545
öngörülüyordu. 24 Ekim 1920’deki Ge-
diz Savafl›’nda, Yunanl›lar karfl›s›nda
u¤ran›lan yenilgi TBMM’de tart›flmala-
ra neden oldu. Mustafa Kemal Pafla,
TBMM’de yapt›¤› konuflmada; “Efen-
diler! Dalgal› ve düzensiz ve komutas›z
baz› savafllardan sonra bildi¤iniz üzere
Gediz’de yenildik” diyerek, düzenli or-
dunun kurulmas›n›n gere¤ini iflaret etti
ve Kuvâ-yi Milliye’nin tasfiye edilip dü-
zenli orduya geçilmesini gerekli k›lan
sebepleri s›ralad›. Buna göre: 1) Kuvâ-
yi Milliye’nin yap›s›ndan kaynaklanan
nedenler: Kuvâ-yi Milliye, düzenli bir-
liklerden oluflmad›¤›ndan, her zaman
emir ve komutaya uymuyorlard›. Bu du-
rum, mevcut düzenli birliklerde de di-
siplinin bozulmas›na neden oluyordu.
Ayr›ca baz› kanunsuz uygulamalar›
(zorla para, yiyecek, asker toplama gibi)
halk› rahats›z ediyordu. 2) Yunan ordu-
suna karfl› düzenli orduyla mücadele et-
menin gerekli oluflu: Yunan ordusu, za-
man›n her türlü modern araç ve gereçle-
rine sahip olup, askerlik sanat›n› gerek-
ti¤i flekilde uyguluyordu. Kesin bir zafe-
re ulaflabilmek için böyle bir kuvvete
karfl› milislerle de¤il, düzenli ordu bir-
likleriyle karfl› koymak gerekiyordu.
Mustafa Kemal Pafla, TBMM’de yapt›-
¤› konuflmalarda bu konu üzerinde dura-
rak; yaln›z millî ve gönüllü askerlerle,
Avrupa taraf›ndan çok iyi donat›lm›fl,
muntazam Yunan tümenlerine karfl› ko-
nulamayaca¤›n›, bunun için düzenli bir
Türk ordusuna gereksinme oldu¤unu ör-
neklerle sürekli dile getirmiflti.
3) TBMM’nin otoritesini kurmak ve hu-
kukî varl›¤›n› onay ve kan›tlamak için
orduya gereksinim duymas›: Devlet ve
onun yürütme gücü olan hükûmet, mil-
letin can ve mal güvenli¤ini sa¤lamakla
sorumlu oldu¤undan, böyle bir görev
ancak düzenli orduya ve güvenlik güçle-
rine sahip olmakla yerine getirilebilirdi.
Düzenli orduya geçifl çal›flmalar› s›ra-
s›nda ‹stanbul milletvekili Hamdullah
Suphi (Tanr›över), TBMM’de yapt›¤›
bir konuflmada: “Hakikaten bir orduya
sahip olduktan sonra, hükûmeti kurdum
demeye TBMM’nin hakk› olacakt›r” di-
yerek, hükûmet olmakla düzenli orduya
sahip olmak aras›ndaki önemi ifade etti.
Yap›lan haz›rl›klar sonunda Ekim
1920’den itibaren Kuvâ-yi Milliye’nin
tasfiyesine baflland›. 9 Kas›m 1920’de
Bat› Cephesi, Bat› ve Güney Cephesi ol-
mak üzere ikiye ayr›ld›. 10 Kas›m
1920’de Albay ‹smet (‹nönü) Bat› Cep-
hesi, 11 Kas›m 1920’de Albay Refet
(Bele) Güney Cephesi Komutanl›¤›na
atand›. Mustafa Kemal Pafla, her iki cep-
he komutan›na, düzenli ordu ve büyük
süvari gücü oluflturmak için kesin emir
verdi. Bunu izleyen günlerde düzenli or-
du birlikleri oluflturulmas› s›ras›nda Ku-
vâ-yi Milliye birlikleri düzenli ordu
bünyesine al›nmaya baflland›ysa da Çer-
kez Ethem’in bafl›nda bulundu¤u Kuvâ-
yi Seyyare’nin tasfiyesi pek kolay olma-
d›. Uzlaflma çabalar›na ra¤men bir türlü
ikna edilemeyen Çerkez Ethem, üzerine
gönderilen düzenli ordu birlikleri karfl›-
s›nda yenilgiye u¤ray›nca Yunan iflgal
bölgesine geçerek Yunanl›lara s›¤›nd›
ve bafl›nda bulundu¤u Kuvâ-yi Seyya-
re’nin bir bölümünün teslim olmas›yla
en son Kuvâ-yi Milliye örgütü de tama-
men ortadan kald›r›ld› (1921).
