‹SMA‹L SAFA
342
Peflrevi”, “Acem-Kürdi Saz Semaisi”, “Niflaburek Beste”, “Fe-
rahfeza Nak›fl Beste” ve “Mahur Mehter Marfl›” say›labilir.
‹SMA‹L SAFA
(1867 Mekke-1901 S›vas). flair. Ortaö¤reni-
mini Darüflflafaka’da tamamlad› (1886). Yap›tlar›: “Huzma Safa”
(babas› Behçet Efendi ile kendi fliirleri 1892), “Mevlidi Pederi
Ziyaret” (1896), “Mensiyat” (1898). “Mulâhazat-› Edebiye”
(1898), “Hissiyat” (1912), “Muhakemat-› Edebiye” (1913).
‹SPANYA
, (‹sp.: Espana, Fr.: Espagne, ‹ng.: Spain) Güney-
bat› Avrupa’da ‹ber Yar›madas›’n›n en genifl bölümünü iflgal
eden devlet. Kuzeyde Fransa, bat›da Portekiz ile s›n›rlan›r. Ce-
belitar›k Bo¤az› ile Afrika’dan ayr›l›r. Do¤usunda Akdeniz, bat›-
s›nda Atlas Okyanusu vard›r. Yüzölçümü 504.782 km
2
, nüfusu
39.330.000 (1997’de, Balear ve Kanarya adalar› dahil), baflken-
ti ve en önemli kentleri Barcelona, Valencia, Palma de Mallor-
ca’d›r. ‹spanya, yer flekilleri ve morfolojik yap› bak›m›ndan, bü-
tün iç kesimini yani büyük bölümünü kaplayan, ortalama
1.000-2.000 m. yükseklikte bir platodan meydana gelir. “Mese-
ta” ad› verilen bu platonun yüzeyi tekdüze görünüflte de¤ildir.
Çünkü hem kenarlar›ndan (örne¤in güneyde Sierra Morena, ku-
zeyde Kantabriya ve Pireneler), hem de iç kesimlerinde (örne-
¤in Sierra Guadarrama ve Sierra de Gredos gibi) da¤ s›ralar›yla
kesilir ve Ebro, Guadalquivir, Duero, Tajo, Guadiana, Mino gi-
bi ›rmaklar ve kollar›yla yar›lm›flt›r. ‹klim bak›m›ndan üç ana
bölge vard›r: 1) Kuzeybat›da okyanus iklimi. 2) Güney ve do¤u
k›y›larda Akdeniz iklimi. 3) ‹ç k›s›mlarda karasal iklim. ‹spanya
ekonomik geliflme derecesi ve halk›n›n yaflama düzeyi bak›m›n-
dan Bat› ve Orta Avrupa ülkelerine göre geri kalm›flt›r. Fakat son
otuz y›ldan beri hissedilir bir geliflme içindedir. ‹spanya bugün
ekonomi bak›m›ndan oldukça geliflmifl bir ülkedir. Son derece
çeflitli olan tar›msal üretimlerine karfl›n, ekonomide maden ve
imalat endüstrileri ve turizm gelirleri a¤›r basar. Tar›m›n bafll›ca
özelli¤i (iç kesimler hariç) çeflitlili¤idir. Bafll›ca ürünler, bu¤-
day, arpa, m›s›r, patetes, pirinç, portakal, pamuk, pancar, fleker-
kam›fl›, zeytinya¤›, flarap, muz, hurma, incir, tütün ve çok çeflit-
li sebzelerdir. Bal›kç›l›k da geliflmifltir. Endüstri özellikle iki böl-
gede toplanm›flt›r. 1) Kuzey ve kuzeybat›da madenkömürü, de-
mir cevheri üretimi ve demir-çelik endüstrileri vard›r (bafll›ca
merkezler Bilbao, la Felguera, Mieres, Gijon ve Avilés). 2) Ku-
zeydo¤uda, Katalonya’da pamuklu, yünlü ve sentetik dokuma
endüstrisi vard›r (bafll›ca merkezler Barcelona, Miranda de Eb-
ro, Torrelavega). Bu iki bölge d›fl›nda endüstri kurulufllar› da¤›-
n›kt›r (Zaragoza’da tar›m ilâçlar›, ketenli dokuma; Pallodolid’de
kimya endüstrisi, otomobil vb.). Son y›llarda ekonomi üzerinde
büyük rol oynayan etkenlerden biri de turizmdir. ‹spanya’y› zi-
yaret eden turist say›s› son y›llarda otuz milyonu aflm›flt›r. ‹s-
panya, 1986 y›l›nda AET içinde tam üye statüsünü kazanm›flt›r.
‹SRAF‹L
, ‹slâm inançlar›na göre Tanr›’ya en yak›n say›lan
dört melekten biri. Çok büyük oldu¤una, k›yamet gününü “sûr”
adl› borusunu öttürerek bildirece¤ine inan›l›r. Ayr›ca al›n yaz›la-
r›ndaki iradeleri okuyan, bunlar›n yerine getirilmesini, bu iflle
görevli mele¤e bildiren melektir. Tevrat’a ve Hristiyan inan›flla-
r›na göre ‹srafil, tek bir melek de¤ildir. ‹srafiller’in melekler ara-
s›ndaki yeri en üst kademedir.
