ada. Ege Denizi’nin kuzeyinde yer al›r.
Yüzölçümü 476 km2’dir. Atina ege-
menli¤i döneminde köle pazar› olarak
kullan›ld›. Roma ve Bizans dönemin-
den sonra Orta Ça¤’da Ceneviz ve Ve-
nedik egemenli¤inde kald›. 1456’da ada
halk›n›n iste¤i üzerine Osmanl› ege-
menli¤ine geçti. 1467-1478 aras› Vene-
dikliler taraf›ndan ele geçirildiyse de
yap›lan savafllar sonucu Osmanl› Dev-
leti adaya sahip oldu. 1912 Balkan Sa-
vafl›’nda Yunanl›lar taraf›ndan iflgal
edildi ve 1914’te yap›lan antlaflmayla
Yunanistan’a b›rak›ld›. Adan›n güne-
yindeki Mondros Liman›’nda bir savafl
gemisi içinde 30 Ekim 1918’de Osman-
l› Devleti ile ‹tilâf Devletleri aras›nda
ateflkes antlaflmas› imzaland› ve
1920’de resmen Yunanistan’a b›rak›ld›.
Lloyd George, David
17 Ocak 1863 Manchester
26 Mart 1945 Caernarvonshire/Galler
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda Yunanl›lar›n
‹zmir’i iflgalini destekleyen ‹ngiliz siya-
set adam›. Hukuk ö¤renimi gördü.
1890’da Liberal Parti’den milletvekili
seçildi. Galler milliyetçili¤inin önde ge-
len temsilcilerinden olup radikalizmi ve
dinde hoflgörüyü savundu. Boer Sava-
fl›’na karfl› ç›kt›. 1905’de Liberal Parti
iktidara gelince hükûmette ticaret baka-
n› olarak görev ald›. 1908’de maliye ba-
kan› oldu. 1914’ten bafllayarak Alman-
ya karfl›s›nda yer ald›. 1915’de savafl
malzemeleri bakanl›¤›na, 1916’da savafl
bakanl›¤›na getirildi ve ayn› y›l›n sonla-
r›na do¤ru baflbakan oldu. Befl kiflilik bir
savafl kabinesi kurdu. Savafl sonras›
Versailles Konferans›’na (1919) kat›ld›.
1921’de ‹rlanda ile yap›lan antlaflma so-
nucu ba¤›ms›z bir ‹rlanda Devleti’nin
kurulmas›n› kabul etmek zorunda kal›n-
ca, muhafazakârlardan tepki gördü. Tür-
kiye’deki Ulusal Kurtulufl Savafl› s›ra-
s›nda ‹zmir’e Yunan ç›kartmas›n› des-
teklemesi ve bu siyasetinin 1922’de ba-
flar›s›zl›kla sonuçlanmas› üzerine istifa
etti. Bafl›nda bulundu¤u Liberal Parti oy
kaybederek üçüncü parti durumuna düfl-
tü. Milletvekilli¤ini ölümüne dek sür-
dürdü. 1945’te “Kont” unvan›n› ald›.
Londra Konferans›
Kurtulufl Savafl› s›ras›nda TBMMHükû-
meti, Osmanl› Hükûmeti, ‹ngiltere,
Fransa, ‹talya ve Yunanistan aras›nda
Londra’da yap›lan konferans (21 fiubat-
12 Mart 1921). I.‹nönü Zaferi’nin kaza-
n›lmas› üzerine ‹tilâf Devletleri, Sevr
Antlaflmas›’nda baz› de¤ifliklikler yap-
mak amac›yla Londra’da bir konferans
toplanmas›n› kararlaflt›rd›lar. Konferan-
sa ‹tilâf Devletleri’nin yan› s›ra Yunanis-
tan ile ‹stanbul Hükûmeti de kat›lacakt›.
Gönderilen davette, ‹stanbul Hükûme-
ti’nin temsilcileri aras›nda, Mustafa Ke-
mal’in kendisi ya da yetkili k›laca¤› biri-
nin bulunmas›n› istediler. Bu davran›flla-
r› ile amaçlar›, ‹stanbul Hükûmeti ile
Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûme-
ti aras›nda yeni bir ikilik yaratmakt›.
Sadrazam Tevfik Pafla, ‹tilâf Devletle-
ri’nin ça¤r›s›n› ve kendi düflüncelerini
bildirdi¤inde Mustafa Kemal, Sadrazam
Tevfik Pafla’ya gönderdi¤i bir telgrafta
flöyle diyordu: “Millî egemenli¤e dayal›
olarak Türkiye’nin gelece¤ini elinde tu-
tan tek egemen güç, Ankara’da toplan-
m›fl olan Türkiye Büyük Millet Mecli-
si’dir. Türkiye ile ilgili bütün konular›n
halledilmesiyle görevli ve her türlü d›fl
sorunlarda söz sahibi, ancak, bu meclisin
hükûmetidir. ‹stanbul’da herhangi bir
heyetin böyle bir hukukî durumu yok-
tur.” Mustafa Kemal, di¤er yandan, do¤-
rudan davet edilmedi¤i takdirde, Türkiye
BüyükMillet Meclisi’nin konferansa ka-
t›lmayaca¤›n› ilgili devletlere bildirdi.
