mesinin h›z› kesilmek isteniyordu. So-
nuçta millî kuvvetlerin Sakarya Irma-
¤›’n›n bat›s›nda kendilerini savunacak
mevzileri kalmad›. Bu geliflmeler üzeri-
ne 18 Temmuz’da Bat› Cephesi karar-
gâh›na gelen Mustafa Kemal Pafla, Sa-
karya Irma¤›’n›n do¤usuna geçilmesi
gerekti¤ini belirtti. Böylece cephe hatt›
Ankara’ya daha da yak›nlaflt›. Bu durum
TBMM’de umutsuzlu¤a yol açarken,
kimi resmî kurulufllar Ankara’dan ayr›l-
ma haz›rl›klar›n› bafllatt›lar. TBMM’de-
ki muhalif gruplar, bu askerî yenilgiden
yararlanarak, Mustafa Kemal’i siyasî
bak›mdan da yenilgiye u¤ratmay› dene-
diler. Amaçlar›, padiflahla ve ‹tilâf Dev-
letleri’yle uzlaflma yollar›n› aramakt›.
Buna ulaflabilmek için Mustafa Ke-
mal’in, ordunun baflkomutanl›¤›n› do¤-
rudan üstlenmesini ve yenilgiye u¤ra-
mas›n› istiyorlard›. Bu geliflmeler karfl›-
s›nda ola¤anüstü yetkilerle donanm›fl
olarak 4 A¤ustos 1921’de Mustafa Ke-
mal, baflkomutanl›¤› üstlendi. Fakat bafl-
komutanl›¤› kabul ederken ald›¤› ola¤a-
nüstü yetkiler muhalifleri hoflnutsuz etti.
Gerçekten de Mustafa Kemal’in buy-
ruklar› yasa gücündeydi. Bu yetkiler
çerçevesinde 7-8 A¤ustos 1921’de sa-
vafl gereksinimlerini karfl›lamak ama-
c›yla on ulusal vergi buyru¤u ç›kar›larak
ordunun donat›lmas›nda önemli bir kay-
nak sa¤land›. Bu buyruklar›n yerine ge-
tirilmesi için ‹stiklâl Mahkemeleri iflle-
tildi. Eldeki bütün askerî birlikler Bat›
Cephesi’ne kayd›r›ld›. 18-55 yafl aras›n-
daki tüm erkek yurttafllara askerlik hiz-
meti zorunlu k›l›nd›. Bu arada haz›rl›k-
lar›n› tamamlayan Yunan ordusu, 13
A¤ustos 1921’de millî kuvvetlerin mev-
zilerine do¤ru ileri harekât› bafllat›p 21
A¤ustos’ta Sakarya’n›n güneyine geçti.
23 A¤ustos’ta bafllayan ve yirmi iki gün
süren Sakarya Meydan Savafl›, Yunan
güçlerinin yenilgisiyle sonuçland›. Yu-
nan ordusu, Gemlik-Bilecik-Eskiflehir-
Afyon hatt›nda yerleflti. Buna karfl›l›k
Türk ordusu, Sivrihisar-Emirda¤-Bol-
vadin-Çay-fiuhut-Sand›kl› hatt›nda cep-
he ald›. Kurtulufl Savafl›’n› zaferle son-
land›racak büyük bir sald›r› için genifl
haz›rl›klar yap›lmaya baflland›. Bu ara-
da, varl›klar›n› koruyan yöresel çetelerin
y›pratma savafllar› ve Ankara Hükûme-
ti’nin baflar›lar› karfl›s›nda Frans›zlar ve
‹talyanlar anlaflma yoluna gitmek zorun-
da kal›p iflgal ettikleri topraklar› boflalt-
t›lar. 20 Kas›m 1921’de Fransa’yla An-
kara ‹tilâfnamesi imzaland›. Bo¤azlar
ve ‹stanbul’un ‹tilâf Devletleri’nin elin-
de oldu¤u bu dönemde, iflgal alt›ndaki
‹stanbul’da Karakol Cemiyeti ve MM
Grubu büyük yararl›klar gösterdi. Kara-
kol Cemiyeti, savafl boyunca, ‹tilâf Dev-
letleri’nin denetimindeki cephaneyi ‹s-
tanbul’dan Anadolu’ya kaç›rd›. Müsel-
lâh Müdafaa-i Milliye Teflkilât› (MM
Grubu) ise, ‹stanbul’dan Anadolu’ya
gitmek isteyen yurtseverlere yard›mc›
oldu. Bu arada TBMM’de Anadolu ve
Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu’nun
görüfllerine karfl› ç›kan padiflah yanl›s›
çevrelerin etkiledi¤i bir grup milletveki-
li, Sakarya Savafl›’ndan sonra, Malta’da
sürgündeyken ‹ngilizlerce serbest b›ra-
k›lan Rauf Bey ve Kara Vas›f Bey gibi
kimi milletvekillerinin de TBMM’de
yer almas›ndan sonra, etkinliklerini ar-
t›rd›lar. Sonralar› “‹kinci Grup” olarak
adland›r›lan bu grup, Misak-› Millî’ye
534
Kurtulufl Savafl›
Mustafa Kemal’in Yolunda. Tablo: Arif Kaptan (1934).
