787
dönem flairi olmakla beraber, Servet-i
Fünun, Fecr-i Âti, Millî Edebiyat ve
Cumhuriyet dönemlerini de yaflad› ve
kendisinden sonraki pek çok flairi etkile-
di; bu nedenle sa¤l›¤›nda kendisine “fia-
ir-i Âzam” unvan› verildi.
Tarhan, Ali Rana
1883 ‹stanbul
1955 ‹stanbul
Atatürk döneminde çeflitli hükûmetlerde
Gümrük ve Tekel Bakanl›¤› yapan siya-
set adam›. Galatasaray Lisesi’ni bitir-
dikten sonra Almanya ve Belçika’da
yüksekö¤renim gördü. Yurda dönüflün-
de umum müdür olarak PTT’de görev
ald›. 1927’de Samsun’dan milletvekili
seçilerek girdi¤i parlamentoda 1950’ye
dek görev yapt›. 1931-1939 aras› çeflitli
hükûmetlerde Gümrük ve Tekel Bakan-
l›¤› görevini üstlendi. Daha sonra Türki-
ye ‹fl Bankas› Yönetim Kurulu Baflkan-
l›¤›na getirildi.
Tarhan, Mehmed Hayri
13 Aral›k 1880 T›rnovac›k
11 Aral›k 1934 Ankara
Kurtulufl Savafl› komutanlar›ndan. Harp
Okulu’nu (1902) ve Harp Akademisi’ni
(1905) bitirdi. Harp Akademisi’nde
Atatürk’ün s›n›f arkadafl›yd›. Mekteb-i
Harbiye Müdürü Vehip Pafla’n›n yar-
d›mc›l›¤›n› yapt› (1908). Balkan ve
I.Dünya Savafllar›na kat›ld›. Çanakkale,
Galiçya ve Filistin cephelerinde savaflt›.
21 Haziran 1920’de Millî Mücadele’ye
kat›lmak için Anadolu’ya geçti. Kurtu-
lufl Savafl›’nda tümen komutanl›¤› yapt›
ve rütbesi generalli¤e yükseltildi.
1923’te Mekteb-i Harbiye müdürlü¤ü-
ne, 1925’te Bükrefl ataflemiliterli¤ine
atand›. 1934’te kendi iste¤iyle emekliye
ayr›ld› ve ayn› y›l öldü. Ankara Cebeci
fiehitli¤i’ndeki mezar›, 1988’de Anka-
ra’daki Devlet Mezarl›¤›’na nakledildi.
Tar›mAlan›nda Geliflmeler
Cumhuriyet döneminde tar›m›n geliflti-
rilmesi amac›yla yap›lan çal›flmalar.
Cumhuriyet’in ilk y›llar›nda halk›n yüz-
de 80’i tar›m kesiminde çal›flt›¤›ndan
cumhuriyet yönetiminin öncelikle ele
ald›¤› konulardan biri de, tar›m›n geliflti-
rilmesi oldu. Atatürk, ülkenin içinde bu-
lundu¤u yoksulluk ve felâketin tek sebe-
binin tar›m›n ihmal edilmesinde göre-
rek, tar›m konusundaki düflünce ve uya-
r›lar›n› dört ana grupta topluyordu: Top-
raks›z çiftçi b›rakmamak; tar›m araçlar›-
n› art›rmak, iyilefltirmek ve korumak; ta-
r›m bölgelerine göre özel önlemler al-
mak; çok iyi ve ucuz ürün elde etmek.
Tar›m kesiminde çiftçinin durumunu
güçlefltiren faktörlerden biri de vergi yü-
künün a¤›r olmas›yd›. Aflar vergisi ola-
rak adland›r›lan bu vergide çiftçi, topla-
d›¤› ürünün %12’sini devlete vermek
zorundayd›. Devlet, bu vergi hakk›n›
aç›k art›rmayla arac›lara satar, onlar da
birçok eziyetlerle bu vergiyi çiftçiden
toplard›. Bu durum köylü için ezici bir
yüktü. Cumhuriyet yönetimi ilk olarak,
köylüyü ezen bu a¤›r vergi yükünün kal-
d›r›lmas›na karar vererek 17 fiubat
1925’te aflar vergisini kald›rd›. Halbuki
o tarihlerde bu vergi, devlet gelirlerinin
dörtte birini oluflturuyordu. Bu bak›m-
dan Türkiye’de ilk olarak hükûmetin,
halk›n yarar›na ald›¤› cesur bir karar ol-
mas› yönünden büyük önem tafl›r. Cum-
huriyet yönetimi, tar›msal üretimi art›r-
mak amac›yla yeni kurulan ba¤, bahçe,
zeytinlik ve fidanl›klardan belirli bir sü-
re vergi al›nmamas›; ya¤mur, dolu, ku-
rakl›k gibi do¤al felâketlere u¤rayan
üreticilere yard›m edilmesi için kanunlar
ç›kard›. Köylü ve üreticiye borç para, to-
hum, fidan, dam›zl›k hayvan verildi. Ör-
nek çiftlikler, fidanl›klar ve haralar ku-
rularak çiftçinin daha modern yöntem-
lerle üretim yap›p bilgi ve görgüsünü ar-
t›rmas› amac›yla Mustafa Kemal Pa-
fla’n›n Ankara’da kurdurdu¤u Gazi Or-
man Çiftli¤i’nde makinal› tar›m uygula-
mas›na, bu arada Orta Anadolu’nun ik-
limine uygun hayvan üretme denemele-
rine giriflildi. Yalova’da kurulan “Balta-
c›” ve “Millet” çiftliklerinde; ipekbö-
cekçili¤i, konservecilik ve zeytincilik
çal›flmalar›na baflland›. Yap›lan bu çal›fl-
malar sonucu ülkemizin iklim koflullar›-
na uygun olarak yurdumuzun her yöre-
sinde fleker pancar›, Do¤u Karadeniz
Bölgesi’nde çay, güney bölgelerimizde
turunçgiller yetifltirilmeye baflland›. Zi-
raat Bankas›’n›n verdi¤i kredi flartlar›
kolaylaflt›r›ld›. 1929’da Tar›m Kredi
Kooperatifleri kuruldu. Üreticinin, mal›-
n› arac›s›z satabilmesi için kooperatifçi-
li¤in geliflmesine çal›fl›ld›. Cumhuriyet
döneminde hükûmet, tar›m alan›nda sa-
dece köylüyü himaye etmekle kalmad›,
Türkiye’nin geliflmifl bir tar›m ülkesi ol-
mas› için tar›m ö¤retimine de önem ver-
di. Bu amaçla orta dereceli ziraat okulla-
r› iyilefltirildi. Ziraat uzmanlar›n›n say›-
s›n› art›rmak için Avrupa’ya ö¤renciler
gönderildi. 1927’de Ankara’da Yüksek
Ziraat Enstitüsü ve Baytar (Veteriner)
Yüksek Okulu aç›ld›. Bu arada Cumhu-
riyet yönetiminin önem verdi¤i bir di¤er
konu da, topraks›z çiftçiye iflleyebilece-
¤i kadar toprak temin etmekti. Bu amaç-
Tar›m Alan›nda Geliflmeler
Atatürk, Türk Dil Kurultay›’nda, Abdülhak Hâmid Tarhan’la birlikte (24 A¤ustos 1936).
Mehmed Hayri Tarhan
Ali Rana Tarhan
Mekteb-i Harbiye Komutan› Mehmed Hayri Pafla (Tarhan), subay arkadafllar›yla birlikte.
