‹SBN
339
edilen yataklar›yla dünya petrol rezervlerinin %5’ini bar›nd›ran
‹ran, dünyan›n alt›nc› zengin petrol ülkesidir. 1980’de bafllayan
‹ran-Irak Savafl› petrol üretimini olumsuz etkilemifltir.
‹RAN-IRAK SAVAfiI,
22 Eylül 1980’de Irak’›n, ‹ran’›n s›-
n›r bölgesine sald›rmas›yla bafllayan ve 8 y›l süren savafl. Bu
savafla yol açan geliflmelerin temelinde ‹ran ile Irak aras›ndaki
toprak talepleri ve siyasal anlaflmazl›klar vard›r. Bunlar›n en
önemlisi, Irak’›n önceleri tek bafl›na elinde tuttu¤u fiattülarap
suyolunun, 1975’teki Kürt sorununda ‹ran’›n Kürtleri destekle-
mesi karfl›l›¤›nda Irak ve ‹ran’›n ortak kullan›m›na aç›lmak zo-
runda kal›nmas›yd›. Öte yandan ‹ran’da iktidarda bulunan ‹slâ-
mî yönetimin, ‹slâm devriminin Orta Do¤u’ya yay›lmas› politika-
s› Irak için bir tehdit oluflturmaktayd›. Bütün bu nedenler bir
araya gelip siyasal iliflkiler gerginleflince Irak 22 Eylül 1980’de
‹ran’›n bat› bölgelerini iflgal ederek Kuzistan’a do¤ru ilerledi.
Savafl 8 y›l boyunca her iki taraf›n da zaman zaman üstünlük el-
de etmesiyle sürdü. Her iki taraf da a¤›r kay›plar verdi. 1980’in
ortalar›nda ‹ran 200 bin ölü, 500 bin yaral›; Irak’sa 70 bin ölü,
200 bin yaral› vermiflti. 20 A¤ustos 1988’de ateflkes ilân edildi
ve her iki taraf ateflkesin ard›ndan Cenevre’de bar›fl görüflmele-
rine bafllad›lar. Görüflmelerin odak noktas›n› taraflar›n savafl
öncesi s›n›rlar›na çekilmesi ve fiattülarap suyolunun düzenlen-
mesi oluflturdu. Irak’›n 1990’da Kuveyt’i iflgal girifliminden son-
ra iki ülke aras›nda karfl›l›kl› diplomatik iliflki kuruldu.
‹R‹N
, bir iltihaplanma sonunda vücutta oluflan sar›ms›, koyu
s›v›; cerahat. Yap›s›nda kan serumu, akyuvar ve çeflitli bakteri-
ler vard›r. Vücudun iltihapl› bölgesinde biriken irin, d›flar› ak-
mad›¤› zaman fliflkin ve zonklamal› apseler oluflturur. Bu apse-
ler çeflitli merhemlerle yumuflat›larak ya da cerrahî bir ifllemle
yar›larak irin d›flar› ak›t›l›r.
‹R‹S,
göze rengini veren tabaka. Saydam tabakan›n arkas›nda
yer al›r. Ortas›nda gözbebe¤i denen delik, ›fl›¤›n durumuna gö-
re daral›p geniflleyerek diyafram görevi yapar. Yap›s›ndaki pig-
ment maddelerinin birikimine göre renk al›r.
‹RLANDA CUMHUR‹YET‹,
‹rlanda Adas›’nda devlet.
Yüzölçümü 70.283 km
2
, nüfusu 3.620.000 (1996), baflkenti
Dublin, bafll›ca kentleri Cork, Limerck ve Dun’dur. ‹rlanda Cum-
huriyeti’nin siyasal statüsü 1937 Anayasas› ile belirlenmifltir.
Bu anayasada 1948’de yap›lan de¤ifliklikle tam bir devlet kuru-
luflu gerçeklefltirilmifltir. 1949’da da ba¤›ms›z bir cumhuriyet
olmufltur. Cumhurbaflkan› yedi y›l için genel halk oylamas› ile
seçilir. Parlamentosu çeflitli ulusal gruplar›n temsilcisi 60 üye-
li senato ile, genel seçimle seçilen 147 üyeli millet meclisinden
oluflur. Baflbakan› millet meclisi seçer. Baflbakan›n kuraca¤› ka-
bine cumhurbaflkan›nca onan›r ve iki meclise karfl› da sorumlu-
dur. Ülkeyi zaman zaman biri, kimi zaman da di¤eri iktidara ge-
len iki siyasal parti yönetir. Bunlardan Milliyetçi Merkez Sol
Parti, ‹rlanda Cumhuriyeti’nin tam ba¤›ms›zl›¤› için savafl›m
vermifl, Muhafazakâr Parti de iktidar›nda ‹rlanda’y› Birleflmifl
Milletler örgütüne sokmufltur. ‹rlanda Cumhuriyeti de öteki es-
ki ‹ngiliz sömürgeleri gibi ‹ngiliz Uluslar Toplulu¤u’na ba¤l›d›r.
