‹ZMAR‹T
348
mek hakk›n›, 1904’te de özerkli¤ini kazand›. Stratejik önemi ne-
deniyle ‹ngiltere ve ABD 1940 ve 1941’de ada topraklar›ndan ya-
rarland›lar. 1944’te bir halkoylamas› sonunda ba¤›ms›z devlet
hâline geldi. 1949’da Kuzey Atlantik Pakt›’na girdi.
‹ZMAR‹T
, kemiklibal›klar›n izmaritgiller familyas›ndan, ufak
bir bal›k (Maena vulgaris). Akdeniz’de yaflar. 15-20 cm. uzun-
lu¤undad›r. Üzeri sert pullarla kapl›d›r. K›lç›kl› olmakla birlikte
eti lezzetlidir. 7-8 y›l kadar yaflar. Y›lda iki kez k›y› ile derin de-
niz aras›nda göç eder.
‹ZM‹R
, Ege Bölgesi’nde il ve bu ilin merkezi olan kent. Bat›-
s›nda yer alan Ege Denizi k›y›lar› Alt›nova yak›n›ndan, güneyde
Kufladas› Körfezi’ne kadar uzan›r. Bu k›y›lar, Ege’nin her yan›n-
da oldu¤u gibi, çok girintili ç›k›nt›l›d›r. Bu girinti ç›k›nt›lar›n en
önemlileri kuzeyden bafllayarak, Karada¤ ve fiaphane Da¤› ç›-
k›nt›lar› aras›nda Çandarl› Körfezi, ‹zmir Körfezi, genifl Karabu-
run Yar›madas› ve Kufladas› Körfezi’dir. ‹zmir ili, kuzeyde Bal›-
kesir, do¤uda Manisa, güneyde Ayd›n illeriyle s›n›rlan›r. 28 il-
çesiyle yüzölçümü 11.973 km
2
, toplam nüfusu 3.066.902
(1997). Fiziki co¤rafya: Ege Bölgesi yer flekillerinin tan›t›c› özel-
li¤ini meydana getiren do¤u-bat› do¤rultulu ve oluk biçimli
akarsu vadileri ile bunlar› kuzey ve güneyden izleyen da¤ s›ra-
lar› en tipik fleklini ‹zmir ili topraklar›nda bulur. Kuzeyde Madra
Kitlesi’nin güney etekleriyle bafllayan il topraklar› farkl› yöreler-
le güneye do¤ru yay›l›r. Kuzey kenar›nda Bergama ve güney ke-
nar›nda da K›n›k ilçe merkezlerinin yer ald›¤› bu ova, ana ›rma-
¤› Bak›rçay ile birlikte Çandarl› Körfezi’nin kuzey k›y›lar›na aç›-
l›r. Dikili ile Çandarl› aras›nda da¤l›k bir yöre ovay› ikiye böl-
müfltür. Kuzeyde Bak›rçay, güneyde Gediz ovalar› aras›nda
Yund Kitlesi ve bu kitlenin güney uzant›s› olan Dumanl› Da¤›
yer al›r. Bu kitle, dar bir k›y› ovas›n›n do¤usunda Çandarl› Kör-
fezi’ni çevirir. Bat› Anadolu’nun bafll›ca akarsular›ndan biri olan
Gediz Vadisi’nin en genifl k›sm› Manisa ilinde kal›r; ancak afla-
¤› 盤›r› ‹zmir ili s›n›rlar› içindedir. Gediz Vadisi, kuzeyde Du-
manl› Da¤› ile güneyde Yamanlar Da¤› aras›nda daral›r ve Emi-
ralem’in kuzeyinde bir bo¤az biçimini al›r. Sonra, Menemen
Ovas›’n› meydana getirmek üzere yeniden genifller. Irmak bu
ovadan geçtikten sonra, ‹zmir Körfezi’nin kuzeydo¤usunda de-
nize ulafl›r. Ova ortas›nda âdeta bir ada gibi yükselen Yamanlar
ve do¤u uzant›s› Manisa Da¤lar›’n›n güneyinde, genel ad›n› en
yüksek doru¤undan alan Bozda¤lar yay›l›r. Do¤uda Alaflehir do-
laylar›nda bafllayan bu da¤lar›n en genifl bölümü ‹zmir ilinde
kal›r. Araya giren küçük ova düzlükleriyle yer yer kesintiye u¤-
rarsa da, Bozda¤lar, ‹zmir Körfezi’nin güney k›y›lar›ndan Bozbu-
run Yar›madas›’na kadar baflka isimlerle uzan›rlar. Bozda¤lar’›n
güneyinde kalan Küçükmenderes Ovas› ilin en genifl düzlü¤ü-
