GÜREfi
294
tarihî ‹ç Kartli bölgesinde yaflar) ve Ukraynal›lar nüfusun küçük
bir bölümünü oluflturur. Abhazya’n›n nüfusunun yüzde 45’i Gür-
cüler, yüzde 17’si Abhazlar ve kalan› Ruslarla Ermenilerden,
Acara’n›n nüfusunun önemli bölümüyse Müslüman Gürcüler-
den oluflur. Gürcistan nüfusunun yaklafl›k yüzde 23’ü baflkent
Tiflis’te yaflar. Di¤er önemli flehirler Kutaysi, Sohumi, Batum,
Rustavi, Poti ve Zugdidi’dir. Bir sanayi ve tar›m ülkesi olan Gür-
cistan’›n alçak kesimlerinde turunçgiller, üzüm, çay ve tütün ye-
tifltirilir. Ülkenin özellikle do¤u kesimlerindeki kurak arazide su-
lu tar›m yap›l›r, pamuk, bu¤day, çeltik ve arpa önemli yer tutar.
Tar›m›n yan› s›ra s›¤›r ve koyun besicili¤i, ar›c›l›k, ipekböcekçi-
li¤i de yap›l›r. Gürcistan yeralt› kaynaklar› aç›s›ndan da zengin
say›l›r. Manganez üretimi önemlidir. Ayr›ca demir cevheri, arse-
nik, mermer, molibden, tungsten, c›va ve alt›n rezervleri vard›r.
Gürcistan, flaraplar› ve madensular›yla da ünlüdür. Bafll›ca sa-
nayi merkezleri Tiflis, Kutaysi ve Batum’dur. Makine, elektrikli
gereçler, otomotiv, sunî gübre, g›da ve tekstil önemli sanayi kol-
lar›d›r. Rus Devrimi’nden (1917) sonra Gürcistan, Azerbaycan
ve Ermenistan aras›nda bir Transkafkasya Federasyonu kurul-
duysa da kal›c› olmad›. Gürcistan 26 May›s 1918’de ba¤›ms›zl›-
¤›n› ilân ederek Almanya’n›n korumas›na girdi. Rusya’n›n da
aralar›nda bulundu¤u 22 ülke taraf›ndan tan›nd›. Ancak 1921’de
K›z›l Ordu taraf›ndan iflgal edilen ülkede Sovyet yönetimi kurul-
du. Gürcistan, 1922’de Transkafkasya Sovyet Federe Sosyalist
Cumhuriyeti’ne kat›ld›; 1936’da SSCB’nin ba¤›ms›z bir cumhu-
riyeti hâline geldi. 1980’lerde Gürcistan’da reform talepleri ve
ayr›l›kç› e¤ilimler güç kazand›. Zviad Gamsahurdia’n›n devlet
baflkanl›¤›na seçilmesinden sonra, Ocak 1991’de yap›lan refe-
randumun ard›ndan, Nisan 1991’de ba¤›ms›zl›k ilân edildi. Bu
arada Abhazya ve Güney Osetya’da ba¤›ms›zl›k talepleri nede-
niyle çat›flmalar bafllad›. Ocak 1992’de Gamsahurdia iktidardan
uzaklaflt›r›ld›. Parlamento ifllevi gören Devlet Konseyi oluflturul-
du ve konseyin bafl›na SSCB’nin eski d›fliflleri bakanlar›ndan
Eduard fievardnadze getirildi. Temmuzda Gürcistan, BM’ye gir-
di. Ekimde 234 üyeli parlamento için seçimler yap›ld›. fievard-
nadze parlamento taraf›ndan devlet baflkanl›¤›na seçildi. Abhaz-
ya ve Güney Osetya sorunlar›, ülkedeki durumun normale dön-
mesi, Gürcistan› a¤›r ekonomik, sosyal ve siyasî bunal›mlara
sürükledi. 1995 ve 1999’da yap›lan seçimlerde fievardnadze yi-
ne devlet baflkan› seçildi. Gürcistan’da Devlet Baflkan› Eduard
fievardnadze yönetiminin bask›yla devrilmesinden sonra 2004
y›l›nda düzenlenen cumhurbaflkanl›¤› seçimlerini Mihail Sa-
akaflvili’nin kazanmas›yla Saakaflvili yönetimi bafllad›.
GÜREfi,
belli kurallara uyarak, birbirinin s›rt›n› yere de¤dir-
meye çal›flan iki kiflinin bir minder ya da alan üzerinde yapt›kla-
r› spor. Tarihte bu sporun ilk olarak Türkler, Yunanl›lar, Roma-
l›lar taraf›ndan yap›ld›¤› bilinmektedir. ‹.Ö. 648’de düzenlenen
olimpiyat oyunlar›nda gürefle de yer verilmifltir. Bafll›ca gürefl
türleri flunlard›r: 1) Serbest; 2) Grekoromen; 3) Ya¤l›; 4) Kara-
kucak. Serbest güreflte güreflçiler birbirlerini diledikleri yerden
tutabilirler. Grekoromendeyse yaln›zca belden yukar›s›yla güre-
flilir. Her iki gürefl de 9 m. çap›ndaki yuvarlak bir minder üzerin-
de yap›l›r. Gürefl kurallar› birçok de¤iflikli¤e u¤ram›flt›r. Öncele-
ri 15 dakika olan gürefl süresi, daha sonra üçer dakikal›k üç
devreye (9 dakika), en son olarak da üçer dakikal›k iki devreye
(6 dakika) indirildi. Her iki gürefl stilinde de; 48, 52, 57, 62, 68,
74, 82, 90, 100 kilo ve a¤›r olmak üzere toplam 10 s›klet vard›r.
