Tekand, Ali Enver
1887 Rodos
6 fiubat 1961 ‹stanbul
Birinci TBMM ‹zmir milletvekili. ‹lk ve
ortaö¤renimini ‹zmir’de tamamlad›ktan
sonra Mülkiye Mektebi’ni bitirdi (1909).
Maiyet memurlu¤u ve ö¤retmenlik yap-
t›. 15 May›s 1919’da ‹zmir’in Yunanl›lar
taraf›ndan iflgali s›ras›nda Rodos’a kaç-
t›ysa da bir süre sonra gizlice Kuflada-
s›’na geldi. Eski arkadafllar› fiükrü Sara-
ço¤lu ve Mahmut Esat Bozkurt ile temas
kurarak, Millî Mücadele’ye kat›ld›. Bi-
rinci TBMM’ye ‹zmir milletvekili seçil-
di (1920). Anayasa ve Millî E¤itim ko-
misyonlar›nda çal›flt›. Devlet adamlar›y-
la görüflmek amac›yla ‹talya ve Alman-
ya’ya görevli olarak gitti (1921). Millet-
vekilli¤i sona erince ‹zmir’e döndü.
1927’de ‹stanbul’a yerleflti. Niflantafl›
K›z Ortaokulu’nda ve Galatasaray Lise-
si’nde ö¤retmenlik yapt›.
Tekçe, ‹smail Hakk›
18 Haziran 1892 ‹stanbul
5 Ekim 1975 ‹stanbul
Mustafa Kemal Atatürk’ün Muhaf›z Ala-
y› Komutan›. 1912’de Harp Okulu’nu bi-
tirdikten sonra piyade te¤meni olarak Er-
zincan Üçüncü Ordu emrine atand›. Bal-
kan Savafl›’na kat›ld›. I.Dünya Savafl›’nda
Sar›kam›fl’ta görev yapt›. 1919’daki fieyh
Eflref Ayaklanmas›’n› bast›ran Halit Bey
komutas›ndaki tümende büyük yararl›k
gösterdi ve ödüllendirildi. TBMM’nin
aç›l›fl›ndan befl gün önce Ankara’ya gele-
rek (1920) Mustafa Kemal’in refakat su-
bayl›¤›na atand›. Mustafa Kemal’in izniy-
le bugünkü Muhaf›z Alay›’n›n çekirde¤i-
ni oluflturan Muhaf›z Taburu’nu kurdu
(1920). II.‹nönü, Sakarya ve Baflkomu-
tanl›k savafllar›na kat›ld›. 1927’de alay hâ-
line getirilen Muhaf›z Alay›’n›n bafl›nda,
Dersim Harekât›’n› yönetti (1937). Ata-
türk’ün ölümüne kadar Muhaf›z Alay›
Komutanl›¤› yapt›. 1942’de rütbesi tüm-
generalli¤e yükseltildi. Trakya’da tümen
komutanl›¤› ve ÇatalcaMüstahkemMev-
ki Tahkim Komutanl›¤› yapt›. 1951’de
tümgeneral rütbesiyle emekli oldu. Spora
ve özellikle futbola olan merak› nedeniy-
le 1923’te komutan› oldu¤u Muhaf›z Ta-
buru’nda bir tak›m kurdu. 1968’de Milli-
yet gazetesinde yay›mlanan an›lar› “Mu-
haf›z› Atatürk’ü Anlat›yor” (2000) ad›yla
yay›mland›.
794
Tekand, Ali Enver
Baflkomutanl›¤› Fiilî Olarak Üzerime Ald›m
Sayg›de¤er Efendiler, Baflkomutanl›¤› fiilî olarak üzerime ald›ktan son-
ra birkaç gün Ankara’da çal›flt›m.
Genelkurmay Baflkanl›¤›’n›n ve Millî Savunma Bakanl›¤›’n›n bütün kad-
rosu ile Baflkomutanl›k karargâh›n› kurdum. Bu iki makam›n ortak
çal›flmalar›n› Baflkomutanl›kta uyumlu bir flekilde birlefltirmek; bun-
dan baflka orduyu ilgilendiren ve Baflkomutanl›k yoluyla çözümü
gereken öteki bakanl›klara ait iflleri yürütebilmek için de yan›mda
küçük bir büro kurdum.
Ankara’daki çal›flmalar›m, yaln›z, ordunun insan ve tafl›t araçlar›
bak›m›ndan gücünün art›r›lmas›, yiyecek ve giyece¤inin sa¤lan›p
düzene konmas›yla ilgili tedbirler almak ve haz›rl›klar yapmakla geçti.
