‹zmir’in ‹flgali
Yunanl›lar›n, Mustafa Kemal’in Sam-
sun’a gitmek üzere ‹stanbul’dan yola ç›-
k›fl›ndan bir gün önce, 15 May›s
1919’da ‹ngiltere’nin de deste¤iyle ‹z-
mir’e girmesi. Paris Bar›fl Konferan-
s›’nda al›nan ‹zmir’in Yunanl›lar tara-
f›ndan iflgal karar› üzerine 13 May›s
1919’da bir müttefik donanmas› ‹zmir’e
geldi. Bu filoya komuta eden ‹ngiliz Ak-
deniz Filosu Amirali Calthorpe, 14 Ma-
y›s 1919 günü, Mondros Ateflkes Ant-
laflmas›’n›n yedinci maddesine göre,
Müttefikler ad›na Yunan askerleri tara-
f›ndan kentin iflgal edilece¤ini ‹zmir va-
lisine bildirdi¤inde vali, böyle bir kara-
r›n kötü sonuçlar do¤uraca¤›n›, Yunan
birliklerine, ‹tilâf kuvvetlerinin de kat›l-
mas›n› veya hiç olmazsa halka bir duyu-
ruyla iflgalin geçici oldu¤unun ilân edil-
mesini istediyse de Amiral Calthorpe ta-
raf›ndan bu istek kabul edilmedi. 14
May›s günü iflgal haberinin duyulmas›
üzerine Redd-i ‹lhak Cemiyeti, 14/15
May›s gecesi bildiriler yay›mlayarak,
herkesi Maflatl›k denilen yerde toplan-
maya ça¤›rd›. Mitingte, halk›n millî
duygular›n› coflturucu konuflmalar ya-
p›ld›. Bu arada, iflgal haberinin do¤ru
olup olmad›¤›n› soranlara vali, “yalan-
d›r” diyor ve iflgali halktan gizliyordu.
15 May›s sabah› ‹zmir’de yay›mlanan
bir gazetede, valinin “Baz› bedbahtlar,
‹zmir’in Yunanl›lar taraf›ndan iflgal edi-
lece¤i tarz›nda flayialar ç›karm›fllar, ya-
land›r. Tekzip edilir.” aç›klamas› yer al-
d›. Vali, kendine göre halk›n heyecana
kap›larak bir olay ç›karmas›n› önlemek
istiyordu. Kolordu Kumandan› ise bütün
subaylar› evlerinden getirterek, k›fllada
toplad›. 15 May›s 1919 sabah› Rumlar›n
ç›lg›n gösterileri aras›nda ‹zmir’e ç›kan
Yunan askerlerini, ‹zmir Rum Metropo-
liti Hristostomos takdis etti. R›ht›mlar,
Rum mahalleleri ve yollar Yunan bay-
raklar›yla süslendi. R›ht›ma ç›kan iki
Yunan taburu, öncü olarak yürüyüfle
geçti¤inde, Yunanl›lara karfl› ilk silâh›
ateflleyen, Gazeteci Hasan Tahsin oldu.
‹lk flaflk›nl›¤› atlatan Yunan askerlerinin
karfl› koymalar› sonucu olay yerinde fle-
hit edilen Hasan Tahsin’in tabancas›n-
dan ç›kan kurflun, Kurtulufl Savafl›m›z›n
ilk kurflunu, kendisi de ilk flehidi oldu.
Bunu takiben, flehre yay›lan Yunan as-
kerleri her kötülü¤ü yapmaktan geri kal-
mad›. Silâhlar›n› b›rakm›fl olan asker ve
subaylar›n bulundu¤u k›flla, saatlerce
atefl alt›nda tutuldu. Tutuklad›klar› su-
bay ve sivil memurlar›, çeflitli hakaret-
lerle gemilere bindirip götürdüler. Al-
bay Süleyman Fethi Bey, “Zito Venize-
los” (Yaflasan Venizelos) diye ba¤›rma-
d›¤› için flehit edildi. Yunanl›lar, 15-19
May›s aras› hiçbir direniflle karfl›laflma-
dan ‹zmir’den bafllayarak do¤uya do¤ru
iflgal alan›n› geniflletip Ege k›y›lar›n›n
baflka kesimlerine de asker ç›karmaya
bafllad›lar. ‹zmir’in iflgali, tüm yurtta de-
rin bir üzüntü yaratt›. ‹flgal olay›n› k›na-
mak amac›yla ‹stanbul’da 19 May›s
1919’da Fatih, 6 Haziran 1919’da Sulta-
nahmet mitingleri düzenlendi. Fatih mi-
tinginde Halide Edip Ad›var, Sultanah-
met mitinginde Hamdullah Suphi Tanr›-
över, yapt›klar› konuflmalarla iflgali k›-
nad›lar. ‹stanbul’da düzenlenen bu mi-
tinglerin yan› s›ra, Anadolu’ya Doku-
zuncu Ordu Müfettifli olarak gönderilen
Mustafa Kemal, tehlikenin ne kadar ya-
k›n ve büyük oldu¤unu halka göstermek
ve halk› uyar›p harekete geçirmek ama-
c›yla vali ve kolordu kumandanlar›ndan,
çeflitli mitingler düzenlemelerini istedi.
‹zmir’in Kurtuluflu
15 May›s 1919’da Yunanl›lar taraf›ndan
iflgal edilen ‹zmir’in, Kurtulufl Sava-
fl›’ndan baflar›yla ç›k›lmas› üzerine 3 y›l
4 ay sonra 9 Eylül 1922’de Türk ordula-
r›nca geri al›nmas›. Kurtulufl Savafl›’n›n
sonlar›na do¤ru, 26 A¤ustos 1922’de
476
‹zmir’in ‹flgali
Yunan askerleri ‹zmir liman›nda.
‹zmir Rum Metropoliti Hristostomos, Yunan iflgal güçleri kumandanlar›yla birlikte Kordon’da.
‹zmir’in iflgali y›llar›nda ellerinde Yunan bayraklar› tafl›yan Rum k›zlar›.
‹zmir’in iflgali bildirisi.
‹zmir’in kurtuluflu haberi, 10 Eylül 1922 ta-
rihli Tevhid-i Efkâr’da, “fianl› ordumuz dün
‹zmir’i kurtard›” bafll›¤›yla yay›mland›.
