871
Yahya Kaptan
(...) Efendiler, bizim özellikle ‹stanbul’a yak›n olan ‹zmit bölgesinde
uygulamay› düflündü¤ümüz tedbir, orada silâhl› millî müfrezeler kur-
mak ve o bölgede, kendilerine güvenilir komutan ve subaylar›m›z›n,
bu millî müfrezelere yapacaklar› yard›m ve desteklerle, hain
çetelerin pefline düflerek kötülüklerine ve varl›klar›na son vermekti.
Yahya Kaptan Konusu
‹flte bu maksatla oluflturabildi¤imiz millî müfrezelerin en önemlisi ve
kuvvetlisi, Yahya Kaptan diye tan›nm›fl olan fedakâr bir vatanseverin
müfrezesi idi.
Merhum Yahya ile ilk iliflkimiz flöyle oldu:
Bir gün telgrafç›lar, Sivas Telgraf Merkezi’ne flu bilgiyi veriyorlard›:
“Çok acele bir telgraf› durdurdular, yani ‹stanbul’da durdurulmufl-
tur.” Telgraf metni afla¤› yukar› flöyledir:
Sivas’ta Mustafa Kemal Pafla Hazretleri’ne
Dün ‹zmit’ten tavsiye edilen Yahya benim. Yar›n ak-
flam Kuflçal› telgrafhanesinde emrinizi bekliyorum.
Kuflçal›, Üsküdar ile Gebze aras›nda bir köydür. Gerçekten de Yahya
Kaptan, bana ‹zmit’te teflkilât›m›z taraf›ndan tavsiye edilmiflti.
4 Ekim 1919 tarihinde Kuflçal› merkezinden flu telgraf› ald›m:
Sivas’ta Mustafa Kemal Pafla Hazretleri’ne
Önemli ve çok ivedi
Bendeniz, size iki gün önce ‹zmit’ten tavsiye edilen
Yahya’y›m. Emriniz üzere, telgraf bafl›nda emir-
lerinizi almaya geldim. En geç yar›n akflama kadar
Kuflçal› telgrafhanesindeyim.
Yahya
Anlafl›ld›¤›na göre, Yahya Kaptan, ‹stanbul’dan telgraf›n›n çekil-
medi¤ini anlay›nca, kendisi daha Kuflçal›’ya gelmeden, bu telgraf›
Kuflçal› merkezine göndererek çektirmifl. Ben de flu emri verdim.
(Belge: 200)
4.10.1919
‹zmit Merkezi Vas›tas›yla Kuflçal› Telgraf-
hanesi’nde Yahya Efendi’ye
Bulundu¤unuz bölgede güçlü bir teflkilât kurunuz.
Adapazar› Kaymakam› Tahir Bey vas›tas›yla, bizimle
ba¤lant› sa¤lay›n›z. fiimdilik haz›r bulununuz.
Anadolu ve Rumeli
Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Reisi
Mustafa Kemal
Efendiler, Yahya Kaptan, ald›¤› bu emir üzerine, teflkilât kurdu ve ay-
larca ‹stanbul ile iliflkisi bulunan çevrelerde hain çetelerin faaliyet-
lerine engel oldu.
Sonunda, ‹stanbul Hükûmeti taraf›ndan öldürtüldü. Gerçi, Yahya
Kaptan’›n faaliyeti ve fecî bir flekilde flehit edilmesi, bundan sonraki
aylar› ilgilendirir bir olay ise de, burada, olaydan söz edilmiflken,
konuya bir daha dönmemek için flimdi aç›klanmas› yerinde olur
san›r›m.
24 Kas›m 1919 tarihinde Kartal Merkezi’nden flu telgraf› ald›m:
Köy içinde suçsuz adam öldürme, nahiye müdürünü
herkesin önünde dövme ve köylerdeki ya¤ma olay-
lar›ndan dolay› Yahya Kaptan’› hükûmete teslim
mecburiyeti do¤mufltur. Dahiliye Nezareti bu konuyu
titizlikle takip ediyor. Hükûmetin güç durumda kal-
mamas›, Yahya Kaptan’›n teslimini gerektiriyor.
