde bulundu. 1975’te yafl
haddinden emekliye ayr›ld›. 1979’da
Ege Üniversitesi Tiyatro Bölümünce
kendisine “fahrî doktor” unvan› verildi.
Üniversitede törene kat›ld›ktan birkaç
gün sonra ‹zmir’de öldü. Cenazesi ‹s-
tanbul’da topra¤a verildi. Ölümünün
ard›ndan, ‹stanbul Belediye Meclisi ta-
raf›ndan fiehir Tiyatrolar› Harbiye Sah-
nesi’ne ad› verildi. Ölümünün beflinci
y›l›nda ad›na Dokuz Eylül Üniversitesi
Güzel Sanatlar Fakültesi Tiyatro Bölü-
mü taraf›ndan “Ölümünün 5. Y›l›nda
Muhsin Ertu¤rul” adl› bir seminer dü-
zenlendi (1984). Özdemir Nutku, Mu-
rat Tuncay ve Efdal Sevinçli taraf›ndan
derlenen an›lar› “Benden Sonra Tufan
Olmas›n!” (1989) ad›yla yay›mland›.
1922’den 1953’e dek Türk filmcili¤in-
de en önemli yeri alan Muhsin Ertu¤-
rul’un bafll›ca filmleri flunlard›r: Nur
Baba (1922), Ateflten Gömlek (1923),
Leblebici Horhor (1923), Ankara Pos-
tas› (1927), ‹stanbul Sokaklar› (1931),
Bir Millet Uyan›yor (1932), Aynaroz
Kad›s› (1938), Bir Kavuk Devrildi
(1939).
Ertürk, Hüsamettin
1874 ‹stanbul
?
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda ‹stanbul ve
Ankara aras›ndaki gizli haberleflmeyi
sa¤layan MM Grubu baflkan›. Harp
Okulu’nu bitirdikten sonra süvari suba-
y› olarak orduda çeflitli görevlerde bu-
lundu. Osmanl› Devleti’nin gizli haber
alma örgütü Teflkilât-› Mahsusa’da ça-
l›flt›. TBMM taraf›ndan kurulan MM
Grubu baflkanl›¤›na getirildi (1920-
1923). 1931’de albay rütbesiyle emekli-
ye ayr›ld›. An›lar›, “‹ki Devrin Perde
Arkas›” (1957) ad›yla Samih Nafiz Tan-
su taraf›ndan yay›mland›.
Eryavuz, (Mehmed) ‹hsan
1877 ‹stanbul
6 Mart 1947 ‹stanbul
TBMM I.Dönem Cebelibereket (Osma-
niye) milletvekili. 1901’de üste¤men rüt-
besiyle Mühendishane-i Berrî-i Hüma-
yun’dan mezun oldu. Edirne’deki Birin-
ci Ordu emrinde görev yaparken ‹ttihat
ve Terakki Cemiyeti’nin Edirne flubesini
kurdu. 31 Mart Ayaklanmas›’nda Hare-
ket Ordusuyla birlikte ‹stanbul’a geldi.
I.Dünya Savafl›’nda Kolordu Topçu Ku-
mandan› olarak Bat› ve Do¤u Cephele-
rinde yararl›klar gösterdi. 1919’da emek-
liye ayr›ld›. 1920’de Anadolu’ya geçe-
rek Birinci TBMM’ye Cebelibereket
milletvekili seçildi ve 1928’e dek parla-
mentoda görev yapt›. 1924’te Türkiye ‹fl
Bankas› Kurucu Yönetim Kurulu Üyeli-
¤ine ve 1924’te Bahriye Vekilli¤ine ge-
tirildi. 1928’de Bahriye Vekâleti’nin kal-
d›r›lmas› üzerine ayn› y›l, görevini kötü-
ye kulland›¤›, Yavuz z›rhl›s›n›n onar›m›
için bir Frans›z flirketinden rüflvet ald›¤›
gerekçesiyle Yüce Divan’a sevkedildi;
kendisine isnat edilen suçu sürekli red-
detmesine karfl›n iki y›l hapse mahkûm
edildi ve milletvekilli¤inin düflürülmesi-
ne karar verildi.
Erzincan
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Koçgiri Ayak-
lanmas›’na sahne olan Do¤u Anadolu
Bölgesi’nin Yukar› F›rat bölümünde il.
1473’te Osmanl› topraklar›na kat›ld›.
1535’te Erzurum Eyaleti’nin Kemah
sanca¤›na ba¤l› kaza merkeziyken
1556’da do¤rudan Erzurum Eyaleti’ne
ba¤land›. Celâlî Ayaklanmalar› s›ras›n-
da s›k s›k ya¤malanan flehrin önemi,
özellikle Osmanl›-Rus savafllar› nede-
niyle giderek artt›. 1895’teki Ermeni
ayaklanmas›ndan sonra I.Dünya Savafl›
bafllar›nda seferberlik ilân edilince Er-
menilerin bir k›sm› Rusya’ya göçtü.
1916’da Ruslar›n kenti iflgali üzerine Er-
meni bask›s› daha da artt›. 1917’de Rus-
lar›n çekilmesinden yararlanmak isteyen
Ermeniler kenti ele geçirmek istedilerse
de baflar› sa¤layamad›lar. Millî Mücade-
le’ye yöreden büyük destek geldi; Erzu-
rum ve Sivas kongrelerinde Erzincan’›
temsil eden Hac› Fevzi Efendi, Heyet-i
Temsiliye’ye seçildi. Mart 1921’de bafl-
layan Koçgiri Ayaklanmas›, Erzincan’›
da etkiledi. Cumhuriyet döneminde il
merkezi oldu. 1938’de demiryoluyla
önemli merkezlere ba¤land›. 1939 ve
1992’deki depremlerde büyük zarar
gördü.
Erzincan
‹hsan Eryavuz
Muhsin Ertu¤rul
Erzincan’dan bir görünüm (1927).