Kuvâ-yi Milliye (Millî Kuvvetler)
Kuvâ-yi Milliye’ye kat›lanlar›n kimlik listesi.
Millî Teflkilât Geniflliyor ve Güçleniyor
Efendiler, Ferit Pafla Hükûmeti’nin düflmesi, memlekette karars›zl›k
içinde bulunan baz› yerlerin duygular› ve maneviyatlar› üzerinde
olumlu etki yapt›. Her tarafta sivil ve askerî âmirler baflta olmak üze-
re, teflkilâta h›z verildi.
Ali Fuat Pafla, bat›daki illerin hemen hepsi ile ilgilendi. Eskiflehir, Bi-
lecik ve arkas›ndan Bursa bölgelerinde bizzat dolaflmak ve gereken
kimselerle haberleflmek suretiyle çal›fl›yordu.
Bal›kesir’de bulunan Albay Kâz›m Bey (Meclis Baflkan› Kâz›m Pafla), o
bölgenin millî teflkilât ve askerî haz›rl›klar›yla ilgileniyor ve u¤rafl›-
yordu.
Bursa’da bulunan Albay Bekir Sami Bey, 8 Ekim’de, Ferit Pafla’n›n
adam› olan valiyi ‹stanbul’a göndererek, Kongre’nin kararlar›n› uy-
gulatmaya bafllatm›fl ve bir merkez heyeti oluflturmufltu.
Milli teflkilât ile u¤rafl›ld›¤› kadar, milletvekili seçimi ile de büyük bir
ilgiyle u¤rafl›l›yordu.
Memleketteki bütün millî kurulufllar›n ayn› ad alt›nda, Heyet-i Temsi-
liye’ye ba¤l› olmas› ilkesi izleniyordu. Eskiflehir, Kütahya, Afyonkara-
hisar bölgelerinde teflkilât›n kuvvetlendirilmesi için, Ayd›n, Konya,
Bursa, Bal›kesir bölgelerinde ba¤lant› kolayl›¤› sa¤lay›c› tedbirler
al›n›yordu. Bat› Cepheleri üzerinde Harbiye Nezareti’ne bilgi verili-
yor, hükûmetçe ne gibi ifller ve tedbirler düflünüldü¤ü de sorularak
hükûmetin ilgisi çekilmeye çal›fl›l›yordu.
Efeler taraf›ndan idare edilen Ayd›n cephesindeki kuvvetlere bir ko-
mutan gönderme konusu düflünülmeye baflland›. ‹flgal alt›ndaki yer-
lerde gizli millî teflkilât kurulmas› için 14 Ekim’de Ali Fuat Pafla’ya ve
Afyonkarahisar’daki 23’üncü Tümen Komutan› Ömer Lütfü Bey’e ya-
z›ld›. Bununla birlikte, bu tarihlerde, daha baz› yerlerden amac›n iyi-
ce anlafl›lamad›¤› görülüyordu. Örnek olarak, Redd-i ‹lhak Cemiyetle-
ri’nin kendi adlar›na tebli¤ler yay›mlad›klar› oluyordu.10 Ekim 1919
tarihinde Redd-i ‹lhak Cemiyeti Baflkan›’n›n imzas› ile gönderilen bir
yaz›da, 20 Ekim’de büyük bir kongrenin toplanaca¤›, bu kongreye iki
temsilci gönderilmesi illerden isteniyor ve birtak›m tedbirler al›nma-
s› bildiriliyordu.
(………)
Bu da¤›n›kl›¤›n önüne geçmek için gereken tedbirler al›nd›. Özellikle,
Ali Fuat Pafla’ya, Bal›kesir’de Kâz›m Pafla’ya, Bursa’da Bekir Sami
Bey’e, Bursa Merkez Heyeti’ne gerekti¤i flekilde yaz›ld›. (Belge: 155)
‹stanbul’da gizli çal›flmaya karar verildi. Teflkilât›n geniflletilmesi için
Trakya’ya Cafer Tayyar Bey vas›tas›yla talimat verildi.
▲
KUVÂ-Y‹ M‹LL‹YE
ATATÜRK’ÜN
ANLATIMIYLA
NUTUK’TA