Gürefl, orta ve yan hakemler taraf›ndan yönetilir. Ya¤l› gürefl ve
karakucak, aç›k havada, genellikle çay›rl›k yerlerde yap›l›r. Her
iki türde de kilo sözkonusu de¤ildir. Güreflçiler, deneyimlerine
ve kazand›klar› gürefllere göre kategorilere ayr›l›rlar. Kategoriler
flunlard›r: Deste, küçük orta, büyük orta, baflalt› ve bafl. Daha
önceleri ya¤l› güreflte süre s›n›rlamas› yoktu, gürefl hava kara-
r›ncaya dek sürer, yeniflemeyen güreflçiler ertesi gün yeniden
gürefl tutarlard›. Daha sonra süre s›n›rlamas› kondu ve ek süre
sonras› puanlama getirildi. Türkiye’de ya¤l› gürefllerin en ünlü-
sü her y›l Edirne’de düzenlenen “K›rkp›nar Güreflleri”dir.
GÜRGEN,
ikiçeneklilerin huflgiller familyas›ndan, k›fl›n yap-
ra¤›n› döken, a¤aç ya da boylu çal› cinsi (
Carpinus
). Kenar-
lar› keskin diflli olan yapraklar›n›n saplar› uzundur. Çiçekleri
bircinsli, meyveleri küçük ve kanatl›d›r. Odunu beyaz renkli ve
çok dayan›kl›d›r. Yakacak olarak ve marangozlukta kullan›l›r.
150 y›l kadar yaflar. Gürgen cinsinin Avrupa, Asya ve Kuzey
Amerika’da do¤al olarak yetiflen 26 türünden yaln›z ikisine Tür-
kiye’nin ormanl›k bölgelerinde rastlanmaktad›r: Karadeniz ve
Marmara k›y›s› ormanlar›nda görülen adi gürgen (
Carpinus
vulgaris
) ile en çok Güney Anadolu’da görülen do¤u gürge-
ni (
Carpinus orientalis
).
GÜRPINAR, Hüseyin Rahmi
(1864 ‹stanbul - 1944 ‹s-
tanbul), roman yazar›. Mahmudiye
Rüfltiyesi’ni bitirdikten sonra girdi-
¤i Mülkiye Mektebi’nden sa¤l›k ne-
deniyle ayr›lmak zorunda kald›
(1880). Bu dönemdeki bir-iki kü-
çük memurluk ve Cumhuriyet dev-
rinde milletvekilli¤i (1936-1943)
d›fl›nda Hüseyin Rahmi’nin çabas›
sanat› etraf›nda oldu, yaflam›n› ka-
lemiyle kazand›. ‹lk yap›t› “fi›k ya da
Ayna”n›n Ahmet Mithat Efendi’nin
ilgisiyle Tercüman› Hakikat gazetesinde yay›mlanmas›yla baflla-
yan bu kalem savafl› sonunda edebiyat›m›za kazand›rd›¤› k›rka
yak›n roman, bugün de özgünlük ve de¤er düzeyini korumakta-
d›r. Bafll›ca yap›tlar›: “fi›k” (1889), “‹ffet” (1896), “Mutallaka”
(Evlat Hat›r›, 1898), “Mürebbiye” (1899), “Bir Muadelei Sevda”
(1899), “Metres” (1899), “Tesadüf” (1900), “Nimetflinas”
(1901), “fi›psevdi” (1911), “Kuyruklu Y›ld›z Alt›nda bir ‹zdivaç”
(1912), “Gulyabani” (1912), “Cad›” (1912), “Sevda Peflinde”
(1912), “Hazan Bülbülü” (oyun, 1916), “Hakka S›¤›nd›k”
(1919), “Toraman” (1919), “Hayattan Sayfalar” (1919), “Kad›n-
lar Vaizi” (1920), “Son Arzu” (1922), “Tebessümi Elem” (Ac›
Gülüfl, 1923), “Cehennemlik” (1924), “Efsuncu Baba” (1924),
“Meyhanede Han›mlar” (1924), “Ben Deli miyim?” (1925), “Tu-
tuflmufl Gönüller” (1926), “Billur Kalb” (1926), “Evlere fienlik
Kaynanam Nas›l Kudurdu” (1927), “Mezar›ndan Kalkan fiehit”
(1928), “Muhabbet T›ls›m›” (1928), “Kokotlar Mektebi” (1928),
“fieytan ‹fli” (1933), “Kad›n Erkekleflince” (Oyun, 1933) “Utan-
