Kumandan› ‹smet Pafla, Eskiflehir’deki
3.Tümen’i güneye, Çekinler istasyonu-
na gönderdi. 15.Tümen ile 14.Süvari
Tümeni’ni Albay Fahrettin Bey (Altay)
kumandas›na vererek, Kütahya’ya do¤-
ru ilerleyen Yunan birliklerine karfl› gö-
revlendirdi. 13 Temmuz’da Afyon’u
alan Yunan Ordusu, Afyon-Dumlu hat-
t›ndan kuzeye döndü. Bursa’dan ilerle-
yen Yunan kuvvetleri de, 14 Tem-
muz’da Tavflanl›’ya ve Bozüyük’e ulafl-
t›. Bunlara karfl› ‹nönü’de dört Türk tü-
meni bulunuyordu. 16 Temmuz’da Ge-
diz ve Afyon’dan ilerleyen Yunan bir-
likleri, Kütahya mevzilerine çekilmifl
olan Türk birlikleriyle karfl›laflt›. Önce-
leri Türk birliklerinin üstünlü¤üyle ge-
çen çarp›flmada, sol kanattaki Türk sa-
vunmas› k›r›l›nca ‹smet Pafla, geri çekil-
me emri verdi. 19 Temmuz’a kadar de-
vam eden geri çekilme sonras› Türk Or-
dusu 20 Temmuz’da, Eskiflehir’in do¤u-
su ile Seyitgazi aras›ndaki hatt› tutarak
savunmaya geçti. Türk birliklerinin geri
çekilifli s›ras›nda meydana gelen çarp›fl-
malar, savafl›n en çetin aflamalar›ndan
birini oluflturdu. Bu çarp›flmalarda 4.Tü-
men Kumandan› Albay Nâz›m Bey fle-
hit düfltü. 16 Temmuz’da Bozüyük üze-
rinden sald›r›ya geçen Yunan kuvvetle-
rini, 4.Grup karfl›lad›. Akflama kadar de-
vam eden çarp›flmalar›n sonunda, Ke-
malettin Sami Bey geri çekilme emrini
verdi. 17 Temmuz’da Kütahya’y› ele
geçiren Yunan kuvvetleri, Seyitgazi
önüne geldiler. 19 Temmuz’da Eskifle-
hir ve Seyitgazi, Yunanl›lara b›rak›ld›.
20 Temmuz günü ‹smet Pafla, Eskifle-
hir’i geri almak amac›yla taarruz emri
verdi. Baz› yerlerde Yunan mevzilerine
giren Türk kuvvetleri, karfl› sald›r›ya ge-
çen Yunanl›lar karfl›s›nda geri çekilmek
zorunda kald›. Bat› Cephesi Kumandan›
‹smet Pafla, Türk Ordusunu Alpu-Çifte-
ler hatt›na çekilmesini emretti. Çekilen
birlikler 22 Temmuz sabah› bu hatta
vard›lar. 18 Temmuz’da Karacahisar’a
nakledilmifl olan Bat› Cephesi Karargâ-
h›na gelen Mustafa Kemal, ordunun Sa-
karya’n›n do¤usuna çekilmesi için cep-
he kumandan›na gerekli talimat› verdi.
Amac›, Yunan Ordusu ile arada uzun bir
mesafe oluflturup, yeniden toparlanmak
için zaman kazanmakt›. Mustafa Kemal,
bu karar›n› Söylev’de flöyle anlat›r: “Va-
ziyeti yak›ndan inceledikten sonra, ‹s-
met Pafla’ya genel olarak flu direktifi
verdim: Orduyu, Eskiflehir kuzey ve gü-
neyinde toplad›ktan sonra, düflman or-
dusuyla araya büyük bir mesafe koymak
lâz›md›r. Öyle ki, ordunun tanzimi, dü-
zenlenmesi ve kuvvetlendirilmesi müm-
kün olabilsin. Bunun için Sakarya’n›n
do¤usuna kadar çekilmek uygundur.
