471
Ekim 1918’de toplanan son kongresinde
‹smail Canbulad baflkanl›¤a seçildiyse
de partinin etkinli¤i sona erdi ve eski ‹t-
tihatç›lar, Teceddüd Partisi’ni kurdular.
‹ttihat ve Terakki’nin önde gelen yöneti-
cilerinden Talât Pafla, Enver Pafla, Ce-
mal Pafla, Dr.Nâz›m Bey ve Dr.Bahaed-
din fiakir Bey, Kas›m 1918’de bir Al-
man torpidosuyla Almanya’ya geçtiler
ve daha sonra ya de¤iflik suikastlarda
yaflamlar›n› yitirdiler ya da ölünceye
dek siyasî etkinliklerini yurt d›fl›nda sür-
dürdüler. 1913-1918 aras›nda arka plan-
da kalan baz› ‹ttihatç›lar, Kurtulufl Sava-
fl›’n›n öncü kadrosu aras›nda yer ald›lar-
sa da savafl›n kazan›lmas›ndan sonra,
özellikle 1926 ‹zmir Suikast›’n› izleyen
günlerde ‹ttihatç›lar›n hemen hemen tü-
mü tasfiye edildi.
‹ttihatç›lar Davas›
bk.
‹zmir Suikast›
‹zbudak, Veled Çelebi
1869 Konya
4 May›s 1953 Ankara
‹kinci TBMM Kastamonu milletvekili,
yazar ve dilbilimci. Babas› Necib Çele-
bi, Mevlânâ’n›n onyedinci göbekten to-
runudur. Medrese ö¤renimi gördü.
Arapça, Farsça ö¤rendi. Arap ve Fars
edebiyat› üstüne çal›flt›. Konya Vilâyeti
Mektubî Kalemi’nde çal›flt› (1885), Vi-
lâyet gazetesi baflyazarl›¤› ve Farsça ö¤-
retmenli¤i yapt›. 1899’da yerleflti¤i ‹s-
tanbul’da Maktuat-› Dahiliye Kalemi’ne
girdi. Dârülfünun’da Fars edebiyat› tari-
hi okuttu. Daha sonra Türk lehçelerini
ö¤renmeye bafllad›. Türk dili grameri ve
tarihiyle ilgili incelemeler yapt›.
1908’den sonra Türk Derne¤i’ni kurdu.
1912’de Konya Mevlânâ Dergâh› Post-
niflinli¤i’ne getirildi. Mevlevî derviflle-
rinden oluflan bir alayla I.Dünya Sava-
fl›’na kat›ld›. 1919’da Padiflah Vahded-
din taraf›ndan postniflinlikten uzaklaflt›-
r›ld›. 1922’de Kurtulufl Savafl›’na kat›l-
mak üzere Ankara’ya geçti. Kastamonu
(1923-1939) ve Yozgat (1939-1943)
milletvekili seçilerek parlamentoda gö-
rev yapt›. Cumhuriyet döneminde Türk
Dil Kurumu’nda çal›flt›.
Bafll›ca eserle-
ri:
Aynü’l Hayat, Hayrü’l Kelâm, Me-
nak›b-› Mevlânâ, Rubaiyat-› Mevlânâ,
Türk Diline Methal
(1923),
Büyük Türk
Lügat›
(bas›lmad›),
Müstesna Sözler
(1936),
Leyla ile Mecnun
(1893),
Letâif-
i Nasreddin Hoca
(1909),
El-‹drâk Ha-
fliyesi
(1936),
Hat›ralar›m
(1946),
Mu-
vazene
(Arap tarihi edebiyat›na dair),
Ferhenkname-i Sadi
(Bostan tercüme-
si),
Sultan Veled Dîvân›
(1925),
Fûzû-
lî’nin “Su” Kasidesi fierhi, Tarih-i Ede-
biyat Hulâsas›.
‹zgi, Mehmet (Hamdi)
1878 Adana
5 Ocak 1959 Adana
Birinci TBMM Adana milletvekili.
Medrese ö¤renimi gördü. ‹mam-hatip-
lik yapt›; müftülükte yard›mc› olarak
çal›flt›. Adana ‹l Genel Meclisi üyesiy-
ken Millî Mücadele’ye kat›ld›. Yap›-
lan seçimler sonucu 9 May›s 1920’de
Birinci TBMM’de Adana milletvekili
olarak yer ald›. Dönem sonunda mem-
leketine dönüp çiftçilik ve ticaretle
u¤raflt›. Mehmet Hamdi olan ad›n›
mahkeme karar›yla “Mehmet” olarak
de¤ifltirdi.
‹zmir
Mondros Mütarekesi sonras› 15 May›s
1919-9 Eylül 1922 aras› Yunan iflgalin-
de kalan, Türkiye’nin Ege Bölgesi’nde-
ki k›y› kenti. 1424’te II.Murad döne-
‹zmir
20. yüzy›l bafllar›nda ‹zmir.
Kurtulufl Savafl› y›llar›nda ‹zmir’den bir görünüm.
Yunan birliklerinin terk ederken yakt›klar› ‹zmir’den bir görünüm (Kordonboyu-Eylül 1922).
