875
Yahya Kaptan
Efendiler, “Köy d›fl›ndaki karakola götürülürken çevreden atefl edil-
mifl (?). Kaçmaya çal›flm›fl, bu s›rada öldürülmüfl (?!).” Bu sözlerin,
bu gibi suikastlarda bir formül gibi kullan›ld›¤›n› anlamamak için,
çok safdil olmak lâz›md›r.
Yahya Kaptan’› ortadan kald›rmak için, birlikte çal›flt›klar› ve karar
verdikleri hükûmetin, gizlice, birdenbire bir oldu-bittiye getirivermifl
oldu¤u yolundaki sözler de dikkate de¤er. ‹stanbul’da, jandarmadan,
‹stanbul Muhaf›z Alay›’ndan subay ve asker görevlendiriliyor... ‹stan-
bul’da duruma hâkim olduklar›n› iddia eden teflkilât baflkanlar›m›z
bunu ö¤renemiyorlar.
Kara Vas›f Bey’in bu telgraf›na verdi¤imiz cevapta flu hususu sorduk:
fiifre
Ankara, 22.1.1920
‹stanbul’da Çanakkale Müstahkem Mevki
Komutan› fievket Bey’e,
Yahya Kaptan’›n öldürülmesi olay›n› ciddî olarak
takip eden ve özellikle ‹stanbul’da hesab›n› isteyen
pek çok kimse vard›r. Gerçe¤in anlafl›labilmesi için,
yayg›n söylenti derecesine vard›¤› bildirilen kötülük-
lerin nelerden ibaret oldu¤unun bildirilmesi rica
olunur.
Heyet-i Temsiliye ad›na
Mustafa Kemal
Efendiler, bu aç›klama iste¤imize gelen cevab› da, sabr›n›za
s›¤›narak oldu¤u gibi, bilginize sunaca¤›m:
Befliktafl, 24.1.1920
Ankara’da 20’nci Kolordu Komutanl›¤›’na
Mustafa Kemal Pafla Hazretleri’ne Özel:
‹lgi: 20.1.1920
1- Yahya Kaptan’›n teslim olduktan sonra öldürül-
dü¤ünü iflittik. Soruflturma yap›yoruz. Sonucu arz
edece¤iz.
2- Öldürülmesinin sebebi, hiç kimseyi dinlememesi,
Kuvâ-yi Milliye ad›na aç›ktan a盤a zulüm ve efl-
k›yal›k yapmas›, eflkiyay› öteden beri gizlemesi veya
gösterilen yere gitmesi için verilen emirleri din-
lememesi üzerine hükûmetin, kendisine köylerden
ve çevreden müracaat edenlerin ›srar›na
dayanamayarak, kendili¤inden ve hatta heyetimizin
haberi olmadan teflebbüse geçmesidir, efendim
(Vas›f).
Çanakkale Müstahkem Mevki Komutan›
Albay fievket
Sayg›de¤er Efendiler, telgraf›n ikinci maddesindeki, Yahya Kap-
tan’n›n hiç kimseyi dinlememesinin, öldürülmesine sebep olarak
gösterilmesi asla do¤ru olamaz. Merhum flehit, beni dinliyordu, ben-
den emir al›yordu. Verdi¤im emre göre hareket ediyordu. Baflka bir
makama veya flah›slara ba¤l› oldu¤unu, onlardan emir almas› gerek-
ti¤ini kendisine emretmemifltim. Bu sebeple, ‹stanbul’dan her önüne
gelenden, Dahiliye Nâz›r›’ndan, Jandarma Komutan› hain Kemal
Pafla’dan verilen emirleri dinlememesi zaten bizim istedi¤imiz fleydi.
Kuvây› Milliye ad›na eflk›yal›k ve zulüm yapan›n da kendisi olmay›p,
Küçük Aslan çetesi gibi, haince bir maksatla kurulduklar›, belgelere
dayan›larak anlafl›lm›fl bulunan çeteler idi. Yahya’n›n bunlar›n efl-
k›yal›klar›n› önlemeye çal›flt›¤› da, sözlerine güvenilmesi gereken
kimselerin soruflturmalar›yla kesinleflmifl bir durumdur.
Gebze Müdafaa-i Hukuk Heyeti Baflkan› ile Gebze Kaymakam› Fevzi
Bey’in ortak imzalar›yla, bu üzücü olay›n meydana geliflinden önce,
makine bafl›nda yap›lm›fl bir müracaat› da belirtmeden geçemeyece-
¤im:
Gebze Kuvâ-yi Milliye Komutan› Yahya Bey hakk›nda
baz› kimselerin yapt›klar› iftiralar üzerine, en sonun-
da sal› gecesi ‹stanbul’dan komutanlar ve yüksek
rütbeli subaylar komutas›nda gelen iki bin kiflilik
kadar bir kuvvetle, kendisinin Tavflanc›l’da kuflat›l-
d›¤› ve kuflatman›n hâlâ devam etmekte oldu¤u flim-
di halktan ald›¤›m bilgilerden anlafl›lm›flt›r. Böyle
vatan› için çal›flan bir kimseye karfl› yap›lan bu ifl-
lemin pek haks›z oldu¤u yüksek komutanl›¤›n›zca
bilinmektedir. Yahya Bey’in kurtar›lmas› için ne gibi
bir muamele yap›laca¤›n›n emir buyurulmas›n›
makine bafl›nda bekliyoruz.
Kaymakam Müdafaa-i Hukuk Heyeti Baflkan›
Fevzi
Hac› Ali
Efendiler, o tarihlerde, ‹zmit bölgesinde Kuvâ-yi Milliye teflkilât› ile
u¤raflan Milletvekili S›rr› Bey’in de bu konuda verdi¤i bilgileri oldu¤u
gibi sunmama müsaadenizi rica ederim:
‹zmit, 11.1.1920
20’nci Kolordu Komutanl›¤›’na
1- Mustafa Kemal Pafla Hazretleri’ne özel: Haberlefl-
mesi dört gün önce yap›lm›fl olan Yahya Kaptan
konusu, nihayet, haber alm›fl olaca¤›n›z üzere, ken-
disinin flehit edilmesiyle sonuçland›.
2- Yahya Kaptan’›n, ‹stanbul giriflinde teflkilâtlanm›fl
bir durumda bulunmas›, herhalde Kuvâ-yi Milliye’ye
karfl› cephe alm›fl bulunan kimseleri y›ld›rd›¤›ndan,
kendisinin ortadan kald›r›lmas›n›n planland›¤›na
flüphe yoktur.
3- Yahya Kaptan’›n bu maksatla öldürülmüfl olmas›,
olay› s›n›rl› kalma niteli¤inden ç›karmakta ve Heyet-
i Temsiliye’ce üzerinde düflünülmesini gerekli k›l-
maktad›r.
4- ‹zmit sanca¤›, eflk›ya yüzünden tedirgin iken,
yerinden k›m›ldamayan ve komutas› alt›ndaki hiçbir
birli¤e emir vermeyen, yan›ndaki hapishaneden on
befl-yirmi kiflinin birden kaçmas›n› basit günlük olay-
lardan sayan Alay Komutan› Hikmet Bey, Yahya’n›n
öldürülmesini önemli bir mesele saym›flt›r. Yan›na
ald›¤› jandarma kuvvetleri ile bizzat yola ç›km›fl ve
sonunda Kuvâ-yi Milliye’ye a¤›r bir darbe vurmak
suretiyle maksad›na eriflmifl bulunuyor. Devam› var
(Milletvekili S›rr›) .
1’inci Tümen Komutan› Vekili
Fevzi
▲