Düflman, duraklamadan bizi takip eder-
se, harekât üslerinden uzaklaflacak ve
yeni ulaflt›rma sistemi oluflturmaya mec-
bur olacakt›r. Dolay›s›yla, önceden bek-
lemedi¤i birçok zorluklarla karfl›lafla-
cakt›r. Buna karfl›l›k bizim ordumuz,
toplu bulunacak, daha elveriflli koflullara
sahip olacakt›r. Bu flekilde hareket edifli-
mizin en büyük sak›ncas›, Eskiflehir gibi
önemli mevkilerimizi ve büyük araziyi
düflmana terketmekten dolay› do¤abile-
cek manevî sars›nt›d›r. Fakat az zaman-
da elde edebilece¤imiz baflar›l› sonuç-
larla bu sak›ncalar kendili¤inden orta-
dan kalkacakt›r. Di¤er baflka sak›ncalara
ise karfl› koyabiliriz.” Türk ordusunun
Sakarya’n›n do¤usuna çekilmesi 25
Temmuz’a kadar sürdü. Türk Ordusu-
nun, geri çekilmesi üzerine Yunanl›lar
elde etmek istedikleri kesin sonuca ula-
flamad›lar. Bu savafllar sonunda Eskifle-
hir, Kütahya, Afyon gibi stratejik önem
tafl›yan merkezler elden ç›kt›. Savafl gü-
cü azald›, yurtta büyük bir moral k›r›kl›-
¤› olufltu. TBMM’de çok fliddetli tart›fl-
malar meydana geldi. Baz› milletvekil-
leri, kumandanlar› ve Mustafa Kemal’i
sorumlu göstermeye çal›flt›lar. Savafltan
anlamayan baz› kimseler, ordunun geri
çekilmesini büyük bir yenilgi olarak de-
¤erlendirip “Ordu nereye gidiyor, millet
nereye götürülüyor?” gibi yorumda bu-
lundular. Millî Mücadele’ye zarar vere-
bilecek bu heyecan› yat›flt›rmak için
Millî Müdafaa Vekili ve ‹cra Vekilleri
Heyeti Baflkan› Fevzi Pafla (Çakmak),
umut ve inanc› yeniden güçlendirmek
için yay›mlad›¤› bir bildiride flöyle di-
yordu: “Düflman›n ilerlemesi ihtimaline
karfl› halk›n kesinlikle endifle etmesine
yer yoktur. Düflman›n Anadolu içlerine
do¤ru uzanmak isteyen kollar›, mezarla-
r›na yaklafl›yor. Bu yeni sefer, düflman›n
ölüm yolculu¤udur. Tanr›n›n yard›m›,
yak›n olaylar bu sonucu gösterecektir.”
TBMM’den seçilen 15 kiflilik bir heyet,
ordunun durumunu yak›ndan görmeleri
için cepheye gönderildi ve dönüflte or-
dunun mükemmel durumda oldu¤u ko-
nusunda milletvekillerini bilgilendirdi.
Kütükbafl›, Mehmet Tevfik
1880 Erzincan
23 Nisan 1942 ‹stanbul
Birinci TBMM Erzincan milletvekili.
Ortaö¤renimini Erzincan ve Refahi-
ye’de tamamlad›ktan sonra medrese ö¤-
renimi gördü. Devletin çeflitli kademele-
rinde görev ald›. Bucak müdürlü¤ü ve
kaymakam vekilli¤i yapt›. Birinci
TBMM’ye Erzincan milletvekili seçile-
rek 28 Nisan 1920’de Meclis’e kat›ld›.
Koçgiri Ayaklanmas›’n›n bast›r›lmas›n-
da toplad›¤› gönüllülerle birlikte etkin
rol ald›. Milletvekilli¤inden sonra
1926’da fiiran kaymakaml›¤›na atand›.
De¤iflik yerlerde kaymakaml›k yapt›.
1934’te emekliye ayr›ld› ve daha sonra
Millî Reasürans T.A.fi’de yönetim ku-
rulu üyeli¤ine getirildi. Kurtulufl Sava-
fl›’ndaki katk›lar›ndan dolay› TBMM ta-
raf›ndan ‹stiklâl Madalyas›yla ödüllen-
dirildi.
Kütükçüo¤lu, Ali
1874 Ankara
8 Ocak 1933 Ankara
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Ankara Be-
lediye Baflkanl›¤› yapan devlet adam›,
‹kinci TBMM Ankara milletvekili. ‹lk
ve ortaö¤renimini Ankara’da tamam-
lad›ktan sonra ticaretle u¤raflt›. Anka-
ra ‹stinaf ve Ticaret Mahkemeleri üye-
li¤ine seçildi. Millî Mücadele y›llar›n-
da Ankara Belediye Baflkanl›¤› yapt›
ve ilk Heyet-i Temsiliye seçimini ger-
çeklefltirdi. Ankara fiehremaneti ku-
rulduktan sonra belediye meclisi üye-
li¤ine getirildi. ‹kinci TBMM’ye An-
kara milletvekili seçilerek 12 Kas›m
1925’te Meclis’e kat›ld› ve ölümüne
dek Ankara milletvekili olarak parla-
mentodaki yerini korudu.
550
Kütükbafl›, Mehmet Tevfik
Mehmet Tevfik Kütükbafl›
Ali Kütükçüo¤lu
Kurtulufl Savafl› Destan›ndan, Ölene A¤›t. Tablo: Nedret Sekban (1982).