Zat›devletlerinin emirlerini makine bafl›nda bek-
liyorum, efendim. (Belge: 201)
‹mza:
Kartal Anadolu ve Rumeli
Müdafaa-i Hukuk Heyet-i
Temsiliye Baflkan› Binbafl›
Ahmet Necati
Askerlerin ve devlet memurlar›n›n, aç›ktan a盤a bizim millî teflkilât
flubelerimizin baflkanl›klar›n› almalar› usulden de¤ildi. Bir de bizim
teflkilât tüzü¤ümüzü bilmesi gereken flube baflkanlar›n›n, Heyet-i
Temsiliye’nin yaln›z bir tek heyet oldu¤unu, her yerde birer Heyet-i
Temsiliye bulunamayaca¤›n› bilmesi gerekirdi. Bu telgraf üzerine, ‹z-
mit’teki Tümen Komutan›’na flu telgraf› yazd›m.
fiifre
Sivas, 25.11.1919
‹vedi
‹zmit’te 1’inci Tümen Komutan› Rüfltü Beyefendi’ye
Kartal Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Baflkan› unvan› ile
Ahmet Necati Bey taraf›ndan gönderilen bir telgraf-
ta: Öldürme, bucak müdürünü dövme ve köylerdeki
ya¤ma olay›ndan dolay› Yahya Kaptan’›n hükûmete
teslimi mecburiyetinin do¤du¤u ve Dahiliye
Nâz›r›’n›n da bu konuyu titizlikle takip etti¤i bildiril-
mektedir.
Bafl›ndan beri Millî Mücadele’de büyük yararl›klar
göstermifl olan bu zat›n, memleketimizin bu buna-
l›ml› günlerinde hükûmete teslimi asla uygun görül-
memekte oldu¤undan, iflin, hükûmetin otoritesini de
dikkate almak suretiyle, Yahya Kaptan’›n flu aral›k
kanunî kovuflturmadan kurtar›lmas› fleklinde çözü-
me ba¤lanmas›, Kartal’da Necati Bey’e gereken di-
rektifin verilmesi ve sonucun bildirilmesi önemle ri-
ca olunur.
Heyet-i Temsiliye ad›na
Mustafa Kemal
26 Kas›m 1919 tarihinde Hereke merkezinde de flu telgraf› ald›m:
Millet ad›na istirham ediyorum; bugünlerde Binbafl›
Necati Bey’in yolsuzluklar›, Kuvâ-yi Milliye’yi
lekelemektedir. Hemen soruflturma aç›lmas›na emir
buyurulmas›n› rica ederim.
Gebze ‹lçesi Milis Komutan›
Yahya
‹zmit’teki Tümen Komutan›’ndan ald›¤›m cevap aynen fludur:
‹zmit, 29.11.1919
Sivas’ta 3’üncü Kolordu Komutanl›¤›’na
‹lgi: 25.11.1919
Heyet-i Temsiliye Baflkanl›¤›’na: fiimdiye kadar yap-
t›¤›m soruflturmaya göre Yahya Kaptan’›n adam öl-
dürme, bucak müdürünü dövme gibi suçlar ifl-
lemedi¤i, yaln›z Binbafl› Necati denilen zat›n kendi
flahsî ç›karlar›n› yürütebilmek için Yahya Kaptan’›n
vücudunu ortadan kald›rma gayesini güttü¤ü ve bu
konuda zat›âlinize telgrafla müracaatta bulunduklar›
zaman Yahya’y› da aldatarak yanlar›na getirip öldür-
Yahya Kaptan
▲
YAHYA KAPTAN
ATATÜRK’ÜN
ANLATIMIYLA
NUTUK’TA
