GÜZEL SANATLAR
295
maz Adam” (1934), “Eflk›ya ‹ninde” (1935), “Kesik Bafl” (1942),
“Gönül Bir Yelde¤irmenidir Sevda Ö¤ütür” (1943), “Ölüm Bir
Kurtulufl mudur?” (1945), “Dirilen ‹skelet” (1946), “Dünyan›n
Mihveri Kad›n m›, Para m›?” (1949), “Eti Senin Kemi¤i Benim”
(1963), “Deli Filozof” (1964), “Can Pazar›” (1968). Öykü: “Na-
musla Açl›k Meselesi” (1933), “Katil Buse” (1933), “‹ki Hödü-
¤ün Seyahati” (1933), “Tünelden ‹lk Ç›k›fl” (1934), “Gönül Tica-
reti” (1939), “Melek Sanm›flt›m fieytan›” (1943).
GÜRSEL, Cemal
(1895 Erzurum - 1966 Ankara), general,
Türkiye Cumhuriyeti’nin dördüncü cumhurbaflkan›. Ordu ‹lko-
kulu’nu ve Erzincan Askerî Ortaokulu’nu bitirdikten sonra Kule-
li Askerî Lisesi’ne giren Gürsel, I. Dünya Savafl› bafllay›nca Ça-
nakkale Cephesi’ne gönderildi. Suriye Cephesi’nde bulundu.
Kurtulufl Savafl›’ndan sonra, bir y›l Harp Okulu’nda ö¤renimini
tamamlad›. 1926’da Harp Akademisi’ne girerek, 1929’da kur-
may yüzbafl› oldu. 1953’te general olan ve 1957’de orgeneralli-
¤e yükselen Gürsel, 1958 y›l›nda Kara Kuvvetleri Komutanl›-
¤›’na atand›. Görevinin ikinci y›l›nda, o günkü siyasal ortam›
elefltiren 12 maddelik bir mektubu millî savunma bakanl›¤›na
göndermesi nedeniyle zorunlu izinle görevinden al›nd› (3 May›s
1960). 27 May›s 1960 Hareketi’ni gerçeklefltiren subaylar, Ce-
mal Gürsel’i Millî Birlik Komitesi’nin bafl›na getirdiler. 1961 se-
çimlerine kadar Millî Birlik iktidar›n›n devlet ve hükümet bafl-
kanl›¤›n› yapan Gürsel, bu süre içinde Temsilciler Meclisi ve
Kurucu Meclis’in teflkiline, yeni anayasan›n haz›rlan›p halkoyu-
na sunulmas›na, seçimlerin bir an önce yap›larak, yönetimin
parlamenter sivil yönetime teslim edilmesine büyük çaba gös-
terdi. Seçimler konusunda komitede beliren görüfl ayr›l›¤›nda,
askerî yönetim yanl›s› 14 komite üyesine karfl› di¤er üyelerle
birlikte hareket ederek, onlar›n tasfiyesini sa¤lad› ve yurt d›fl›na
gönderilmelerini onaylad› (13 Kas›m 1960). Yeni anayasa gere-
¤ince, 15 Ekim 1961’de yap›lan genel seçimlerden sonra,
TBMM taraf›ndan 7 y›l için 4. cumhurbaflkan› seçildi (26 Ekim
1961). Sa¤l›k durumunun ciddî tehlike göstermesine karfl›n
Gürsel; 22 fiubat, 21 May›s gibi silâhl› ayaklanma olaylar›n›n da
patlak verdi¤i, çetin ve bunal›ml› günler içinde geçen devlet
baflkanl›¤› döneminde rejimi ayakta tutmak için büyük çaba har-
cad›. Hastal›¤› art›nca, 2 fiubat 1966 günü ABD’ye tedaviye gön-
derildi. ‹yileflmesinden umut kesilince, 27 Mart 1966 günü An-
kara’ya getirilen Gürsel’in, doktor raporlar›na göre, görevini
sürdüremeyece¤i saptand›. 28 Mart 1966’da yerine, 5. cumhur-
baflkan› olarak Cevdet Sunay seçildi. Gürsel 7 ay 6 gün süren
komadan sonra, 14 Eylül 1966’da öldü.
