559
Lord Curzon
‹stanbul’dan Adapazar›’na telgraf ve oradan da Geyve’ye askerî makam-
lar›n kontrolü alt›nda bulunan telefon hatt› vard›. Tevfik Pafla’n›n benim-
le kapal› olarak görüflmek istemesi üzerine, ‹stanbul teli Ankara’ya ba¤-
land›.
Tevfik Pafla’dan aç›k olarak flu telgraf› ald›m:
‹stanbul, 27.1.1921
Türkiye Büyük Millet Meclisi Baflkan›
Mustafa Kemal Pafla Hazretleri’ne
25 Ocak tarihinde Paris’te toplanan konferans taraf›ndan
al›nan kararlar gere¤ince, Do¤u meselesinin çözümünü
görüflmek üzere 21 fiubat’ta Londra’da ‹tilâf Devletleri de-
legeleriyle Osmanl› ve Yunan Hükûmetleri delegelerinden
oluflan bir konferans toplant›ya ça¤›r›lacakt›r. Yürürlükte-
ki antlaflmada, daha sonraki olaylar dolay›s›yla zarurî de-
¤ifliklikler yap›lacakt›r. Osmanl› Hükûmeti’ne gönderile-
cek davet için, Mustafa Kemal Pafla’n›n veya Ankara’ca
kendilerine gerekli yetki verilmifl olan delegelerin, Os-
manl› delegeler heyeti aras›nda bulunmas› flart koflul-
mufltur. Bu kararlar ‹tilâf Devletleri’nin ‹stanbul temsilci-
leri taraf›ndan bildirildi. Görevlendirece¤iniz delegelerin,
buradan seçece¤imiz kimselerle birleflerek yola ç›kmalar›
için karar ve cevab›n›z› bekliyorum. Nazik bir zamanda
bulunmam›z dolay›s›yla, bu gibi önemli baz› durumlar›n
bildirilmesi için hatt›n aç›k bulundurulmas›n› rica ederim.
Makine bafl›nda hemen cevap vermek mümkünse, telgraf
bafl›nda beklemekteyim, bir de flifre var efendim.
Tevfik
fiifrenin çözülüfl flekli de fluydu:
‹stanbul, 27.1.1921
Saat: 20.00
Mustafa Kemal Pafla Hazretleri’ne
Londra Konferans›’nda güçlü konuflabilmek için Yunanl›-
lar›n bir kolorduyu ‹zmir’e göndermekte, Trakya’daki kuv-
vetlerini de Anadolu’ya kayd›rmakta oldu¤u ve on güne
kadar bir taarruz hareketine bafllayacaklar›, inan›l›r kay-
naklardan haber al›nm›flt›r.
Tevfik
Tevfik Pafla’ya Verdi¤im Resmî ve Özel Cevaplar
Efendiler, Tevfik Pafla’ya cevap olarak çekti¤im telgraf fluydu:
Tel
Ankara 28.01.1921
‹stanbul’da Tevfik Pafla Hazretleri’ne
‹lgi: 27.1.1921.
Millî iradeye dayanarak Türkiye’nin mukadderat›n› elinde
tutan meflru ve müstakil tek hâkim kuvvet, Ankara’da sü-
rekli olarak toplanan Türkiye Büyük Millet Meclisi’dir. Tür-
kiye ile ilgili bütün meselelerin çözümünde ve her türlü
d›fl iliflkilerde baflvurulacak tek yer, yaln›z bu Meclis’in hü-
kûmetidir. ‹stanbul’daki herhangi bir heyetin, hiçbir ba-
k›mdan meflru ve hukukî bir durumu yoktur. Bundan dola-
y›, böyle bir heyetin kendine hükûmet ad›n› vermifl olma-
s›, milletin hâkimiyet haklar›na aç›kça ayk›r›d›r ve bu ad
alt›nda memleket ve milletin hayat› ile ilgili konularda, d›-
flar›ya karfl› kendini muhatap göstermesi uygun görüle-
mez. Heyetinize düflen vatan ve vicdan görevi, derhal ger-
çe¤e ve duruma uyarak, millet ve memleket ad›na meflru
ve muhatap hükûmetin Ankara’da oldu¤unu kabul ve ilân
etmektir. Millet ve memleketimiz ad›na meflru yetkiye sa-
hip hükûmetin Ankara’da oldu¤unun ‹tilâf Devletleri’nce
anlafl›lm›fl oldu¤u flüphesiz bulundu¤u halde, ad› geçen
devletlerin bu görüfllerini aç›kça belirtmekte gecikmeleri,
‹stanbul’da arac› bir heyetin varl›¤›n›n kendileri için ya-
rarl› olabilece¤ini sanmaktan ileri gelmektedir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti, bar›fl ve güvenli¤i
büyük bir ciddiyet ve samimiyetle arzu etti¤ini ve yaln›z
millî haklar›n›n tan›nmas›n› istemekten ibaret olunan
flartlar›n› defalarca ilân etmifl; bu haklar›n onaylanmas›
hâlinde, teklif edilecek görüflmeleri kabule haz›r oldu¤u-
nu bildirmifltir. ‹tilâf Devletleri Londra’da toplayacaklar›
