473
‹zmir Görüflmesi
23 Eylül 1922’de ‹tilâf Devletleri ad›na
Frans›z delegesi Franklin Bouillon ile
TBMM Hükûmeti ad›na Hariciye Veki-
li Yusuf Kemal Tengirflenk aras›nda ‹z-
mir’de yap›lan görüflme. Görüflmede,
Yunanl›lar›n Trakya’y› boflaltmas› ve
Türk ordusunun Trakya’ya geçmesi kara-
r› al›nd›.
‹zmir Harp Oyunlar›
15-22 fiubat 1924 günleri ‹zmir’de Cum-
hurbaflkan› Gazi Mustafa Kemal Pa-
fla’n›n baflkanl›¤›nda, ordu ve kolordu
komutanl›¤› düzeyinde bafllat›lan harp
oyunlar›. Yabanc› bas›nda çeflitli yorum-
lara yol açt›. Türkiye ile ‹ngiltere aras›n-
daki Musul meselesine ya da Türkiye
Fransa aras›ndaki Düyûn-› Umumiye gi-
bi çeflitli sorunlar› gündeme getirdi. Ya-
p›lan toplant›larda, halifeli¤in kald›r›l-
mas›, fier’iyye ve Evkaf Vekâleti’nin
kald›r›lmas›, e¤itim ve ö¤retimin birleflti-
rilmesi (tevhid-i tedrisat), genelkurmay
baflkanl›¤›n›n bakanlar kurulu d›fl›na ç›-
kar›lmas› gibi dört önemli karar al›nd›.
‹zmir ‹ktisat Kongresi
Kurtulufl Savafl› sonunda, savafltan yeni
ç›km›fl ve ekonomisi çöküntüye u¤ra-
m›fl Türkiye’nin izlemesi gereken ikti-
sadî politikalar› belirlemek amac›yla ‹k-
tisat Vekili Mahmud Esad Bey’in (Boz-
kurt) giriflimiyle ‹zmir’de düzenlenen
üç kongre. Lozan bar›fl görüflmelerinin
kesintiye u¤rad›¤› bir dönemde topla-
nan ‹zmir ‹ktisat Kongresi, ayn› zaman-
da Türkiye’nin izleyece¤i iktisadî poli-
tikalar› Bat›l› ülkelere duyurma görevi-
ni de üstlenmiflti. Kongrenin toplanma-
s› için, 1922 sonlar›nda ‹ktisat Vekâleti,
bütün illere birer genelge göndererek,
her ilçeden sekiz temsilci seçilmesini
istedi. Bu temsilcilerin üçü çiftçi, biri
tüccar, biri sanayici, biri iflçi, biri flirket
ve biri banka temsilcisi olmak üzere al-
t› grupta toplan›yordu. Ancak, daha
sonra bu gruplar›n say›s› sanayici, çift-
çi, tüccar ve iflçi olmak üzere dörde in-
dirildi. Kongre, 17 fiubat 1923’te 1135
temsilcinin kat›l›m›yla ‹zmir’de toplan-
d›. Kongre divan baflkanl›¤›na Kâz›m
Karabekir Pafla, divan kâtipli¤ine Ah-
med Hamdi (Baflar) Bey seçildiler.