Bunun üzerine ‹tilâf Devletleri, ‹talya
arac›l›¤›yla TBMM Hükûmeti’ni de res-
men konferansa davet ettiler. 21 fiubat
1921 günü bafllayan konferans, 11
Mart’a kadar devam etti. Konferansa
TBMM Hükûmeti, ‹stanbul Hükûmeti,
‹ngiltere, Fransa, ‹talya ve Yunanistan
kat›ld›. Konferansta ‹stanbul Hükûme-
ti’ni Sadrazam Tevfik Pafla, TBMMHü-
kûmeti’ni D›fliflleri Bakan› Bekir Sami
Bey temsil etti. Tevfik Pafla, konuflma s›-
ras› kendine gelince, “Türk milletinin
gerçek temsilcisi, TBMM’nin temsilcisi-
dir.” diyerek sözü Bekir Sami Bey’e b›-
rakt›. Sadrazam Tevfik Pafla, bu konufl-
mas›yla ‹tilâf Devletleri’nin, ‹stanbul
Hükûmeti ile TBMM Hükûmeti’ni bir-
birine düflürme oyunlar›n› da bozmufl ol-
du. ‹tilâf Devletleri’nin Sevr Antlaflma-
s›’nda yapmay› düflündü¤ü de¤ifliklikler
flunlard›:
•
‹zmir, Türklere geri verilecek, fakat
kentte bir Yunan kuvveti bulunacak;
vali Hristiyan olacak ve Milletler Ce-
miyeti taraf›ndan atanacak; güvenli-
¤i, müttefik subaylar› yönetiminde
yerli bir jandarma birli¤i sa¤layacakt›.
•
Jandarma say›s› 30 binden 45 bine
ç›kar›lacak.
•
Bo¤azlar Komisyonunun baflkanl›¤›
Türkiye’ye b›rak›lacak.
•
Yabanc› postalar›n kald›r›lmas› dü-
flünülecek.
•
Sevr Antlaflmas›’n›n Kürdistan ve
Ermenistan ile ilgili maddeleri yeni-
den gözden geçirilecek.
•
‹tilâf Devletleri, Sevr Antlaflmas›’n›n
flimdiki de¤ifltirilmifl biçimiyle uygu-
lanaca¤›na söz verirse, Türkiye’nin
Milletler Cemiyeti’ne kabul edilme-
sini kolaylaflt›racak.
•
‹tilâf Devletleri, kapitülasyonlar›n
yerine geçecek adlî reform projesini
haz›rlamakla görevli komisyona Tür-
kiye’nin kat›lmas›n› kabul edecek.
‹tilâf Devletleri, bu önerilerle Türk tem-
silcilerini oyalamaya çal›fl›rken, di¤er
yandan da Yunan kuvvetlerini yeni bir
sald›r›ya geçirdiler. Yunan sald›r›s›n›n
bafllamas› üzerine konferans da¤›ld›.
Türkiye Büyük Millet Meclisi, bu konfe-
ranstan Türkler lehine bir karar ç›kmaya-
ca¤›n› bilmekle beraber, konferansa ka-
t›lmaktaki amac›, Türk milletinin hakl›
davas›n› dünya kamuoyuna duyurmak
ve ‹tilâf Devletleri’nin “Türkler bar›fl gi-
riflimlerine yanaflm›yorlar, savafl› uzat›-
yorlar” gibi bir propagandaya engel ol-
makt›. Bununla birlikte, konferans›n
olumlu yönleri oldu. ‹tilâf Devletleri,
TBMM’yi konferansa davet etmekle,
onu hukukî yönden tan›m›fl oluyordu.
Konferans sonunda ‹tilâf Devletleri ara-
s›nda ilk anlaflmazl›k ortaya ç›kmaya
bafllad›. Bu anlaflmazl›k Fransa’y›, Tür-
kiye ile Ankara Antlaflmas›’n› imzala-
maya götürdü. Konferans›n da¤›lmas›n-
dan sonra D›fliflleri Bakan› Bekir Sami
Bey, ‹ngiltere, Fransa ve ‹talya ile tutsak-
lar›n karfl›l›kl› iadeleri ve ticarî konularla
ilgili antlaflma imzalad›. Ancak, Türkiye
Büyük Millet Meclisi bu antlaflmalar›
tam ba¤›ms›zl›k ve eflitlik ilkelerine ay-
k›r› buldu¤undan onaylamad›. Bekir Sa-
mi Bey’in D›fliflleri Bakanl›¤›ndan istifa-
s› istendi ve yerine Yusuf Kemal Bey
(Tengirflenk) getirildi.
Lord Curzon
bk.
Curzon, George Nathaniel, Lord
558
Lloyd George, David
Lloyd George
TBMM Hükûmeti ad›na Londra Konferans›’na kat›lan Bekir Sami Kunduh (solda, oturan), Zekâi
Apayd›n (sa¤da, oturan), Hüsrev Gerede (solda, ayakta) ve Frans›z delegesiyle (ortada) birlikte.