konferansta, Do¤u meselesini hak ve adalet ölçüleri çer-
çevesinde çözmeye karar vermifllerse, davetlerini Türkiye
Büyük Millet Meclisi Hükûmeti’ne do¤rudan do¤ruya yap-
mal›d›rlar. Yukar›daki flartlara uygun olarak yap›lacak da-
vetin, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti taraf›ndan iyi
karfl›lanaca¤›n› tekrar bildiririz. Saat 00.30.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Baflkan›
Mustafa Kemal
Bunun arkas›ndan da kendi ad›ma ve özel olarak flu telgraf› çektim:
Tel
Ankara, 28.1.1921
‹stanbul’da Tevfik Pafla Hazretleri’ne
Yüksek flahsiyetleri gibi, bütün bir ömrü, bu millet ve
memlekete aral›ks›z de¤erli hizmetlerde bulunmufl sayg›-
de¤er bir devlet adam›na, bütün geçmiflteki hizmetlerini-
zi tamamlay›p taçland›racak müstesna ve tarihî bir f›rsa-
t›n ç›kt›¤›na inan›yoruz. Biz tam bir birlik içinde hareket
etmek istiyoruz. Dolayl› olarak davet edildi¤imiz konfe-
ransta memleketi ayr› ayr› temsil edecek iki heyetin ne
büyük sak›ncalara yol açt›¤›n› tamam›yla takdir buyurdu-
¤unuza eminiz.
Milletin, s›rf hâkimiyet haklar›n› korumak için harcad›¤›
emekler, ak›tt›¤› hesaps›z kanlar, içten ve d›fltan birçok
güçlüklere karfl› gösterdi¤i dayanma ve direnme, bugün
karfl›s›nda bulundu¤umuz elveriflli yeni durumu yaratt›.
Bir yandan da dünya olaylar›, bu dayanma ve direnmenin
as›l hedefi olan tam istiklâlimizi hakl› gösterecek yolda
geliflmekte devam ediyor. Bizi esirli¤e ve y›k›lmaya mah-
kûm etmek istemifl olan hükûmetler karfl›s›nda, millî hak-
lar›m›z› savunurken maddî ve manevî bütün memleket
kuvvetlerinin birlikte hareket etmesi flartt›r. Bunun için,
Zat›flahane’nin, memlekette millî iradenin kendini göster-
di¤i tek yer olan Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni tan›d›¤›n›
art›k resmen ilân etmesi gerekmifltir. Böylece, ‹stanbul’un
memlekete birbiri ard›nca zararlar verdi¤i ac› tecrübeler-
le sabit olan ve ancak yabanc›lar lehine devam ettirilen
gayritabiî durumuna bir son vermek mümkün olur. ‹tilâf
Devletleri temsilcileri taraf›ndan yap›lan tebligat gösteri-
yor ki, ‹stanbul’dan gidecek olan bir delegeler heyetinin
Londra Konferans›’na kat›labilmesi, ancak onun Ankara
Hükûmeti taraf›ndan tam yetki ile görevlendirilmifl dele-
geleri de içinde bulundurmas› flart›na ba¤l›d›r. Böylece,
‹tilâf Devletleri, Türkiye ad›na bar›fl görüflmelerine kat›la-
cak delegelerin ancak Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükû-
meti taraf›ndan gönderilebilece¤ini yeteri kadar aç›kl›kla
itiraf etmifl oluyorlar. Fiilî ve hukukî olarak memlekette
tek meflru hükûmet olan Türkiye Büyük Millet Meclisi Hü-
kûmeti’nin ortaya koydu¤u ve ilân etti¤i esaslar› kabul ve
bu esaslar›n düflmanlar›m›z taraf›ndan da onaylanmas›n›
kolaylaflt›rmak için, bize kat›lmak suretiyle durumunuzu
düzeltmenizi ve tespit buyurman›z›, tarih ve millet karfl›-
s›nda yüklenmifl oldu¤umuz görev ve yetkiye dayanarak
teklif ederiz. Bu suretle mücadelemizi mutlu bir sonuca
erifltirme hususu çabuklaflt›r›lm›fl olur. Birlikte hareket ve
millî gayeyi olanca gücümüzle savunmak düflüncesiyle
yap›lan bu samimî tekliflerimiz, kabul görmedi¤i ve yeri-
ne getirilmedi¤i takdirde, saltanat ve hilâfet makam›nda
oturan Zat›flahanenin durumunun sars›lmas› tehlikesin-
den hakl› olarak korkulur. Biz, millî iradenin vermifl oldu-
¤u fiilî ve hukukî bütün yetkilere sahip bir hükûmet ola-
rak, flimdiden belirtir ve bildiririz ki, bundan do¤acak so-
▲
LONDRA KONFERANSI
ATATÜRK’ÜN
ANLATIMIYLA
NUTUK’TA