Mustafa Kemal Pafla, kongreyi aç›fl ko-
nuflmas›nda, “‹ktisat demek her fley de-
mektir. Yaflamak için, mesut olmak
için, insanî mevcudiyetimiz için ne lâ-
z›msa bunlar›n tamam› demektir. Hülâ-
sa Osmanl› Devleti istiklâlini çoktan
kaybetmifltir. Osmanl› ülkesi yabanc›la-
r›n serbest bir müstemlekesinden baflka
bir fley de¤ildir.” sözleriyle ekonominin
önemini vurgulay›p Osmanl› Devle-
ti’nin son dönemini ekonomik yönden
de¤erlendirdi. Kongrede “Misak-› ‹kti-
sadî” (Ekonomi And›) kabul edildi. Bu-
na göre; Türk milletinin, büyük feda-
kârl›klarla sahip oldu¤u millî ba¤›ms›z-
l›¤›ndan hiçbir ödün vermeyece¤i, eko-
nomik geliflmemizin millî ba¤›ms›zl›k
esaslar› içinde sa¤lanaca¤› ve as›l ama-
c›n, siyasî ba¤›ms›zl›k gibi iktisadî
alanda da ba¤›ms›zl›k oldu¤u, ayr›ca
ekonomik geliflmeye katk› sa¤lamak
kofluluyla yabanc› sermayeye karfl› ç›-
k›lmayaca¤›; yerli üretimin gelifltirilme-
sine çal›fl›laca¤›; lüks ithalâttan kaç›n›l-
mas› gerekti¤i belirtildi. Bu arada çiftçi,
tüccar, sanayici ve iflçi gruplar›na ilifl-
kin esaslar kabul edilerek iç gümrükle-
rin kald›r›lmas›, yerine uygun bir vergi
konularak aflar›n kal-
d›r›lmas›; limanlar,
demiryollar› ve di-
¤er ulafl›m altya-
p›lar›n›n geliflti-
rilmesi; Ziraat
Bankas›’n›n
yeniden dü-
zenlenmesi;
sanayinin
geliflmesine yar-
d›mc› olacak bi-
çimde Teflvik-i
Sanayi
Kanu-
nu’nun yeniden
gözden geçirilmesi; sanayicilere kredi
vermek üzere bir sanayi bankas›n›n ku-
rulmas›; iflçilerin çal›flma saatlerinin dü-
zenlenip, madenlerde 6 saatten fazla ve
18 yafl›ndan küçük iflçilerin çal›flt›r›lma-
mas› ve ameleye iflçi denmesi gibi, çift-
çi, tüccar, sanayici ve iflçi gruplar›na
iliflkin esaslar kabul edildi. 4 Mart
1923’te sona eren I.‹zmir ‹ktisat Kong-
resi’nde al›nan kararlar›n ancak bir bö-
lümü daha sonraki y›llarda uygulanabildi.
‹zmir Müdafaa-i Hukuk-›
Osmaniye Cemiyeti
Mondros Mütarekesi’nden sonra ‹z-
mir’in Yunanl›lar taraf›ndan iflgal edile-
ce¤i söylentileri üzerine ‹zmirli ayd›n-
lar taraf›ndan ulusal ç›karlar› savunmak
amac›yla kurulan Anadolu’daki ilk di-
renifl örgütü. 6 Kas›m 1918’de Halit
(Moral›) Bey, Nail (Moral›) Bey, Mu-
vaffak (Menemencio¤lu) Bey, Hüseyin
Lütfü Bey, Naci Bey ve Abdurrahman
Sami Bey taraf›ndan kurulan örgüt, 1
Aral›k 1918’de valili¤e yapt›¤› baflvu-
ruyla resmen çal›flmalar›na bafllad›.
Ocak 1919’da ‹zmir’deki bir baflka di-
renifl örgütü olan Heyet-i ‹lmiye’yle or-
tak hareket ederek k›sa sürede etkinli¤i-
ni art›ran örgüt, iflgalin önlenmesi için
‹stanbul’daki ‹tilâf Devletleri temsilci-
‹zmir Müdafaa-i Hukuk-› Osmaniye Cemiyeti
‹zmir Harp Oyunlar›’na kat›lan paflalar bir toplant› s›ras›nda (15 fiubat 1924).
4 Mart 1923’te sona eren ‹zmir ‹ktisat Kongresi’ne kat›lan üyelerden bir grup.
‹zmir ‹ktisat Kongresi’ne kat›lan delege
gruplar›n›n amblemleri.
Tevhid-i Efkâr gazetesinde, ‹zmir ‹ktisat
Kongresi’nin aç›l›fl haberi.
‹zmir ‹ktisat Kongresi
için haz›rlanan
“‹ktisadî Esaslar›m›z”
adl› kitab›n kapa¤›.