GÜRÜLTÜ,
birbiriyle uyumsuz çeflitli titreflimlerin düzensiz
biçimde üst üste gelmesinden oluflan kuvvetli ses. Gürültü,
Türk Ceza Kanunu’nun kamu düzenine iliflkin suçlar bölümün-
de yer al›r ve gürültü edip çevreyi rahats›z etmek, cezay› gerek-
tirir. Özellikle iflitme yetene¤inde ar›za oluflturabilen gürültünün
insan sa¤l›¤› üzerindeki olumsuz etkisi, son y›llarda ciddî çal›fl-
malara neden olmufltur. Ça¤dafl dünyada gürültü gittikçe art-
maktad›r. Çekiçle dövme, perçinleme gibi çeflitli ifllerin olufltur-
du¤u gürültünün yan› s›ra, evlerde kullan›lan elektrikli araç-ge-
reçlerin ve tafl›tlar›n gürültüleri de dikkate de¤er bir düzeye ç›k-
m›flt›r. Gürültünün yol açt›¤› hastal›klar, sa¤›rl›¤›n yan› s›ra, si-
nir bozukluklar› ve ruhsal dengesizliklerdir. Uzun süre gürültü-
de kalmak, sa¤›rl›¤a yol açabilir. Kifli, hastal›¤›n bafllang›c›nda
gürültüden kurtulabilirse iyileflir. Ayr›ca dikkati da¤›t›p düflün-
ceyi kar›flt›rmas› nedeniyle gürültü, zihinsel etkinliklere engel-
dir. Ruhsal dengesizliklere yatk›n kiflilerde, nevropati ve psikoz-
lar› bafllat›c› güce sahiptir. Gürültüden en çok etkilenen maden-
ciler, yap› iflçileri, kazanc›lar, sacc›lar, perçinciler, dökümcüler,
matbaa iflçileri, dokumac›lar; ezme ve ö¤ütme makinelerini, ha-
va bas›nc›yla çal›flan araçlar›, delicileri, demiryolu araçlar›n›
kullananlarla telefon santrallar›nda çal›flanlard›r.
GÜVERC‹N,
ya¤murkufllar›n›n güvercingiller familyas›ndan
bir hayvan cinsi (
Columba
). Dünyan›n her yan›na yay›lm›fl
sekseni aflk›n türü bulunur. Bafllar› küçük, gagalar› hafif k›vr›k,
boyunlar› ve bacaklar› k›sa, kanatlar› sivridir. ‹yi uçarlar. Boyun
ve gö¤üsleri yanardöner benekli, siyah-beyaz kar›fl›m› külrengi
ya da esmer tüylüdür. Tohum ve meyvelerle beslenirler. Difli
güvercin, bir ya da iki yumurta yumurtlar; yavrular, tam gelifl-
meden do¤ar ve ilk günler yetiflkinlerin kursa¤›ndan sal›nan sü-
te benzer bir salg›yla beslenirler. En iyi bilinen türleri, kaya gü-
vercini
(Columba livia),
gökgüvercin
(Columba oe-
nas),
tahtal›
(Columba palumbus)
d›r.
GÜZEL SANATLAR,
insanda coflku ve hayranl›k uyand›-
ran bütün sanatlara verilen ad. Bunlar resim, mimarl›k, heykel
vb. plastik sanatlar yan›nda; müzik, dans, yaz›n, sinema, tiyatro
gibi sanatlard›r. Son y›llarda alan›n›n çok genifllemesi nedeniy-
le, güzel sanatlar› plastik sanatlarla s›n›rlama e¤ilimi görülmek-
tedir.
