Kabotaj
Bir devletin, kendi karasular› içindeki
deniz ticaretini kendi gemileriyle yapa-
bilme hakk›.
Kabotaj Kanunu
Türk karasular›nda yolcu ve mal tafl›ma,
her türlü liman hizmeti, karasular›m›zda
ve nehirlerimizde gemi çal›flt›rma, deniz
avc›l›¤›, bat›k ç›karma, dalg›çl›k, k›la-
vuzluk, liman iflçili¤i gibi haklar›n yal-
n›z Türk vatandafllar›na verilmesi hak-
k›nda kanun 19 Nisan 1926 tarih ve 815
say›l› “Türkiye Sahillerinde Nakliyat-›
Bahriye (kabotaj) ile Limanlarla Kara-
sular› Dahilinde ‹cra-y› Sanat ve Ticaret
Hakk›nda Kanun”. 1 Temmuz 1926’da
yürürlü¤e giren Kabotaj Kanunu’na gö-
re, Türkiye k›y›lar›n›n bir noktas›ndan
di¤erine mal ve yolcu tafl›ma ifli sadece
Türk gemilerinin tekelindedir. Yabanc›
gemiler yaln›z Türk limanlar›ndan al-
d›klar› yük ve yolcuyu yabanc› limanla-
ra ya da d›fl ülkelerden ald›klar› yük ve
yolcuyu kendi limanlar›na getirebilir ve
bu limanlardan yabanc› ülkelere gidecek
yük ve yolcu alabilirler. Türkiye’de 1
Temmuz 1935’ten itibaren her y›l 1
Temmuz günü Kabotaj Bayram› olarak
kutlan›r.
Kad›köy Mitingi
‹zmir’in iflgalini protesto amac›yla 22
May›s 1919’da ‹stanbul Kad›köy’de ya-
p›lan, konuflmac› olarak Halide Edip
Ad›var’›n da kat›ld›¤› büyük miting.
Kad›n Haklar›
Türk kad›n›n›n Atatürk döneminde Me-
denî Kanun ve Seçim Kanunu ile elde
etti¤i haklar. 17 fiubat 1926’da kabul
edilen 743 say›l› Medenî Kanun ile Türk
kad›n›na da birtak›m haklar tan›nd›.
Yüzy›llar boyu tamamen bir tarafa b›ra-
k›lan Türk kad›n›na, Atatürk’ün emir ve
direktifleriyle sa¤lanan ve Medenî Ka-
nun’da yer alan haklardan baz›lar› flun-
lard›r: 1) Kad›n, kendi kiflili¤ine sahip-
tir. 2) Kad›n, vesayete muhtaç de¤ildir.
3) Kad›n, hürdür. Ergin olan bir Müslü-
man k›z, istedi¤i ve diledi¤i erkekle ev-
lenebilir. 4) Kad›n›n flahitli¤i ve kefilli¤i
geçerlidir. 5) Kad›n›n al›flverifli, erke¤in
al›flveriflinden farks›zd›r. 6) Kad›n›n oyu
geçerlidir, diledi¤ine oy verir. 7) Evli bir
kad›n, erke¤inin esiri de¤il, fakat âmiri
de de¤ildir. 8) Kad›n›n pratik bilgi ve
felsefesi geçerlidir. 9) Çal›flmak, para
kazanmak, bilim sahibi olmak, erkekle-
re oldu¤u kadar kad›n›n da hakk›d›r.
Medenî Kanun ayr›ca kad›na da mirasta
erkekle eflitlik flans› tan›rken medenî ni-
kâh gibi çok önemli bir problemi hallet-
mifl oldu. Cumhuriyet’in ilân›yla birlik-
te kafes, çarflaf ve peçeyi ç›karan Türk
kad›n›, medenî dünyada lây›k oldu¤u
yeri buldu. Kad›n ile erkek farkl›l›¤› or-
tadan kalkarken kad›n da toplum içinde
erkekle eflit haklara sahip oldu. Erke¤in,
kad›n› bir mal gibi kullanmas› ve birden
fazla kad›nla evlenmesi yasaklan›p Me-
denî Kanun’a aile yaflam›n› düzenleyen
yeni hükümler kondu. Talâk (boflanma),
erke¤in iradesinden ç›k›p mahkemelerin
kanunla düzenleyece¤i ifllemler hâline
geldi ve kad›na da boflanma hakk› tan›n-
d›. Ailede k›z-erkek fark› gözetilmeksi-
zin çocuklar›n okutulabilmesi, kad›n›n
her alanda ilim ve sanat sahibi olabilme-
si sa¤land›. Medenî Kanun ile temel
haklar›n› elde eden (1926) Türk kad›n›,
daha sonra Belediye Meclislerine üye
seçme ve seçilme haklar›na kavufltu (3
Nisan 1930). Bunu, TBMM’ye üye seç-
me ve seçilme hakk›n› almas› izledi (5
Aral›k 1934). Millî Mücadele’de, vatan›
kurtarmak için erke¤inin yan›nda görev
yapan Türk kad›n›n›n siyasî hayatta da
lây›k oldu¤u yeri almas› gerekti¤ine ina-
nan Atatürk, Türk kad›n›na, milletvekili
seçme ve seçilme hakk›n›n verilmesiyle
ilgili olarak; “Türk kad›n›na bu hakk›n
bir lütuf olarak verildi¤i kanaatinde de-
¤iliz. Kimse bu kanaatte olamaz. Bir
memlekette, -ki yurdun her taraf› istilâ-
ya u¤rad›¤›nda- kad›nlar, atefl alt›nda er-
keklerle beraber omuz omuza çarp›fl›r-
lar, memleketin geri kalan k›sm›n› koru-
mak ve beslemek için tarlan›n kara top-
ra¤›ndan yiyecek ç›karmaya çal›fl›rlar;
elbette bu varl›klar›n, yurdun her köfle-
sinde ve her tabakas›nda söz söylemeye
haklar› vard›r. Tarih, Türk ink›lâb›n› an-
lat›rken, bunun bir kurtulufl oldu¤unu en
baflta söyleyecektir. Bu kurtuluflun çeflit-
li aflamalar› içinde de, özellikle kad›nla-
r›n kurtulmas›n› anacakt›r. Kad›nlar›m›z
için as›l mücadele alan›, as›l zafer kaza-
n›lmas› gereken alan, biçim ve k›l›kta
baflar›dan çok, ›fl›kla, bilgi ve kültürle,
gerçek faziletle süslenip donanmakt›r.
Ben muhterem han›mlar›m›z›n Avrupa
kad›nlar›n›n afla¤›s›nda kalmayaca¤›n-
dan, aksine pek çok yönden onlardan
480
Kabotaj
6 Aral›k 1934 tarihli Cumhuriyet gazetesinin, kad›n haklar›yla ilgili manflet haberi.
Türk Kad›nlar Birli¤i’nin 7 Aral›k 1934’te ‹stanbul’da düzenledi¤i mitingten bir görünüm.
3 Nisan 1930’da Belediyeler Kanunu’nda seçme ve seçilme hakk›n› kazanan kad›nlar, bir
belediye seçiminde oy kullan›rken.
K