‹SRA‹L
, Orta Do¤u’da Do¤u Akdeniz k›y›s›nda devlet. Kuzey-
de Lübnan, kuzeydo¤uda Suriye, do¤uda Ürdün, güneybat›da
M›s›r’la s›n›rlan›r ve bat›da Akdeniz’e aç›l›r. 1949 mütareke s›-
n›rlar›na göre 20.700 km
2
alan› olan bu küçük ülke, uzun fakat
dar, flerit fleklinde bir araziye sahiptir. Kuzeyde Galile’den gü-
neyde Akabe Körfezi k›y›s›na kadar 426 km.lik boya sahip oldu-
¤u hâlde, geniflli¤i en çok 112, Tel-Aviv kuzeyinde ise sadece
19 km.dir. Akdeniz’de 188, Lut Gölü’nde 56, Akabe Körfezi’nde
ise 10 km.lik k›y›s› vard›r. Nüfusu 5.759.000 (1996), baflkenti
Kudüs, diplomatik merkezi ise Tel-Aviv’dir. Nüfusu 100.000’i
aflan bafll›ca kentleri flunlard›r: Tel-Aviv, Yafa, Hayfa, Ra-
mat-Gan, Bat-Yam, Holon, Petah-Tikva, Ber-fieva. Resmî dil ‹b-
ranice, en çok konuflulan yabanc› diller Frans›zca, ‹ngilizce ve
Arapçad›r. Yahudiler, çok eski tarihi olan uluslardan biridir. Nü-
fusun %80 kadar› kentlerde yaflar (yaln›zca %23’ü dört büyük
kentte, Tel-Aviv, Yafa, Hayfa ve Kudüs’te), geri kalan› da köyler-
de ya da örne¤i yaln›z ‹srail’de görülen bir sistem olan, kibutz
denilen k›rsal yerleflme bölgelerinde yaflar. Tar›m topraklar›n›n
%90’› devlete, Millî Yahudi Fonu’na aittir. Büyük k›sm›nda çöl
koflullar› egemen olan ülkede, tar›m birçok zorluklarla karfl› kar-
fl›yad›r. 1962’de ekili arazinin geniflli¤i 40.000 hektard›; bunun
yar›s›na yak›n k›sm› sulan›yordu. Yayg›n sulama sistemi saye-
sinde topraklar›n beflte biri tar›ma elveriflli duruma getirilmifltir.
Bugün yumurta, et, kümes hayvanlar›, sebze ve meyve gereksi-
niminin tamam›n› karfl›lamaktan baflka ihracat da yapmaktad›r.
‹hraç edilen tar›msal ürünlerin bafl›nda da turunçgiller gelir; ‹s-
rail dünyan›n en büyük portakal ve greyfurt üreticilerindendir.
Fakat ‹srail ekonomisi, genelde endüstriye dayan›r. Besin mad-
deleri konservesi, elektrik araçlar›, her çeflit makine, ifllenmifl
elmas, kimyasal maddeler, dokumalar, plastik eflyalar, çimento,
ulafl›m araçlar›, savafl malzemeleri yap›m›, bafll›ca endüstri kol-
lar›d›r ve imalat›n bir bölümü ihraç edilir. Maden kaynaklar›n›n
ço¤u Necef Bölgesi’nde toplan›r. Bafll›calar› potas, brom, mag-
nezyum, tuz, fosfat, bak›r ve petroldür.
‹STANBUL
, Marmara Bölgesi’nde, ‹stanbul Bo¤az›’n›n iki
yan›nda yer alan ile ve bu ilin merkezi olan kent. Kuzeyde Kara-
deniz, güneyde Marmara Denizi aras›nda kal›r; do¤uda Kocaeli,
bat›da Tekirda¤ illeriyle s›n›rlan›r; kuzeybat›da K›rklareli ile de
k›sa bir s›n›r› vard›r. Armutlu-Bozburun Yar›madas›’n›n kuzey
k›y›s›nda kalmakla beraber, Yalova da ‹stanbul’a ba¤l› bir ilçedir
(492 km
2
). 5.172 km
2
alan›yla Türkiye’nin küçük illerinden bi-
ridir. ‹l topraklar›, morfoloji bak›m›ndan orta kesiminde ‹stanbul
Bo¤az› ile parçalanm›fl, az yüksek platolardan meydana gelir.
Jeologlar›n gençleflmifl peneplen olarak niteledikleri bu plato,
özellikle bo¤az›n hemen iki yan›nda çok tipiktir ve flu üç ünite-
den oluflur: 1) Genel e¤imi, do¤uda Kocaeli Platosu’nda güney-
do¤u-kuzeybat›; bo¤az›n bat›s›nda, Trakya kesiminde de kuzey-
bat›-güneydo¤u olan ve yüksekli¤i 80-150 m. dolay›nda bulu-
nan plato düzlü¤ü. 2). Bu düzlük içine derin flekilde gömülmüfl
akarsu vadileri. 3) Plato düzlü¤ünün üstünde yükselen kub-
bemsi tepeler. Bunlar›n bafll›calar›, Küçük ve Büyük Çaml›ca
(226 ve 267 m.), Alemda¤ (442 m.) ve ilin en yüksek yeri olan
Aydos Da¤› (537 m.) ile Trakya’da, Çatalca yak›n›nda Ç›plakte-
pe’dir. (323 m.). Karadeniz ile Marmara aras›nda, bo¤azda bir-