Ülke ekonomisinin geleneksel tar›m ve hayvanc›l›¤› bugün öne-
mini yitirmifltir. Fakat yar› safkan at yetifltiricili¤i hâlâ önemini
korumaktad›r. D›fl gelirlerinin büyük bölümünü turizm ve yurt
d›fl›nda çal›flan yurttafllar›n›n gönderdi¤i döviz oluflturur. Bafl-
kent Dublin, ülke endüstri ve ticaretinin de merkezidir. Öteden
beri yeralt› zenginliklerinden yoksun, tarla ve otlaklarla kapl›,
bunun için de s›k s›k k›tl›klarla sars›lm›fl geri bir ülke olan ‹rlan-
da daima rahats›zl›klar ülkesi olagelmifltir. fiimdi de bir yandan
mezhep ayr›l›klar›, öte yandan bütün ‹rlanda’y› ‹ngiltere’den ay›-
r›p tam ba¤›ms›z bir ülke yapmak için giriflilen ‹RA (‹rlanda
Cumhuriyetçi Ordusu) savafllar›, 1998’de imzalanan bar›fl ant-
laflmas›yla k›smen de olsa durdu.
‹SA
(0 Beytüllahm-29 Kudüs), peygamber, Hristiyanl›¤›n ku-
rucusu. ‹sa’n›n kiflili¤i konusunda çeflitli kaynaklarda tarihî bel-
gelere dayal› bilgi yoktur. Do¤du¤u, yaflad›¤›, öldü¤ü yerler ve
çocuklu¤u hakk›ndaki pek az bilgiyi ise sonradan havarileri so-
ruflturarak toplam›fllard›r. Bu bilgilere göre Yahudiye’de Pey-
gamber Davut’un kenti Beytüllahm’da Yusuf adl› yoksul ve ün-
süz bir adam›n evinde bakire Meryem’den do¤du. Celile’nin Na-
s›ra köyünde odunculuk yaparak yaflad›. Peygamber olarak ön-
ce Celile’de, sonra Kudüs’te ortaya ç›kt›. Peygamberli¤ini ken-
disinden önce Vaftizci Yahya haber verdi. Yahya, Yahudilere
bekledikleri kurtar›c›n›n geldi¤ini duyurdu. Vaftizci Yahya kafa-
s› uçurularak öldürülünce ‹sa da gizlenmek ve ö¤retisini gizli
gizli yaymak zorunda kald›. Memleketi Celile’de Genesaret Gö-
lü k›y›s›nda çevresine toplananlardan bafllayarak kendisine
inanm›fl olanlar ve dostlar› aras›ndan 12 havarisini seçti ve yal-
n›z onlarla görüflmeye bafllad›. “‹ncil” ad›n› verdi¤i ve “müjde-
ler” diye niteledi¤i sözlerini bu 12 havariye söylüyor, çevreye
onlar arac›l›¤›yla yay›yordu. ‹lkin yeni bir din ve yeni bir kitap
getirdi¤ini söylemiyordu. Ahdi Atik (Eski Ahit/Tevrat)i tamamla-
yacak Ahdi Cedit (Yeni Ahit/‹ncil) ile geldi¤ini söylüyordu.
Sonra gitti¤i Kudüs’te, gelece¤ini önceki peygamberlerin haber
verdi¤i son peygamber oldu¤unu ilân etti. Son olarak Kudüs’e
29 y›l›n›n paskalyas›nda geldi. Halk ona afl›r› bir sevgi gösterin-
ce, büyük hahamlar onu tutuklamaya karar verdiler. ‹sa’n›n 12
havarisinden biri olan Yahuda, ‹sa’y› ihbar edip tutuklatt›. ‹sa’y›
Yahudi makamlar› yarg›lad›. Tanr›’n›n o¤lu oldu¤unu söyledi¤i
için kâfir oldu¤una karar verildi ve Roma valisi Pontus Pilatus’a
teslim edildi. Vali ilkin ona inanan kitlelerden çekindi¤i için öl-
dürtmeyi göze alamad›ysa da sonunda ‹sa’n›n çarm›ha gerilerek
öldürülmesini buyurdu. Bu ceza biçimi, isyan eden Romal› kö-
lelere uygulan›rd›. ‹sa da bir köle gibi üzerine çivilenece¤i çar-
m›h› omuzuna vurup Golgotha tepesine dek tafl›d› ve orada çar-
m›ha gerilerek öldürüldü. Havarileri dört bir yana da¤›larak
Hristiyanl›¤› dünyaya yayd›lar ve ‹ncil’i kitap hâline getirdiler.
‹SBN
, ‹nternational Standart Book Number (uluslararas› stan-
dart kitap numaras›) sözcüklerinin ilk harfleri. Her yay›mlanm›fl
kitaba verilen s›ralama numaras›. 4 bölüme ayr›lan 10 rakam-
dan oluflur; bölümler aras›nda ay›r›c› tireler vard›r. ‹lk bölüm ki-
tab›n yay›mland›¤› ülkenin dilini, ikinci bölüm yay›nc›s›n› belir-
tir. Üçüncü bölüm yay›mc›n›n yay›mlad›¤› kitaplar›n her birine
verdi¤i bir rakamd›r; dördüncü bölüm ise bir çeflit kontrol anah-
tar›d›r. ‹lk bas›mdan sonraki bas›mlar d›fl›nda her yeni yay›m,
