411
yat›l› bölümü kald›r›ld› ve okula k›z ö¤-
renci de al›nmaya baflland›. 1983’te ona-
r›lan bina daha sonra Marmara Üniver-
sitesi’ne devredildi. 1988’den bu yana
Haydarpafla Lisesi, faaliyetini Kofluyo-
lu’ndaki binas›nda sürdürmektedir.
Hay›rl›o¤lu, Eyüp Sabri
1886 Konya
8 Ekim 1960 Ankara
‹kinci TBMM Konya milletvekili, hu-
kukçu. Konya’da medrese ö¤renimi
gördü. 1911’de Konya Hukuk Mekte-
bi’ni birincilikle bitirdi. 1913’te Uflak
Bidayet Mahkemesi Savc›l›¤›’na atand›.
1919’da Konya’da avukatl›k yapt›. Ba-
fl›ndan itibaren Millî Mücadele’yi des-
tekledi. 12 Temmuz 1923’te yap›lan se-
çimler sonucu ‹kinci TBMM’ye Konya
milletvekili olarak kat›ld›. Meclis’te
Cumhuriyet’in ilân› görüflmelerinde
Cumhuriyet’in savunucular› aras›nda
yer ald›. Milletvekilli¤inden sonra Kon-
ya’da avukatl›k yapt›. Demokrat Parti
döneminde Diyanet ‹flleri Baflkanl›¤›na
getirildi (1951-1960). 1960’ta emekliye
ayr›ld› ve ayn› y›l öldü.
Hayrani Aflireti
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Tunceli (Der-
sim) yöresinde faaliyet gösteren afliret.
Göçer-konar bir yaflam sürdüren afliret,
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda eflk›yal›k yap-
maya bafllad›. Yunan istilâs›n› öncelikli
sorun olarak gören Ankara Hükûmeti,
Do¤u’da yeni bir sorunla u¤raflmak iste-
medi¤inden afliret a¤alar›na karfl› yumu-
flak bir politika izledi. Cumhuriyet’in
ilân›ndan sonraki dönemde denetim alt›-
na al›nan afliret, yerleflik yaflam biçimine
geçirildi.
Hayrettin (Düzceli)
?
1920
Kurtulufl Savafl› muhalifi Osmanl› suba-
y›. Mondros Mütarekesi sonras› Sa-
ray’›n ‹ngiliz kontrolüne geçmesiyle bir-
likte padiflah, Anadolu’daki Millî Müca-
dele aleyhinde kararlar ald› ve Kuvâ-yi
‹nzibatiye-i Tedibiye ordusu oluflturul-
du. Bu orduda görev alan Kurmay Yar-
bay Hayrettin, Düzce Ayaklanmas›’n›
yönetenler aras›nda bulunuyordu. Ayak-
lanman›n bast›r›lmas›ndan sonra yarg›-
lan›p idam edildi.
Hayri Efendi
(Ürgüplü)
1867 Ürgüp
1927 ‹stanbul
II.Meflrutiyet döneminde Evkaf Nâz›rl›-
¤› ve fieyhülislâml›k yapan Osmanl›
devlet adam›. As›l ad› Mustafa’d›r.
Medrese ö¤renimi gördü. ‹stanbul Hu-
kuk Mektebi’ni bitirdi. ‹ttihat ve Terak-
ki Cemiyeti’ne girdi. Meflrutiyet’in ilân›
sonras› 1908’de Ni¤de mebusu olarak
Meclis-i Mebusan’a seçildi. 1910’da
Evkaf Nâz›rl›¤›na, daha sonra Adliye
Nâz›rl›¤›na ve 1914’te fieyhülislâml›¤a
atand› ve ayn› y›l Osmanl› Devleti’nin
de kat›ld›¤› I.Dünya Savafl›’nda Cihad-›
Ekber’i ilân etti. Mondros Mütarekesi
sonras› ‹ngilizlerce tutuklan›p Malta’ya
sürüldü (1919).
Hâz›mBey, Ebubekir
(Tepeyran)
bk.
Tepeyran, Ebubekir Hâz›m
Hececiler
Atatürk döneminde halk ozanlar› d›fl›n-
da hece ölçüsüyle yazan flairlere verilen
genel ad. II.Meflrutiyet’ten sonra Ziya
Gökalp ve Ömer Seyfettin’in öncülü-
¤ünde geliflen Millî Edebiyat Ak›m›n›
benimseyenler 1917’den bafllayarak
aruzu b›rak›p hece ölçüsüyle, ulusal du-
yarl›klar›n egemen oldu¤u, romantik,
halkç› bir fliir gelifltirdiler. “Hecenin Befl
fiairi” diye adland›r›lan Faruk Nafiz
Çaml›bel, Orhan Seyfi Orhon, Yusuf Zi-
ya Ortaç, Halit Fahri Ozansoy, Enis Be-
hiç Koryürek’ten sonra Ali Mümtaz
Arolat, Kemalettin Kamu, Necmettin
Halil Onan, Ahmet Hamdi Tanp›nar,
Necip Faz›l K›sakürek, Ahmet Muhip
D›ranas, Ömer Bedrettin Uflakl›, Ahmet
Kutsi Tecer, Behçet Kemal Ça¤lar gibi
flairler de 1940’lara dek ço¤unlukla
Cumhuriyet’in ilk y›llar›ndaki resmî
ideolojiyle de paralellik tafl›yan fliirler
yazd›lar. Ziya Gökalp’in teflvikiyle
“millî fliir” oluflturmaya yönelen Hece-
ciler, zaman zaman yurt gerçeklerini di-
le getirdilerse de daha çok sevgi ve do-
¤a konular›n› ifllediler.