dür. Kenarlar›nda Bay›nd›r, Ödemifl, Adagide (Ovakent), Tire,
Torbal› gibi kentler s›ralan›r. Küçük Menderes Irma¤›, Torbal›
yak›n›nda güneye döner, Selçuk yak›n›ndan geçerek, Kufladas›
Körfezi’ne dökülür. Küçükmenderes Ovas›’n›n güneyinde de,
kuzey etekleri ‹zmir ili s›n›rlar› içinde kalan Ayd›n Da¤lar› bulun-
maktad›r. ‹klim: ‹zmir ili iklimi, genel karakteriyle Akdeniz ikli-
minin özelliklerini tafl›r. Türkiye’nin güney k›y›lar›na, yani as›l
Akdeniz iklimine göre flu küçük ayr›l›klar› gösterir. K›fllar daha
az ›l›k, yazlar daha az s›cak ve yaz kurakl›¤›, hafif de olsa, daha
az belirlidir. Do¤al bitki örtüsü ve kültür ürünlerinin durumu da
de¤iflmez; yani Akdeniz iklimi koflullar›na uygundur. Ancak, bu
iklimin en tan›t›c› bitkisel örtüsü olan makiler, ‹zmir ilinin kuze-
yine do¤ru gidildikçe azal›r ve özellikle ulaflabilece¤i yükseklik
düfler. Nüfus: Genel nüfusun büyük bölümü (%64) kentsel nü-
fustur. ‹stanbul ve Ankara’dan sonra Türkiye’nin üçüncü kalaba-
l›k kentidir. Ekonomi: ‹zmir, ekonomik hayat› bak›m›ndan Türki-
ye’nin geliflmifl illerinden biridir. Birçok ilde, örne¤in fazla nü-
fuslu illerden Ankara ve Konya’da ekonominin a¤›r basan kesi-
mi tar›m ve hayvanc›l›k; ‹stanbul’da ise endüstri oldu¤u hâlde,
‹zmir ilinde ekonominin bütün kesimleri; tar›m, endüstri, ulafl-
t›rma ve ticaret birbirine eflit düzeylerdedir. Bu durum, ‹zmir ili
ekonomisinin bafll›ca özelli¤idir. Tar›mda Akdeniz Bölgesi tür-
leri baflta gelir, tar›m ürünlerinin çeflitlili¤i dikkati çeker. Fakat
üretim miktarlar› genel olarak Türkiye çap›nda önem tafl›maz.
Bafll›ca toprak ürünleriyle bunlar›n yaklafl›k üretim miktarlar›
flöyledir (bin ton olarak): Tah›l 218, (bu¤day 128), tütün 33, pa-
muk 53, çi¤it 84,5, zeytin 216,6, turunçgillerden mandalina
39,5, üzüm 188, çeflitli sebzeler 569. Hayvanlardan en çok ko-
yun ve k›lkeçisi beslenir: S›ras›yla 646.000 ve 235.500 bafl.
‹nek say›s› ise 108.000’dir. Madencilik ve endüstri: ‹flletilen ve
üretimiyle Türkiye ölçüsünde önem tafl›yan iki maden, c›va (Ka-
raburun ve Ödemifl’te) ve tuzdur (Menemen yak›n›nda Çamalt›
Tuzlas›). Endüstri kurulufllar›n›n ço¤u ‹zmir ve yak›n çevresinde
toplanm›flt›r. Özel ve kamu kesimine ait olmak üzere, bafll›ca
endüstri kollar› ve fabrikalar, Alia¤a petrol ürünleri kuruluflu,
Alaybey Tersanesi, yem, basma, teneke, tütün, flarap, rak›, bira,
süt mamulleri, konserve, zeytinya¤›, sabun, beton direk, iplik,
deri ve kösele, boya, vernik, ilâç, deterjan, flifle, oto parçalar›,
tar›m ve elektrik araçlar›. ‹zmir, müzeleri, üniversiteleri, yükse-
kokullar› ve 1932’den beri her y›l aç›lan uluslararas› fuar› ile
Türkiye ve Ege k›y›lar›n›n en önemli merkezlerinden biridir.
‹ZM‹R MÜDAFAA‹ HUKUKI OSMAN‹YE CEM‹-
YET‹,
Mondros Mütarekesi’nden sonra ‹zmir’de istilâc›lara
karfl› koymak ve millî ç›karlar› korumak amac›yla kurulan dernek
(14 Aral›k 1918). Moral›zade Halit, Nail, Menemenlizade Muvaf-