Millî Vergiler Emri
Bu sözünü etti¤im hususlar› gerçeklefltirmek için iki gün içinde, 7, 8
A¤ustos 1921 tarihlerinde, Tekâlif-i Milliye Emri (Millî Vergiler Emri) ad›
alt›nda yapt›¤›m genel tebli¤lerden her biri için k›saca bilgi vereyim.
Bir savafl›n kazan›lmas›nda en küçük fleylerin bile dikkate al›nmas›
gerekti¤ini gösterebilmek için bunlar› bilginize sunmay› yararl›
bulurum:
“1 say›l›” emrimle her ilçede bir Tekâlif-i Milliye Komisyonu kurdur-
dum. Bu komisyonlarca toplanan malzemenin, ordunun çeflitli bölüm-
lerine da¤›t›m› fleklini düzenledim.
“2 say›l›” emrime göre, vatan›n her ailesi birer kat çamafl›r, birer çift
çorap ve çar›k haz›rlay›p Tekâlif-i Milliye Komisyonu’na teslim edecekti.
“3 say›l›” emrimle, tüccar›n ve halk›n elinde bulunan çamafl›rl›k bez,
amerikan, patiska, pamuk, y›kanm›fl ve y›kanmam›fl yün ve tiftik, erkek
elbisesi dikmeye yarayan her türlü k›fll›k ve yazl›k kumafl, kal›n bez,
kösele, vaketa (ince meflin), taban astarl›¤› sar› ve siyah meflin, sah-
tiyan, dikilmifl ve dikilmemifl çar›k, potin, demir kundura çivisi, tel çivi,
kundura ve saraç ipli¤i, nall›k demir ve yap›lm›fl nal, m›h, yem torbas›,
yular, belleme, kolan, kafla¤›, gebre, semer ve urgan stoklar›ndan yüz-
de k›rk›na, bedeli sonradan ödenmek üzere el koydum.
“4 say›l›” emrimle, eldeki bu¤day, saman, un, arpa, fasulye, bulgur,
nohut, mercimek, kasapl›k hayvan, fleker, gaz, pirinç, sabun, ya¤, tuz,
zeytinya¤›, çay, mum stoklar›ndan yine yüzde k›rk›na, bedeli sonradan
ödenmek üzere el koydum.
“5 say›l›” emrimle, ordu ihtiyac› için al›nan tafl›t araçlar› d›fl›nda, hal-
k›n elinde kalan tafl›t araçlar›yla, yüz kilometrelik bir uzakl›¤a kadar,
ayda bir defa olmak üzere, paras›z askerî ulafl›m yap›lmas›n› mecbur
tuttum.
“6 say›l›” emrimle, ordunun giyimine ve beslenmesine yarayan bütün
sahipsiz mallara el koydum.
“7 say›l›” emrimle, halk›n elinde bulunan, savaflta ifle yarar bütün silâh
ve cephanenin üç gün içinde teslimini istedim.
“8 say›l›” emirle, benzin, vakum, gres, makine, don, saatçi ve taban
ya¤lar›, vazelin, otomobil ve kamyon lâsti¤i, solisyon, buji, so¤uk tut-
kal, Frans›z tutkal›, telefon makinesi, kablo, pil, ç›plak tel, yal›tkan
maddeler ve bunlar türünden malzeme ve asit sülfirik stoklar›n›n yüz-
de k›rk›na el koydum.
“9 say›l›” emirle demirci, marangoz, dökümcü, tesviyeci, saraç,
;arabac› esnaflar› ve imalâthaneleriyle, bu esnaf ve imalâthanelerin ifl
ç›karabilme güçleri ve kasatura, k›l›ç, m›zrak ve eyer yapabilecek us-
talar›n adlar›yla birlikte say›lar›n› ve durumlar›n› tespit ettirdim.
“10 say›l›” emirle, halk›n elinde bulunan dört tekerlekli yayl› araba,
dört tekerlekli at ve öküz arabalar›yla, ka¤n› arabalar›n›n bütün tak›m
ve hayvanlar›yla birlikte binek ve topçeker hayvanlar›n›n, kat›r ve yük
hayvanlar›n›n, deve ve eflek say›s›n›n yüzde yirmisine el koydurdum.
Efendiler, emirlerimin ve tebli¤lerimin yerine getirilmesi için kur-
du¤um ‹stiklâl Mahkemeleri’ni Kastamonu, Samsun, Konya, Eskiflehir
bölgelerine gönderdim. Ankara’da da bir mahkeme bulundurdum.
Nutuk : s.417.
Ali Enver Tekand
‹smail Hakk› Tekçe
TEKÂL‹F-‹ M‹LL‹YE
ATATÜRK’ÜN
ANLATIMIYLA
NUTUK’TA