Heyet-i Mahsusa
Kurtulufl Savafl› sonras› Cumhuriyet’e
geçifl döneminde Osmanl› Devleti’nden
devral›nan asker ve sivil kadrolar› ay›k-
lamak amac›yla oluflturulan özel kurul-
lar. Ola¤anüstü yarg› organ› niteli¤inde-
ki bu kurullar Kurtulufl Savafl›’na karfl›
olan ve düflmanla iflbirli¤i yapan kiflileri
yarg›lamakla görevliydi. 1922’de iflgal
alt›ndaki yörelerde memurluk yapanla-
r›n, savafltan sonra devlet hizmetinde ça-
l›flt›r›lmamas› kararlaflt›r›lm›fl ve savafl
sonunda kurulan s›k›yönetimmahkeme-
lerinde Kuvâ-yi ‹nzibatiye’ye kat›lanlar-
la birlikte pek çok ordu mensubu yarg›-
lanm›flt›. 25 Eylül 1923 tarih ve 347 sa-
y›l› yasayla askerî Heyet-i Mahsusa ku-
ruldu ve Bursa’da faaliyete geçti. Bir sü-
re sonra 26 May›s 1926’da, askerî He-
yet-i Mahsusa’n›n yerine sivil Heyet-i
Mahsusa ald›. Bu konudaki itirazlar üze-
rine Heyet-i Mahsusa’n›n kararlar›na iti-
raz edenlerin dilekçelerini incelemek ve
itirazlar› bir sonuca ba¤lamak amac›yla
Âli Karar Heyeti oluflturuldu. Cumhuri-
yet’in 10. y›l› nedeniyle 1933’te ç›kar›-
lan genel af kapsam› d›fl›nda b›rak›lan
Heyet-i Mahsusa kararlar›, 29 Haziran
1938’de ç›kar›lan af yasas›yla birlikte
kald›r›ld›.
Heyet-i Nas›ha
(Nasihat Heyeti)
Mondros Mütarekesi sonras› iflgal
güçlerine karfl› Anadolu’da bafllayan
direnifli yat›flt›rmak amac›yla ‹stanbul
Hükûmeti taraf›ndan halka ö¤üt ver-
mekle görevlendirilen heyet. ‹flgal
güçlerinin, 1918 Mondros Mütarekesi
sonras› Anadolu’da ilerlemeye baflla-
malar› üzerine, iflgal s›ras›nda bir var-
l›k gösteremeyen ‹stanbul Hükûmeti,
iflgalci devletleri k›zd›rmadan bir bar›fl
antlaflmas› imzalamak niyetindeydi.
Özellikle ‹zmir’in Yunanl›lar taraf›n-
dan iflgali Anadolu’da direnifli daha da
art›rm›flt›. Bu nedenle iflgallere karfl›
Anadolu’da halk›n tepkisini yat›flt›r-
mak için Heyet-i Nas›ha (Nasihat He-
yeti) kuruldu. Baz› flehzadelerin de
baflkanl›¤›n› yapt›¤› heyet, bar›fl›n, an-
cak koflulsuz teslim ve düflman› k›z-
d›rmamakla sa¤lanaca¤›na dair propa-
ganda yapmaya bafllad›. Ali Galip
Olay›’nda Malatya’ya da bu kurullar
gönderildi. Heyet Bal›kesir, Bursa,
Manisa, Uflak, Konya gibi yerlerde
k›smen etkili olduysa da Erzurum ve
Sivas Kongreleri’nden sonra etkisini
tamamen yitirdi.
Heyet-i Nas›ha (Nasihat Heyeti)
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda düzenli or-
duya kat›lmay›p isyan eden Çerkez Et-
hem’i ikna için Ankara Hükûmeti’nin
TBMM üyelerinden oluflturdu¤u grup.
Yap›lan giriflimlerde olumlu bir sonuç
al›namay›nca Çerkez Ethem kuvvetle-
ri bozguna u¤rat›ld›; bunun üzerine Et-
hem ve kardeflleri yurt d›fl›na kaçt›lar.
Heyet-i Nas›ha (Nasihat Heyeti)
Eyüp Sabri Hay›rl›o¤lu
1983’te onar›ma al›nd›ktan sonra Marmara Üniversitesi’ne devredilen ‹stanbul’daki Haydar-
pafla Lisesi binas›.
